Adriaan de Groot
Adrianus Dingeman (Adriaan) de Groot (Santpoort, 26 oktober 1914 - Schiermonnikoog, 14 augustus 2006) was een Nederlandse psycholoog, die onder andere bijdragen heeft geleverd op het gebied van psychologie, onderwijskunde, methodologie en schaakonderzoek. Hij was een van de grondleggers van de Citotoets, en is verder bekend door het boek Methodologie, een standaardwerk op het gebied van de methodologie voor de Sociale wetenschappen. Zijn onderzoek naar patroonherkenning bij schaken geniet wereldwijd bekendheid. In 1974 voerde De Groot het begrip eindtermen in voor gebruik in het onderwijs, met een spraakmakend artikel in het tijdschrift Universiteit en Hogeschool.
Inhoud |
[bewerk] Korte biografie
Adriaan De Groot was de jongste zoon van een huisarts. Hij begon op jonge leeftijd met schaken, werd in 1933-34 kampioen van de plaatselijke schaakvereniging en in 1934 van Amsterdam. Reeds voor de oorlog klom hij op tot de schaak toptien van Nederland. Hij studeerde eerst wiskunde en daarna psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. In 1941 deed hij zijn doctoraalexamen (cum laude) en in 1946 promoveerde hij op het proefschrift Het denken van den schaker. Een Engelse vertaling daarvan verscheen in 1965 onder de titel "Thought and Choice in Chess".
Na een loopbaan als wiskundeleraar bij het middelbaar onderwijs (1941 - 1943), als medewerker van een psychologisch instituut en als bedrijfs-psycholoog bij Philips (1943 - 1949) , werd hij in 1948 benoemd tot lector in de psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. In 1950 volgde zijn aanstelling als hoogleraar in de methodologie van het psychologisch onderzoek (1950-’79). Zijn oratie had als titel Het object van de psychodiagnostiek. In 1959-'60 verbleef De Groot een jaar als Fellow aan het Institute for Advanced Study in the Behavioral Sciences van de Stanford-universiteit, Californië, alwaar hij z’n hoofdwerk Methodologie (Den Haag, 1961) afrondde. Onder zijn leiding kwamen tussen 1954 en 1978 een dertigtal dissertaties tot stand. In 1979 nam hij afscheid van de Universiteit van Amsterdam. Nadien was hij nog enige tijd actief als buitengewoon hoogleraar op persoonlijke titel aan de Rijksuniversiteit Groningen (1980-’85).
Naast onderzoek en ontwikkeling, vervulde De Groot verschillende bestuurlijke functies zoals oprichter en eerste directeur van het Research Instituut voor Toegepaste Psychologie (RITP), curatoriumlid van Stichting Het Parool 1950-2003 en erelid van de vereniging voor Onderwijs Research. In 1973 ontvangt De Groot een eredoctoraat van de Universiteit Gent.
Adriaan de Groot overleed op 91-jarige leeftijd.
[bewerk] Wetenschappelijk werk
Adriaan de Groot heeft zich met z'n wetenschappelijk werk vooral in de breedte ontwikkeld en hierbij op meerdere vakgebieden deuren geopend en een voorbeeld gesteld. Z'n brede interesse is al in z'n studie ontstaan: In de studie wiskunde wekte de 'intuïonist' L.E.J. Brouwer en de 'formalist' Gerrit Mannoury bij De Groot interesse voor de grondslagen van de wiskunde. In de studie psychologie voelde hij zich aangetrokken de dieptepsychologie en volgde hij cursussen bij Alfred Adler, Karl Bühler en Carl Gustav Jung. Gedurende z'n wetenschappelijke carrière heeft De Groot zich verder bewogen op het gebied algemene psychologie, de artificiële intelligentieleer, de methodologie, de didactiek, de wetenschapsleer en met z'n significante begripsanalyse op het gebied van de logica.
[bewerk] Publicaties van Adriaan de Groot
De Groot schreef een dertigtal boeken en honderden artikelen. Een volledige lijst van publicaties van 1935 tot 1978 is te vinden in het boek 'Rede als richtsnoer' uit 1979:
- Het denken van den schaker : argumenten voor een nieuwe traditie, Noord-Hollandsch Uitgevers Mij., 1946
- De moderne onderneming en haar personeel : een inleiding tot de psychotechniek, J. Luning Prak & A.D de Groot, Kosmos Amsterdam, 1947
- De psycholoog en de maatschappij, Noord-Hollandsch Uitgevers Mij., 1949
- Sint Nicolaas, patroon van liefde : een psychologische studie over de Nicolaus-figuur en zijn verering in vroeger eeuwen en nu, Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij, 1949
- Het object der psychodiagnostiek, Inaugurale rede Universiteit van Amsterdam leeropdracht Toegepaste psychologie enz.), Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij, 1950
- Praktijkstages in het bedrijf bij verschillende beroepsopleidingen : integratie van theorie en praktijk : rapport van de 10e conferentie, gehouden op 23, 24 en 25 mei 1957 in de Internationale School voor Wijsbegeerte te Amersfoort, Werkcomité voor Opvoeding tot Democratie Haarlem, 1957
- Testmethoden ten dienste van het onderwijs : rapport over een Amerikaanse studiereis (februari 1958), Contact der Paedagogische Centra V.H.M.O. Den Haag, 1958
- Bazen in de industrie : een onderzoek naar selectie, opleiding en taak van de baas in de Nederlandse industrie, Contactgroep Opvoering Productiviteit Den Haag, 1959
- Methodologie : grondslagen van onderzoek en denken in de gedragswetenschappen, Mouton Den Haag, 1961
- Tentamens : rapport inzake een onderzoek aan de Technische Hogeschool te Eindhoven, J.G. Boerlijst & A.D. de Groot, Eindhoven, 1963
- Elementair begrip van de psychologie, Bohn Haarlem, 1965
- Vijven en zessen : cijfers en beslissingen : het selectieproces in ons onderwijs, Wolters Groningen, 1966
- Conferentie universiteit en studentenproblemen : prae-adviezen; conferentie gehouden in Amsterdam dec 1967, met medew. van A.D. de Groot, Nationale Federatie voor de Geestelijke Volksgezondheid, 1967
- Bewegingsmeetkunde, Mouton Den Haag, 1968
- Studietoetsen : construeren, afnemen, analyseren, Mouton Den Haag, 1969
- Universitaire democratisering. Van afdwingen en touwtrekken naar werkelijk overleg, Polak & Van Oorschot Amsterdam, 1969
- Een minimale methodologie op sociaal-wetenschappelijke basis, Mouton Den Haag, 1971
- Standpunt : over onderwijs, democtratie en wetenschap, 1971
- Selectie voor en in het hoger onderwijs : een probleemanalyse, Staatsuitgeverij Den Haag, 1972
- Tussen centrale overheid en individuele school : kritisch commentaar op een ministeriële discussienota, Universiteit van Amsterdam. Stichting research instituut voor de toegepaste psychologie, 1974
- Hoe stelt men eindtermen op? Universiteit en Hogeschool, 20,5 , 213-232, 1974
- Onderzoek als leerproces : over optimalisering van de leeromgeving van onderzoekers, Noord-Hollandsche Uitg. Mij., 1980
- Onderwijs van binnen en van buiten : kritische en constructieve bijdragen tot de onderwijsdiscussie, Van Loghum Slaterus Deventer, 1980
- Over regels en taken van het Forum in de gamma-wetenschappen, Boom Meppel, 1981
- Academie en forum : over hoger onderwijs en wetenschap, Boom Meppel, 1982
- De zielenmarkt : over psychotherapie in alle ernst [inl. over de auteur door A.D. de Groot], J.T. Barendregt & A.D de Groot, Boom Meppel, 1982
- Kern en consequenties van de forumtheorie: over wetenschappelijke waarheid, Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij, 1985
- Begrip van evalueren, Mouton Den Haag, 1986
- Term, Begrip, Theorie - Inleiding Tot Signifische Begripsanalyse, A.D. de Groot & F.L. Medendorp, Boom Amsterdam, 1986
- Van Forumtheorie naar signifische begripsanalyse, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, 1989
- Tederheid : over de gevolgen van tederheidstekort bij mens en dier, A.D. de Groot ea., Joannes Juda Groen-Stichting voor Interdisciplinair Gedragswetenschappelijk Onderzoek, 1992
- Denken over onderwijs: analyses en kritieken van A.D. de Groot, SVO, het Instituut voor Onderzoek van het Onderwijs, 1993
- Louise Mellema 1900-1990. Haar leven, herinneringen, literair werk, Adriaan D. de Groot e.a. (Red), Stichting Toomelid Schiermonnikoog, 1995
- Het forumwaarmerk van wetenschap : argumenten voor een nieuwe traditie; A.D. de Groot & Henk Visser, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, 2003
[bewerk] Internationale publicaties
- Thought and choice in chess, Noord-Hollandsch Uitgevers Mij., 1965
- Saint Nicholas, A psychoanalytic study of his history ant myth, Mouton The Haque, 1965
- Methodology; foundations of inference and research in the behavioral sciences, Mouton The Hague, Transl. from the Dutch by J.A.A. Spiekerman, 1969
- Perception and Memory in Chess, Studies in the Heuristics of the Professional Eye, Groot, Adriaan D. & Gobet, Fernand, Van Gorcum, 1996
[bewerk] Literatuur over Adriaan de Groot
- 2002, Heisman, D.; Learning from Dr. de Groot, CyberCafes LLC., 2002
- 2000, Soudijn, K.A.; Deskundigheid op de snijtafel: portret van A.D. de Groot, in: De Academische Boekengids, 23(okt), 14-15, 2000.
- 1999, Visser, C.H. Significs, Semiotics and Synthesis: A.D. de Groot's Contributions to Significs , in: Theory & Psychology, Vol. 9, No. 1, 67-87 , 1999.
- 1998, Drunen P. van & Conradi, H.J.; Bezielde wetenschap : een halve eeuw Nederlandse psychologie in vijf portretten, pag 119-151, Uitgave onder auspiciën van het Archief en Documentatiecentrum Nederlandse Psychologie, 1998
- 1995, Baratti C., ea.; An interview with Adriaan D. De Groot, in: New Ideas in Psychology, Volume 13, Number 3, November, pp. 341-356(16), 1995
- 1992, Peet, A.A.J. van; De potentieeltheorie van intelligentie: een bespreking van de intelligentietheorie van A.D. de Groot: en een verslag van een valideringsonderzoek bij 49 grote gezinnen, Proefschrift Universiteit van Amsterdam 1992
- 1992, Poletiek, F. H.; Te liberaal en te dogmatisch: A. D. de Groot' s methodologie, in: Psychologie en Maatschappij 60, p. 333-335, 1992
- 1990, Dehue, G.C.G; De regels van het vak : Nederlandse psychologen en hun methodologie, 1900-1985, Proefschrift Groningen, Van Gennep Amsterdam, 1990. Dit boek behandeld oa. de ontstaansgeschiedenis van A.D. de Groots bekende boek Methodologie uit 1961.
- 1986, Meuwese, W.A.T.; F-theory: some thoughts and questions, in: Methodology and science Jaarg. 19 (1986) p. 266 t/m 277, 1986
- 1984, Rede als richtsnoer, bijdragen over methoden van denken en werken in de gedragswetenschappen aangeboden aan prof.dr. A.D. de Groot bij zijn afscheid van de Universiteit van Amsterdam, Mouton Publishers, Den Haag 1979
- 1984, Terwee, S.J.S.; Heeft A.D. de Groot gelijk? : intelligentie, aanleg en begaafdheid, in: Intermediair Jaarg. 16 (1980) Afl. () p. 45, 1980
- 1984, Spangenberg, J.F.A.; Recensie van: Academie en forum. - Meppel [etc.], 1982, in: Algemeen Nederlands Tijdschrift voor Wijsbegeerte [ANTW] Jaarg. 76 (1984) Afl. 01 (januari) p. 58 t/m 61 , 1984
- 1973, Wilbrink, B.; Tegenspraken typeren het selektie-voorstel De Groot, in: OTO Hoger Onderwijs Cahiers 13 Selektie van studenten: achtergrond / effekten, 166-176, 1973
- 1969, Brinke, J.S. ten; Grote schoonmaak : beschouwingen n.a.v. ‘Vijven en Zessen’ van A.D. de Groot, Wolters-Noordhoff, Groningen 1969.
