Culturele Revolutie
De Grote Culturele Revolutie van het Proletariaat (versimpeld Chinees: 无产阶级文化大革命; traditioneel Chinees: 無產階級文化大革命; pinyin: wú chǎn jiē jí wén huà dà gé mìng; vaak afgekort tot 文化大革命 wén huà dà gé mìng, letterlijk "Grote Culturele Revolutie", of simpelweg 文革 wén gé, letterlijk "Culturele Revolutie") in de Volksrepubliek China was een door de partijleiding opgezette revolutionaire opstand van studenten en arbeiders tegen de bureaucraten van de Chinese Communistische Partij. Deze "opstand" had als doel het Maoïsme te behouden als de leidende ideologie van China. Daarnaast was het ook een middel om de politieke oppositie tegen Mao uit te schakelen.
[bewerk] Doel van de Culturele revolutie
In 1966 lanceerde partijleider Mao Zedong de Culturele Revolutie, een project om de communistische verworvenheden te behouden. De partij had zich in de loop der jaren in een comfortabele machtspositie genesteld en bekommerde zich steeds minder om de communistische ideeën van gelijkheid. Bovendien dreigde een nieuwe bovenlaag te ontstaan in bijvoorbeeld fabrieken, op scholen en in de gezondheidszorg. Mao oordeelde dat deze ontwikkeling indruiste tegen de ideeën van het communisme, dat een samenleving in het vooruitzicht stelde waarin iedereen aan elkaar gelijk is.
Hoe kon het tij gekeerd worden? Het kader, waarmee niet alleen de partijtop werd bedoeld maar de gehele bovenlaag, werd naar speciaal opgezette 'kaderscholen' op het platteland gestuurd om de kennis van het communisme op te frissen. Door lichamelijke arbeid te verrichten, leerde men solidair te zijn met boer en arbeider. Artsen die normaal gesproken een luxueus leven leidden in de stad, moesten plotseling door rijstvelden waden, huizen bouwen en arme boeren behandelen. Daarnaast werden de socialistische ideeën van Marx en Lenin opnieuw bestudeerd. De sociale heropvoeding van het kader zou de dreigende teloorgang van het communisme in China tijdig een halt toeroepen, voorspelde Mao. Alhoewel de Culturele Revolutie voltooid werd verklaard in 1969, bleven de kaderscholen bestaan; het kader moest immers blijvend worden herinnerd aan de beginselen van gelijkheid en solidariteit.
[bewerk] Verloop van het programma
In realiteit was de Culturele Revolutie niets anders dan een poging van Mao het intellectuele leven, met alle kritische geluiden van dien, in de kiem te smoren. De partij wist de massa’s opnieuw te mobiliseren. De Rode Garde, een burgerbeweging die vooral bestond uit jongeren, werd aangemoedigd het 'oude China' te vernietigen. In de praktijk kwam dit neer op het vernielen van eeuwenoude gebouwen als tempels en het bestormen van scholen, fabrieken en partijgebouwen. Vervolgens vielen de gardes mensen aan die als verraders van het communisme werden beschouwd. De jongeren vernederden en vermoordden hun eigen leraren en zelfs hun ouders. In deze sfeer van chaos en paranoia vonden duizenden de dood. Alhoewel de Culturele Revolutie in de jaren zeventig officieel was voltooid, zette de partij het beleid voort om dissidenten naar de kaderscholen te sturen. Maar in feite waren deze scholen niets anders dan werkkampen waar critici gehersenspoeld werden om het communisme kritiekloos te aanvaarden.
[bewerk] Einde van de Culturele Revolutie
Officieel werd de Culturele Revolutie beëindigd in 1969, maar de meeste geschiedkundigen dateren het einde ervan op 1976, met de arrestatie van de Bende van Vier, de belangrijkste leiders van de Culturele Revolutie naast Mao. Politiek gezien kan deze typering van de Culturele Revolutie worden gezien als een overwinning voor Deng Xiaoping, aangezien dit het voor hem mogelijk maakte alle gebeurtenissen tussen 1966 en 1976 af te schilderen als het werk van een beweging geleid door zijn politieke vijanden, de Bende van Vier.
