De Volkskrant
Om technische redenen begint de titel van dit artikel met een hoofdletter. De correcte schrijfwijze is de Volkskrant.
Het dagblad de Volkskrant is een van oorsprong rooms-katholieke Nederlandse krant, die zich sinds de jaren zestig richt op de hoger opgeleide lezers, links van het politieke midden.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De Volkskrant werd vanaf 2 oktober 1919 uitgegeven als weekblad van de Katholieke Arbeidersbeweging (KAB). De oprichters waren een aantal katholieke arbeidersbonden, die zich verenigd hadden in de Federatie der Diocesane Rooms-Katholieke Volks- en Werkliedenbonden. De eerste editie telde vier pagina's en kostte 3 cent. Het tijdschrift verscheen iedere donderdag. Vanaf 19 januari 1920 verscheen de krant om de dag en ten slotte vanaf 1 oktober 1921 als dagblad. Jan Vesters werd de hoofdredacteur. Op 14 januari 1935 verhuist het hoofdkantoor van de krant van Den Bosch naar Utrecht. De krant wordt uitgebreid met verschillende edities; een algemeen landelijke, een Twentse, een Limburgse, een Oost- en een Westbrabantse editie. Edities voor Rotterdam, Den Haag, de noordelijke provincies en Gelderland zouden enkele jaren later volgen.
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog liep het aantal lezers drastisch terug. Op 4 oktober 1941 werd Jan Vesters door de bezetter tot aftreden gedwongen. De redacteuren van de krant accepteerden echter geen hoofdredacteur uit de gelederen van de NSB, en besloten gezamenlijk ontslag te nemen. Diezelfde dag nog hield de krant op te bestaan. Vier jaar later, op 8 mei 1945, volgde de eerstvolgende uitgave van de krant. Joop Lücker werd benoemd als journalistiek hoofdredacteur, en het aantal abonnees steeg binnen een jaar tot 109.000. De Volkskrant groeide uit tot een grote landelijke krant, maar nog steeds met als ondertitel "katholiek dagblad voor Nederland".
Halverwege de jaren zestig verloor de krant onder Lückers opvolger, de econoom Jan van der Pluijm en vrijwel tegelijk met de verhuizing van de Nieuwezijds Voorburgwal naar de Wibautstraat haar katholieke karakter vrijwel volledig - bij de opening van het nieuwe gebouw van de Volkskrant in 1965 verdween ook de ondertitel "katholiek dagblad voor Nederland". Vanaf dat moment richtte de krant zich op de 'jongere progressieve lezer'. De krant ging zich ook steeds meer toeleggen op complete financieel-economische verslaggeving, waarvoor een uitgebreide redactie werd opgezet die veel succes boekte Enka-bezetting. Ook de sportredactie werd uitgebreid onder de kritische Ben de Graaf.
De redactie groeide snel, en werd uitgebreid met academici, terwijl daarvoor voornamelijk zelfopgeleide, katholieke journalisten bij de krant werkten. De compromisfiguur Harry Lockefeer werd opvolger van Van der Pluijm als hoofdredacteur. Vanwege de groei van de (potentiële) advertentiemarkt werd de krant onder Lockefeer uitgebreid met talloze bijlagen 'Het vervolg', reizen, boeken, waar het steeds toenemende aanbod van advertenties onderdak kon vinden. Zaterdagkranten van meer dan 100 pagina's waren het gevolg van dit Vervolg. Sinds Lockefeers vertrek in 1995 naar de Rijksuniversiteit Groningen is Pieter Broertjes hoofdredacteur.
[bewerk] Perscombinatie en PCM
In 1968 ging de Volkskrant een samenwerking aan met het kleinere Het Parool (dat echter de meerderheid van de aandelen in de samenwerking verwierf door een grotere kapitaalinbreng) onder de naam Perscombinatie NV, en werd een gemeenschappelijke drukkerij gebouwd. In 1975 sloot Trouw zich hier ook bij aan. In december 1994 nam het concern de boekengroep Meulenhoff & Co over, en in 1995 concurrent Dagblad Unie - met onder andere Algemeen Dagblad en NRC Handelsblad en in 1996 het digitale archief Media Resultant (PersDataBank). Vanaf dan is de Volkskrant onderdeel van PCM Uitgevers.
[bewerk] Oplage
In 2004 was de Volkskrant met een oplage van 305.000 stuks gemiddeld per dag (volgens Het Oplage Instituut, officiële jaarcijfers over 2004) de derde (betaalde) krant van Nederland, na de De Telegraaf en het Algemeen Dagblad. In de jaren negentig bezette de krant de tweede plaats. De daling van de oplage zet gestaag door.
Op 23 augustus 2006 verscheen de 25.000ste editie.
[bewerk] Columnisten en politieke tekenaars
Columnisten en politieke tekenaars die voor de Volkskrant werkten en werken zijn o.m.: Godfried Bomans met zijn unieke essays op de zaterdagse voorpagina, Opland oftewel Rob Wout, Nico Scheepmaker, de politieke verslaggever Henri Faas als Wandelganger, Hugo Brandt Corstius als Stoker, Jos Collignon, Martin Bril, Jan Mulder en Remco Campert (op de voorpagina in de rubriek CaMu), Kader Abdolah, Jan Blokker, Edgar Cairo, Hagar Peeters, Cri Stellweg als Saartje Burgerhardt, en Kees Fens.
[bewerk] Bekende journalisten
Bekende journalisten uit die periode waren de KVP-leider en politiek hoofdredacteur Carl Romme, de vernieuwende hoofdredacteur J. Lücker, de katholieke columnist en essayist Godfried Bomans, kunstredacteur Gabriël Smit en filmredacteur Bob Bertina. Opvallende elementen in de krant waren de kleine prent van Wibo (Wim Boost) op de voorpagina, de politieke spotprenten van Opland, en de getekende en in handschrift uitgevoerde heemkundige rubriek "Het merckwaerdigste meyn bekent" van Jan Bouman.
Bomans kreeg - een unicum in de Nederlandse journalistiek - een tweekoloms ruimte op de voorpagina van de zaterdagkrant, plus carte blanche voor de invulling. Met het verdwijnen van het katholieke element verdween ook Bomans na een ruzie, in 1968. De krant verloor met hem een flink aantal katholieke abonnees en zijn odium van opgewekt katholicisme, en verving dat door een constant zurig-kritische toon, die pas na de eeuwwisseling duidelijk afnam en verzakelijkte.
Later volgden "Saartje Burgerhardt" van Cri Stellweg, "Dag in dag uit", en de politieke stukken van Wandelganger (Henri Faas). De bekendste buitenlandcorrespondent was Peter Brusse, die berichtte vanuit Londen, terwijl Philip Freriks jarenlang uit Parijs verslag deed. Cor van Heugten was de bekendste binnenlandse correspondent, werkend vanuit Eindhoven (hij maakte als eerste journalist een proefrit met de Daf). De historicus en hoogleraar Jan Bank startte bij de krant zijn carrière.
In juli 2006 kwam een abrupt einde aan de langdurige verbondenheid van columnist Jan Blokker met de Volkskrant. Blokker had een conflict met de eindredactie van het boekenkatern Cicero, en stapte over naar Nrc.next.
[bewerk] Recente ontwikkelingen
In 2000 zette de krant een relatief grote, zespersoons webredactie op onder Theo Stielstra. In september 2005 initieerde deze redactie (inmiddels onder leiding van Geert-Jan Bogaerts) het weblog Volkskrantblog, waar niet alleen redacteuren en andere medewerkers van de krant kunnen bloggen, maar ook lezers van de Volkskrant. Integratie met de papieren krant vindt aanvankelijk op bescheiden schaal plaats (Bogaerts schrijft een wekelijkse column, terwijl de rubriek Weeklog in print een samenvatting is van wat de gasten op het weblog schrijven), maar wordt vanaf september 2006 uitgebreid.
Op 1 februari 2005 kondigde de krant aan televisieuitzendingen te gaan maken. Het had hiertoe een samenwerkingsverband opgericht met het productiebedrijf Palazzina, onder de naam VP TV. De krant was al incidenteel bij uitzendingen betrokken, onder meer bij de uitzending van het Groot Dictee der Nederlandse Taal. De krant beschikt sinds 2006 over een eigen videoredactie die reportages maakt voor web-tv. Die zijn te zien op de website [www.vk.tv.]
In 2006 zag het gratis weekblad Volkskrant Banen het licht. Het wordt verspreid in contolled circulation onder hogeropgeleiden t/m 39 jaar. Het blad bevat vacatures en artikelen over onder meer loopbaanontwikkeling.
Op 23 augustus 2006 verscheen het 25.000ste exemplaar van de Volkskrant. Ter gelegenheid daarvan publiceerde de krant een speciale bijlage op tabloid-formaat over verleden en toekomst van de krant, met veel bijdragen van lezers.
[bewerk] Trivia
- De Volkskrant heeft niet alleen vrienden. In het bekende weblog Geenstijl wordt de Volkskrant consequent als Azijnbode aangeduid.
[bewerk] Literatuur
- Hemels, Joan: De emancipatie van een dagblad. Geschiedenis van de Volkskrant. Baarn: Ambo, 1981.
- Sommer, Martin: Krantebeest; J.M. Lücker. Triomf en tragiek van een courantier. Amsterdam: Balans, 1993.
- Van Vree, Frank: De metamorfose van een dagblad. Een journalistieke geschiedenis van de Volkskrant. Amsterdam: Meulenhoff, 1996.
