مریوان
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
مریوان نام یک شهر و همچنین یک شهرستان در استان کردستان ایران واقع در غرب کشور ایران است.
شهرستان مریوان از شمال به شهرستان سقز،از شرق و جنوب شرقی به شهرستان سنندج، از جنوب به بخش نوسود از شهرستان پاوه و از غرب و شمال غربی به خاک عراق محدود است. شهر مریوان در 125 کیلومتری شمال غربی سنندج قرار دارد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تاریخچه
شهر مریوان در حدود یک سده پیشینه تاریخی دارد. یکی از شاهزادگان قاجار به نام فرهاد میرزا که کمی پیش از مشروطیت در این محل حکومت می‌‌کرد، در مریوان قلعه‌ای بنا کرد که جریان بنای آن را در کتیبه‌ای که به دیوار مسجد دارالاحسان (مسجد جامع سنندج) نصب کرده، شرح داده است. این شهر مرزی در همسایگی دولت عثمانی قرار داشت و به دستور ناصرالدین شاه قاجار در سال 1282 هـ .ق قلعه‌ای مستحکم در آنجا احداث شد. در سال 1286 هـ .ق حاج فرهاد معتمدالدوله بر استحکام قلعه افزود و آن را شاه آباد نامید. در کنار همین قلعه نظامی، روستایی به وجود آمد که به نام قلعه (مریوان) نامگذاری شد. در داخل شهر به دستور حاج معتمدالدوله یک باب قنات، حکام و آب انبار احداث شد. بعد از حاج فرهاد معتمدالدوله، حاج محمد علیخان ظفرالملک قعله را وسعت داد و در داخل آبادی شاه آباد چندین باب منزل، یک کاروانسرا و قناتی دیگر احداث کرد. بعدها کلیه این تأسیسات در اثر شورش و هرج و مرج عشایر کرد منطقه، ویران شد. در اوایل حکومت پهلوی، حاکم وقت در روستای موسک دژی بنا نهاد که امروزه از آن به عنوان پادگان استفاده میشود و فاصله چندانی با شهر ندارد.
[ویرایش] نقاط دیدنی
وجود دریاچه زریوار در غرب شهر مریوان زیبایی خاصی به این شهر بخشیده و آن را به یک ناحیه تفرجگاهی تبدیل کرده‌است.
از نقاط دیدنی و جذابیتهای گردشگری این شهر میتوان از کوه کانی چرمه، قلعه الهام، قلعه مریوان (قلعه هلوخان)، دریاچه زریوار، آبشار کویله، بازار مرزی باشماق، بازار داخل شهر و پوشش جنگلی اطراف مریوان نام برد.
[ویرایش] منبع مطالب ذیل: مریوان گالری:http://mariwangallery.blogfa.com
مریوان
زبان: كردی
لهجه: كرمانجی جنوبی (سورانی) هه‌ورامانات: هه‌ورامی(گورانی) خط: كردی با حروف عربی دین: اسلام 99/92 درصد مسلمان و بقیه
شامل 2 0/0 درصد زرتشتی و 6 0/0 درصد مسیحی
مذهب: سنی
== پیشینه تاریخی ==
محوطه‌های باستانی حومه مریوان مانند تپه‌های «ساوجی»،«كولان»،«مرگ»،«بیساران» و دو تپه شرقی و غربی، حاكی از استقرار انسان‌ها از دوران نوسنگی و ادامه آن در عصر مس از هزاره چهارم پیش از میلاد است و نشانه دیرینگی زیست انسان در این منطقه هستند و به عنوان سنگ بنای شهرنشینی در این منطقه به شمار می‌روند. شهر مریوان از آنجا كه بر سر راه تیسفون به آتشگاه شیر«آذرگشسب»(تخت سلیمان در شمال تكاب) قرار داشته، در عهد اشكانیان و ساسانیان مورد توجه بوده است. در رساله پهلوی شهرهای ایران تصریح شده است كه بهرام گور در كنار دریاچه «بهرام آوند» یا «زریوار» شهری ساخت و در منابع آشوری آمده است كه «سارگن» پادشاه آشور پس از تسلط بر این منطقه، در حدود 1500 سال پیش از میلاد به جای شهر قدیمی «هار هار» در جنوب دریاچه زریبار، شهری به نام «دورآشور» یا «كارشاروكین» را می‌سازد.(یاسمی،رشید،كردو پیوستگی نژاد و تاریخ او، چاپ سوم، تهران، ابن سینا،ص49و54)در منابع اسلامی از مریوان به عنوان «دژان – دزان» نام برده‌اند. نویسنده شرفنامه از آن به نام «مهروان» یاد می‌كند و آن را یكی از پایتخت‌های كردستان می‌نامد. «قلعه مریوان» قرن‌ها در كنار «شهرزور» و «حسن آباد» و «پالنگان» مركز حكومتی خاندان‌های حكومتی كردستان بوده است. در روزگار حكومت سلیمان خان اردلان این قلعه به دستور صفی‌شاه از مریوان به «قلعه سنه» منتقل شد.
امكان و اشیاء باستانی 1ـ قلعه امام:این قلعه در سه كیلومتری شرقی شهر مریوان و بربالای كوه امام قرار دارد كه اكنون فقط آثار پله‌ها و آب‌انبار آن كه از سنگ تراشیده شده برجای مانده است. «قه‌لای ئیمام» در زمان سرخاب‌بیگ اردلان (حدود سال 945 هجری قمری) ساخته شده كه بعدها به وسیله احمد خان والی كردستان تعمیر شده و مورد استفاده قرار گرفته است. 2ـ مسجد سرخ (مزگه‌وتی سور):3- قلعه فیلقوس 4- قلعه خاو 5- قلعه میرزا میراشه 6- قلعه توراخ تپه 7- وله گه ور 8- غار کونه شه م شه م 9- تپه کلین که وه
موقعیت وسعت
استان كردستان غرب كشور ایران طول و عرض جغرافیایی: 34درجه و 44 دقیقه تا 36 درجه و 30 دقیقه شمالی و بین نصف‌‌النهارهای 45 درجه و 31 دقیقه1 تا 48 درجه و 16 دقیقه شرقی 28235 km2 شهرستان مریوان از شمال به سقز و كشور عراق(دره شلیر) از جنوب به پاوه و نوسود (در استان كرمانشاه) از شرق به شهرستان سنندج از غرب 100 كیلومتر مرز مشترك با كشور عراق (پنجوین) شهر مریوان در 128 كیلومتری غرب شهر سنندج طول و عرض جغرافیایی: 64 درجه و 10 دقیقه طول شرقی و 33 دقیقه و 35 درجه عرض شمالی ارتفاع از سطح دریا 1272 متر
تقسیم بندی شهرستان مریوان به تفكیك شهر، بخش، دهستان و آبادی بر اساس آمار سال 1375
تعداد شهر:2 تعداد بخش:4 تعداد دهستان: 12 تعداد آبادی: 233
مركزی 1ـ سرگل ـ كانی‌دینار 2ـ زریبارـ نی 3ـ كوسالان ـ قلاجی
خاومیرآباد 1ـ خاومیرآباد ـ برده‌ره‌شه
سه‌رشیو
1ـ سه‌رشیو ــ چناره 2ـ گلچیدر ـ جانوره
سروآباد
1ـ كوماسی ـ پیرخضران 2ـ رزاو ـ رزاو 3ـ هه‌ورامان تخت هه‌ورامان تخت
4ـ بیساران ـ بیساران
5ـ پایگلان ـ پایگلان
6ـ ژریژه ـ ژریژه
ویژگی‌های اقلیمی
با توجه به عرض جغرافیایی، منطقه مریوان دارای ویژگی‌های اقلیمی «معتدله میانی» است. اما با در نظر گرفتن كوه‌ها و ارتفاعات و دره های ژرف و عمیقی كه در تمامی منطقه گسترش یافته‌اند و همچنین وجود جنگل‌ها و پوشش گیاهی مناسب در شمال و جنوب و وجود منابع رطوبتی(رودخانه‌ها و دریاچه زریوار) موجب شده است كه در این منطقه شاهد تنوعی از اقلیم‌های مختلف باشیم. به نحوی كه از طرف سنندج به سمت مریوان از سروآباد به بعد، منطقه دارای آب و هوایی مرطوب و مدیترانه‌ای است و نواحی شمالی و جنوبی مریوان دارای آب و هوای كوهستانی است. مریوان با بارندگی سالانه بیش از 750 میلی‌متر، از پرباران‌ترین مناطق ایران به شمار می‌رود. این میزان بارندگی سبب شده است كه تمامی وسعت منطقه پوشیده از پوشش گیاهی غنی و متنوعی باشد. رودها در مسیر پرپیچ و خم و در پیوند با سرسبزس و پوشش گیاهی، مناظری دلپذیر و بدیع پدید آورده‌اند آب و هوای منطقه مریوان تحت تأثیر عوامل توده‌های هوا و جریان‌های فصول سرد و گرم و قرار دارد: 1ـ توده هوای سرد «آزروس» از جانب شمال شرقی و شرق وارد منطقه میشود و اغلب بارندگی را به صورت ریزش برف به دنبال دارند. 2ـ توده‌های هوای ملایم و مرطوب دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس است كه از جانب غرب وارد این ناحیه میشود. 3ـ در این منطقه سرما از آبان ماه شروع و تا اسفند ماه ادامه می‌یابد. از فروردین ماه این سرما رو به كاهش گذاشته و هوا رو به اعتدال می‌رود و به طور معمول تا شهریورماه هوا معتدل است. كوه‌های منطقه نیز در مقابل جریان‌های هوایی كه از غرب وارد كشور می‌شوند، همانند دیواری پهن و عظیم مانع نفوذ رطوبت مطلوب دریای مدیترانه به نواحی داخلی كشور شده، باعث بارش نزولات جوی در منطقه می‌شوند.
ارتفاعات در منطقه مریوان صرفنظر از دشت مریوان، دریاچه زریوار، دره‌های رود تازده و مریوان، اطراف رودخانه قزلجه، دره ئه‌سراوا و دره رودشیان، بقیه نقاط را كوهستان‌های مرتفع و متوسط با دره‌های تنگ و عمیق دربرگرفته است. رود شیان از آبادی «سیاناو» به سمت جنوب شرقی تا محل برخورد به رودهای مریوان و گاران و از جنوب شرقی به شمال غربی دره رود زاب تا برخورد به رودخانه «گاران» در محل دوآب، دو منطقه با ناهمواری‌های مختلف را از هم متمایز و جدا می‌كنند. در شمال ناهمواری‌های ملایم و كم‌ارتفاع با دره‌های باز و كم‌عمق در تمام جهات دیده می‌شوند. در این ناحیه تمام مناطق كوهستانی پوشیده از جنگل‌های تنگ است. وجود رودخانه‌های متعدد، دشت‌های نسبتاً وسیع و دریاچه زریبار، از مشخصات جغرافیایی قسمت شمالی منطقه است.در جنوب شرقی، بخش شمالی به استثنای كوه «كوره میانه» در شمال نگل، حداكثر ارتفاع نسبی از شمال دریاچه زریبار 1000 متر و در جنوب آن 850 متر است. پست‌ترین نقطه شمال در محل برخورد رودخانه‌های «گاران» و «رزاو» 1100 متر و بلندترین نقطه آن در قله برده‌رشه از كوه پشت شهیدان است كه بلندی آن به 2491 متر می‌رسد.در بخش جنوبی منطقه، كوهستان‌های سنگی و مرتفع با دره‌های عمیق و تنگ مشخص كننده ناهمواری‌های این ناحیه است. رشته كوه شاهو و رشته كوه‌های شمالی آن به نام‌های «حه‌شه‌‌دول» و «كوسالان» اصلی‌ترین ناهمواری‌های منطقه جنوبی را به وجود آورده‌اند. جهت این كوه‌ها شمال غربی به جنوب شرقی است. در این ناحیه اختلاف بین قله‌های بلند و عمق دره‌ها بسیار زیاد است. حداكثر ارتفاع مطلق، در كوه شاهو به 2985 متر و حداقل ارتفاع در محل برخورد و تلاقی رودهای «دواب» و «ژاورود» به كمتر از 900 متر می‌رسد. در این بخش رودخانه «سیروان» از كناره كوه شاهو می‌گذرد كه بند تنگ و عمیقی را به وجود آورده است.
كوه‌های مهم منطقه 1ـ كوه هه‌زار میرگه این كوه یكی از شاخه‌های «چهل چشمه» است. در شمال شرقی و شمال مریوان قرار گرفته و بلندترین قله آن به 2707 متر می‌رسد. دامنه‌های شمالی این كوه با شیب تندی به «دره شلیر» در عراق و شیب جنوبی آن به بخش «سروآباد» می‌رسد. از رشته‌های دیگر این كوه میتوان به كوه‌های ذیل اشاره كرد. «قطون:2652 متر» ـ «پیرالیاس: 2597 متر» ـ «كره میانه:2950 متر».
2ـ كوسالان در دهستان «هه‌ورامان تخت» در 32 كیلومتری جنوب مریوان قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دریا 2620 متر است. این كوه از شمال غربی به سوی جنوب غربی(از دره‌آب سیروان تا دامنه شمالی كوه «هی‌شور») به طول 20 كیلومتر كشیده شده است كه رود سیروان از دامنه‌های شرقی آن می‌گذرد.
3ـ دربند كوه دربند در 34 كیلومتری جنوب شهر مریوان و شمال نودشه و جنوب دهستان هه‌ورامان قرار دارد. ارتفاع آن به 2770 متر می‌رسد. این كوه از شمال غربی به كوه تخت و از طرف دامنه‌های جنوب شرقی به رودخانه سیروان منتهی میشود.
4ـ كوه تخت این كوه در 32 كیلومتری جنوب مریوان و در هه‌ورامان تخت واقع شده است كه 2820 متر ارتفاع دارد. از شمال غربی به كوه «كمانگر» و از جنوب شرقی به كوه دربند متصل است و بخش جنوبی مریوان را از پاوه(نوسود) جدا می‌كند.
5ـ كوه پیاژه این كوه زیبا و سترگ در 24 كیلومتری جنوب شرقی مریوان در روستای «آلمانه» در دهستان سروآباد واقع شده است. بلندترین قله آن «قه‌له‌به‌رد» است كه 2953 متر ارتفاع دارد. كوه پیاژه از سمت شرق به كوه «چله‌خاند» و از شمال به كوه «شاه‌نشین» و از شمال‌غربی به كوه «كنولان» می‌پیوندد.
6ـ كوه شاهو
این كوه سر به فلك كشیده، در جنوب شرقی مریوان واقع شده است و منطقه «هه‌ورامان لهون» در قسمت جنوبی آن قرار دارد كه از قسمت شمال غربی به كوه «گاول» و از شرق به كوه «قلعه گور» پیوند دارد. بلندترین قله شاهو، به نام شاه‌كوه، 3225 متر ارتفاع دارد.
مشخصات كوه‌های مهم منطقه مریوان كوه ارتفاع بلندترین قله(متر) موقعیت جغرافیایی شاهو 3390 جنوب مریوان ـ هه‌ورامان تخت پیرالیاس 2955 شرق مریوان ـ بخش سروآباد پیاژه 2953 24 كیلومتری جنوب شرقی مریوان ـ روستای آلمانه میانه 2950 40 كیلومتری جنوب شرقی مریوان ـ روستای نگل تخت 2820 32 كیلومتری جنوب مریوان ـ هه‌ورامان تخت دربند 2770 34 كیلومتری مریوان ـ هه‌ورامان تخت هزار مرتع 2707 شمال مریوان ـ چناره سلطان احمد 2652 شرق مریوان ـ بخش سروآباد كوسالان 2620 32 كیلومتری جنوب شرقی مریوان پشت شهیدان 2491 شرق مریوان ـ بخش سروآباد هزارخانی ـ شرق مریوان ـ بخش سروآباد وزمانه علیا ـ دزلی ـ دركی مه‌له‌خورد ـ دزلی ـ دركی مرسیا - دزلی ـ دركی
منبع:مطالعات جامع توسعه اجتماعی اقتصادی كردستان،گزارش نهایی 1375،سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان كردستان،توریسم ص213
منابع آب یكی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی توریستی منطقه مریوان منابع آب است. امكانات آبی منطقه شامل چند رودخانه دایمی و نسبتاً پرآب و دریاچه «زریبار» است.
دریاچه زریبار این دریاچه با جاذبه‌ای طبیعی و منحصربه فرد، مهم‌ترین تالاب استان كردستان به شمار می‌رود. دریاچه زریبار كه گاهی نیز دریاچه مریوان نامیده میشود، در 2 كیلومتری غرب مریوان و در ارتفاع 1285 متری از سطح دریا قرار دارد. آب دریاچه شیرین است و آب آن از جوشش چشمه‌های آبی كف دریاچه تأمین میشود. طول دریاچه 5/4 كیلومتر و عرض آن حدود 2 كیلومتر می‌باشد. وسعت آن بین 900ـ800 هكتار است. عمق دریاچه متفاوت و به طور متوسط از 3 تا 18 متر متغییر است. اطراف دریاچه از نیزارهای بلندی احاطه شده است. این دریاچه به علت داشتن آب شیرین و شرایط لازم، زیستگاه مناسبی را برای رشد و زیست انواع ماهیان به وجود آورده است. مهم‌ترین این ماهی‌ها؛ سفید ماهی، ماهی كپور و عروس ماهی هستند. از مهم‌ترین پرندگان مهاجر این تالاب نیز میتوان به «چنگر»، «اردك سرسبز» و «مرگوس بزرگ» اشاره كرد كه معمولاً در فصل زمستان میهمان این دریاچه هستند. دریاچه زریبار به علت داشتن، آب شیرین، آب و هوای مناسب، پوشش گیاهی قابل توجه و وجود انواع ماهی‌ها و پرندگان آبزی از جایگاه ویژه زیباشناختی برخوردار است و همواره به عنوان یكی از جاذبه‌های مهم و پرطرفدار توریستی ـ سیاحتی منطقه مریوان، و بلكه استان كردستان مطرح بوده است.
رودخانه‌ها میزان بالای بارندگی سالانه و وجود كوه‌ها و پستی و بلندی‌های بسیار در منطقه، باعث ایجاد رودخانه‌های بسیار زیبایی شده است. جدول زیر مشخصات رودخانه‌های مهم را در بر دارد.
رودخانه موقعیت محل سرچشمه طول آبراهه كیلومتر متوسط ابدهی متر مكعب در ثانیه
قزلچه سور شمال دریاچه زریبار و در جهت شرقی ـ غربی به سمت مرز ایرن و عراق ارتفاعات كاسه‌كله، اسحاق و چاله‌یان 5/28 2
گاران
15 كیلومتری شرق مریوان در جهت شمال به جنوب و پس از دریافت آب رودخانه مریوان در دوآب تفلی به رودخانه نگل می‌پیوندد كوه‌های قمچیان،گاران،هزارخانی و قره‌الیاس 37 5/5
عصرآباد
شرق دریاچه مریوان در جهت غربی ـ شرقی و به گاران می‌پیوندد ارتفاعات شرقی مریوان(كوه قلعه و قله كور) 14 5/3
مریوان
زهكش دریاچه زریبار و از قسمت پایین دریاچه به سمت جنوب جریان دارد دریاچه زریبار ـ 2/2
نگل
از آبادی تودارملا گذشته، پس از دریافت سرشاخه‌هایی از كوه سلطان با رودخانه شویشه یكی میشود كوه‌های گلچیدر ـ ـ
سیروان
از منطقه اورامانات وارد استان كرمانشاه شده و پس از پیوستن به رودخانه الوند،در خاك عراق با نام رود دیاله به دجله می‌ریزد. در منطقه مریوان از به هم پیوستن رودهای مریوان و نگل در محل دواب تشكیل میشود اما از بخش‌های غربی استان نیز از به هم پیوستن رودخانه‌های قشلاق و گردلان به سیروان تبدیل میشود
پوشش گیاهی پوشش گیاهی در مریوان بسیار غنی و متنوع است. زیرا از یك طرف از میكروكلیماهای خاصی برخوردار است و از طرف دیگر در ابتدای پیش‌كوه‌های داخلی زاگرس واقع شده است و با ناهمواری‌های متعدد و بهره‌مندی از آب و هوای مدیترانه‌ای خصوصیات ویژه‌ای را دارا است. گسترش دامنه پوشش گیاهی، از شمال غربی تا جنوب شرقی و به طور پراكنده تا شرق منطقه را در برمی‌گیرد. مساحت پوشش گیاهی جنگلی بیش از 200 هزار هكتار تخمین زده میشود كه بیش از 60% جنگل‌های استان كردستان را تشكیل می‌دهند. وجود درختان گوناگونی چون بید وحشی، صنوبر، چنار و سپیدار همراه با درختچه‌های بلوط و مازو كه نشان مشخصه این منطقه است، در حاشیه رودخانه‌ها و آب‌های سطحی و در مسیر دره‌ها مناظر و چشم‌اندازهای دلپذیری را تشكیل داده‌اند. این پوشش در پیوند با دریاچه زریبار منظره بسیار بكر و بدیعی را به شهر مریوان بخشیده است.
شكارگاه‌ها و حیات وحش منطقه مریوان به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی؛ وجود فضاهای كوهستانی، پوشش گیاهی مناسب و منابع آبی زیستگاه مناسبی را برای انواع جانوران وحشی، پرندگان و ماهی‌ها به وجود آورده است. از شكارگاه‌ها و مناطق مهم شكارخیز مریوان میتوان به ارتفاعات كوسالان، كره میانه و گاران اشاره كرد. در این مناطق پستانداران گوشتخوار و علفخوار و پرندگانی زندگی می‌كنند كه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌كنیم: پلنگ، گرگ، روباه، سگ آبی، قوچ، میش، كه‌ل و بز، خرس قهوه‌ای، گراز، خرگوش، سمورجنگلی، سنجاب، راسو و پرندگانی چون: كبك، فاخته، تیهو، عقاب جنگلی، اردك اره‌ای، داركوب، چكاوك عقاب شاهی
راه‌های دسترسی به منطقه منطقه مریوان از طریق 4 محور به شهرهای اطراف متصل است: 1. مریوان ـ سنندج: این را هتنها جهاد اسفالته اصلی است كه 128 كیلومتر طول دارد. 2. مریوان ـ سقز: این جاده 137 كیلومتر طول دارد و از سمت شمال مریوان را در مسیر رودخانه گاران به سقز وسل می‌نماید. 3. مریوان ـ كامیاران: این جاده 130 كیلومتر طول دارد كه از مریوان تا رزاو به طول 50 كیلومتر اسفالت و بقیه خاكی می‌باشد. 4. مریوان ـ پاوه: این راه از پیچ و خم‌های ارتفاعات هه‌ورامان می‌گذرد كه در فصل زمستان اكثراً به خاطر بارش بیش از حد برف بسته است.
هه‌ورامان تخت روستای هه‌ورامان تخت مركز دهستان هه‌ورامانات است كه در جنوب غربی شهرستان مریوان قرار گرفته است و فاصله آن از شهر مریوان 75 كیلومتر است كه تنها 25 كیلومتر آن آسفالت و باقی آن خاكی و ناهموار است. این روستا در دره‌ای شرقی ـ غربی و در شیب تندی رو به روی یال شمالی كوه تخت واقع شده است. خانه‌ها همگی از سنگ و چوب و معمولاً به صورت «خشكه‌چینی» و بدون استفاده از گل و سیمان و پله‌كانی ساخته شده‌اند. آب و هوای آن در فصول بهار و تابستان بیار مطبوع و در زمستان‌ها بسیار سرد است. روستای هه‌ورامان تخت از جمله فضاهای روستایی است كه علاوه بر زیبایی چشم‌اندازها، به دلیل اجرای سالانه «مراسم پیرشالیار» دارای قابلیت‌های ارزشمند توریستی است.(از عكس‌های نصرالله كسراییان استفاده شود) مراسم پیرشالیار یا پیرشهریار یكی از جشن‌های قدیمی استان كردستان در منطقه مریوان در روستای هه‌ورامان تخت برگزار میشود. مراسم آیینی «پیرشالیار» همه ساله در روز 45 زمستان (فاصله دوم تا چهادرهم بهمن‌ماه) به مدت دو هفته در روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه هر هفته برپا میشود. مراسم جشن دارای مراحل متنوعی است و سازماندهی و تعیین روز شروع جشن به عهده «متولی پیر» است كه یكی از اهالی روستا بوده و تولیت در خانواده آن‌ها موروثی است: مرحله نخست یا «مرحله خبر» كه با جمع‌آوری گردوهای باغ پیر و توزیع آن در بین اهالی روستا و چند روستای مجاور شروع میشود به همه اعلام می‌كنند كه هفته آینده مراسم آغاز خواهد شد.هر خانواده در مقابل گردوی دریافتی مقداری حبوبات می‌دهد. یك هفته بعد «مرحله قربانی» است. در این مرحله دام نذری توسط شخصی كه از نظر سلسله مراتب طریقت دارای مقام و منزلتی است، ذبح میشود و سایرین نیز قربانی‌های خود را ذبح می‌كنند. سپس با گوشت قربانی‌ها غذای مخصوصی به نام «هولوشین» می‌پزند و بین اهالی تقسیم می‌كنند. بعد از انجام قربانی و پختن هریسه مراسم ذكر برگزار میشود. در این مرحله مردم آبادی بر سر آرامگاه پیرشالیار جمع می‌شوند و مراسم ذكر همراه با دف زدن و رقص دسته‌جمعی (هه‌لپه‌ركی) مردان آغاز میشود كه مراسمی بسیار با شكوه و تماشای است و هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد. (در گوشه‌ای از روستا خانه‌ای قدیمی وجود دارد كه به منزل پیرشالیار مشهور است و در آن گنجه‌ای است كه یادگارهای پیر را در آن نگهداری می‌كنند. مردم هه‌ورامان بر این باورند كه تمامی مردم روستا در آنجا جا می‌شوند. بنابراین جمعیتی حدود 1000 نفر در آنجا جمع شده و پس از بوسه زنی بر یادگارها در مراسم رقص و دف زنی شركت می‌كنند.) پس از گذشت حدود 100 روز یعنی تقریباً از دهم اردیبهشت ماه سراسر هه‌ورامان از سسبزی و طراوت همانند بهشت است، همه مردم بر سر تربت پیر گرد می‌آیند و در آنجا سنگی است كه مردم معتقدند كه هر ساله پس از شكستن آن دوباره سبز می‌روید. پس هر كس قطعه بسیار كوچكی از سنگ را می‌شكند و برمی‌دارد و باور دارد كه شفابخش است. این روز با برپایی مراسم ذكر همراه با دف‌زنی و رقص مذهبی پایان می‌یابد.
[ویرایش] شخصیت ها
قرن اول هجری قمری 1 پیرشالیاری هه‌ورامان
قرن ششم هجری قمری 2 پیرشالیاری هه‌ورامان دوم
قرن هفتم هجری قمری 3 پیر خضر شاهو
قرن هشتم هجری قمری 4 مولانا میر محمد مردوخ
قرن نهم هجری قمری 5 شیخ زكریا كاكوزكریایی 6 شیخ نعمت‌الله كاكوزكریایی اول 7 شیخ فاضل كاكوزكریایی 8 مولا محمد گشایش 9 شیخ عبدالرحمان كاكوزكریایی
قرن دهم هجری قمری 10 شیخ عبدالغفار مردوخی اول 11 شیخ محمد كونه‌پوشی 12 صه‌یدی هه‌ورامی اول 13 ملا عبدالله قازی 14 شیخ شمس‌الدین مردوخی 15 شیخ ره‌زا معین الدین کاکو زکریایی
قرن یازدهم هجری قمری 16 ملا ابوبكر مصنف 17 بیسارانی 18 شیخ عبدالغفار مردوخی دوم 19 شیخ ابراهیم هه‌ورامانی 20 ملا عبدالكریم چوری 21 شیخ شهاب‌الدین كاكوزكریایی
قرن دوازدهم هجری قمری 22 ملا جامی چوری 23 شیخ شمس‌الدین مردوخی دوم 24 شیخ نعمت‌الله كاكوزكریایی دوم
قرن سیزدهم هجری قمری 25 ملا خدر رواری 26 شیخ سعید دولاش 27 ملا احمد نودشی 28 صه‌یدی هه‌ورامی دوم
قرن چهاردهم هجری قمری 29 شیخ عزیز جانوره 30 شیخ عبدالرحمان جانوره 31 حاجی ملا احمد نودشی 32 سید عبدالله مدرس چوری 33 حاجی سید حسن چوری 34 شیخ محمود لونی كاكوزكریایی 35 ملا عارف بالك 36 حاجی ملا عبدالعزیز ده‌ره‌تفی 37 خاتو خورشید 38 ملا محمدرشید مدرس 39 فرج الله زكی 40 شیخ عبدالسلام بیسارانی 41 عبدالله بگ هورامی 42 ماموستا ناری 43 ملا عبدالقادر جلالی نودشی 44 حاجی شیخ عبدالله نیزل 45 قانع 46 ملا صادق نگل 47 حاجی شیخ محمد حسامی 48 ماموستا ملا باقر مدرس بالك 49 ملا حامد بیسارانی 50 شه‌پول 51 شیخ محمد حسامی 52 شیخ نجم‌الدین مردوخی 53 ماموستا عبدالرحمان عینكی 54 شیخ ابراهیم الكردی 55 پیر یونس هه نجیران
[ویرایش] عکس هایی از مریوان
مریوان گالری http://mariwangallery.blogfa.com
