Coolsingelziekenhuis
Het Grote Ziekenhuis of Coolsingelziekenhuis, was een Rotterdams ziekenhuis en stond op de hoek van de Van Oldenbarneveltstraat en de Coolsingel. De oorspronkelijke architect was Willem Nicolaas Rose (1801 – 1877).
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Het ziekenhuis werd tussen 1839 en 1848 gebouwd en in de jaren 1880 aan de achterkant uitgebreid.
De eerste directeur was Dr. J.B. Molewater (1813 – 1864). Molewater hanteerde het 'profijt beginsel', je betaalde voor wat je kreeg en had daardoor rechten die men in het Gasthuis niet had, daar was je afhankelijk van de 'relatie die je opbouwde met de doktoren'.
Tot die tijd was het gebruikelijk dat de hogere klasse zich thuis lieten verplegen, want die konden dit betalen. Door de introductie van verschillende verpleegklassen dacht Molewater de financiering van heel zijn ziekenhuis gezond te houden. Voor 1853 nam het Coolsingelziekenhuis zelfs alleen maar betalende patiënten aan, de rest moest zich behelpen met het oude Gasthuis.
Het ziekenhuis leed in de beginperiode grote verliezen. De gemeente subsidieerde het ziekenhuis al fors en was bovendien bang dat als ze alles zouden betalen, de diaconieën ook al hun patiënten zouden gaan doorsturen naar het Coolsingelziekenhuis. Men stelde toen nog prijs op een sterke scheiding van staat en kerk, ieder moest voor zichzelf zorgen. Uiteindelijk kwam men tot het besef dat enige coördinatie toch voordelen zou bieden en dus zouden in het Coolsingelziekenhuis ook 'armlastigen' worden geaccepteerd, ook al werden die gestuurd door de diaconieën. Ook toen al kon men berekenen dat bij een hoge subsidie een paar extra gratis patiënten echt geen verschil meer zou maken. Het uiteindelijke doel was dat zoveel mensen als mogelijk gebruik van het ziekenhuis zouden gaan maken, leegstand is altijd duurder en hoe meer patiënten hoe hoger de omzet, dacht men.
Vanuit heel Europa kwam men op bezoek in het modernste ziekenhuis van Europa, het Coolsingelziekenhuis. In 1864 overleed Molewater en het ziekenhuis verloor al snel zijn voorsprong op andere ziekenhuizen.
Het ziekenhuis was door Rose opgezet als een corridorziekenhuis, later werd de trend meer een ziekenhuis met verschillende paviljoens en barakken, nodig voor de behandeling van besmettelijke ziekten.
Molewater had altijd meer gepleit voor een integraal ziekenhuis, maar mensen wilden toen niet graag verpleegd worden naast een cholerapatiënt en dus liepen de inkomsten van het ziekenhuis snel terug. Er werd gezocht naar een oplossing in de vorm van dependances.
In 1872 werd het via een wet zelfs verplicht om aparte dependances voor besmettelijke ziekten in te richten en dus ontstonden er de volgende dependances van het Coolsingelziekenhuis:
- 1870 : Schiedamsesingel
- 1871 : Witte de Withstraat
- 1871 : Nieuwsteeg
- 1882 : Waaggebouw aan de Punt
- 1884 : Katendrecht, Charlois, Ruigeplaat
- 1885 : Exercitieveld
- 1893 : Feijenoorddijk
- 1931 : Quarantaine station voor zeevarenden op de Beneden Heijplaat
Bij het ontwerp van het Coolsingelziekenhuis was geen rekening gehouden met de onverwacht snelle bevolkingsgroei na 1850. Bovendien was de bevolkingsaanwas vooral een gevolg van het toenemen van de 'sociaal zwakkeren' die veel smeriger werk en huisvesting hadden en dus veelal eerder een beroep op het ziekenhuis moesten doen.
In 1888 werd in feite een 2e ziekenhuis gebouwd achter het Rose ziekenhuis. In vier barakken konden nu tegelijk 500 patiënten worden verpleegd, maar het was al snel wéér onvoldoende.
In de 50 jaar erna werden er meerdere ziekenhuizen meer decentraler dan het Coolsingelziekenhuis gebouwd:
- 1863 : Sint Antoniusgesticht (katholiek)
- 1889 : Eudokia ziekenhuis (gereformeerd)
- 1892 : Het Bethesda ziekenhuis (hervormd)
- 1892 : Het Diaconessenhuis (hervormd)
- 1892 : Sint Franciscus Gasthuis
- 1908 : Bergwegziekenhuis
- 1938 : Zuiderziekenhuis
Daarnaast kreeg Rotterdam ook een aantal gespecialiseerde ziekenhuizen:
- 1863 : Sophia kinderziekenhuis
- 1879 : Het Oogziekenhuis
- 1890 : Sanatorium
- begin 20e eeuw : Goudsesingel Zuigelingenkliniek
- 1937 : Havenziekenhuis voor tropische ziekten etc.
Het voormalige Pest- en Dolhuis op de Hoogstraat werd gebruikt voor de verpleging van krankzinnigen. In 1884 kwam de Wet op de Krankzinnigenzorg, waardoor ook Rotterdam deze inrichting moest moderniseren. Men besloot uiteindelijk tot nieuwbouw ver weg: in Poortugaal werd al rond de eeuwwisseling een terrein aangekocht waar aanvankelijk de psychiatrische inrichting Maasoord werd gesticht die weer later overging in het Deltaziekenhuis.
[bewerk] 1940
In de mei dagen van 1940 werd het ziekenhuis zwaar beschadigd, de patiënten konden maar ternauwernood worden geëvacueerd. Alleen de buitenmuren en de toegangspoort stonden nog overeind.
[bewerk] 21e eeuw
De Coolsingelpoort staat nog steeds op de Lijnbaan en is de enige herinnering aan het ziekenhuis zoals dit daar voor de verwoesting van mei 1940 stond. Vanuit cultuurhistorisch perspectief is de Lijnbaan de meest logische plek voor de poort van het voormalige Coolsingelziekenhuis. Tegelijkertijd vindt men dat de poort op deze plek nauwelijks tot zijn recht komt en geen wezenlijke bijdrage levert aan de omgeving. De poort is voor het grote publiek niet herkenbaar is als markant bouwwerk. Plannen om het te verplaatsen naar het terrein van het Erasmus MC, stuit op veel verzet.
