Duiksport
Duiken is de bezigheid van het langdurig onder water verblijven al dan niet met hulpmiddelen zoals een persluchtfles (SCUBA). Het duiken werd tot halverwege de twintigste eeuw voornamelijk beroepsmatig gedaan, maar is sindsdien ook een recreatief tijdverdrijf, met een nog steeds groeiende populariteit. Recreatief duiken wordt ook wel sportduiken genoemd. Ook onderscheiden we het vrijduiken (Freediving) zonder persluchtfles. Daarnaast wordt tevens technisch duiken beoefend waarbij er geen mogelijkheid bestaat om direct naar de oppervlakte op te stijgen zoals dat in grotten, wrakken en bij het bestaan van een decompressieverplichting (verplicht moeten uitvoeren van decompressiestops tijdens een opstijging ter voorkoming van Caissonziekte) het geval is.
Inhoud |
[bewerk] Historie
Het precieze begin van het duiken is onbekend, maar er zijn Griekse en Egyptische verwijzigen naar het duiken. De oudste afbeelding van een duiker is een Assyrische houtsnede van een duiker met een met lucht gevulde dierenhuid. Verder vinden we in oude geschriften veel verwijzingen terug naar onderwateractiviteiten. Zo zou Alexander de Grote tijdens zijn veroveringstochten in Klein-Azië al gebruik hebben gemaakt van een soort duikersklok. Dit was een ton waarin een glazen raam was bevestigd.
De meeste bronnen over duikers staan in verband met zeeoorlogen. Zo heeft Herodotos, een Griekse schrijver die leefde van 484 tot 425 voor Christus en aan verslaggeving deed, beschreven hoe Scyllias, een beroemde Griekse duiker uit de vijfde eeuw voor Christus, die gevangen genomen was door Xerxes I, de Perzische koning, schatten uit gezonken Perzische schepen moest bergen. Zo vertelde Herodotos: Tijdens een zeeoorlog werd de Griek Scyllias op een schip gevangen gezet door de Perzische koning Xerxes I. Toen Scyllias vernam dat Xerxes een Griekse vloot ging aanvallen, kon hij een mes buitmaken en overboord springen. De Perzen konden hem niet vinden in het water en dachten dat hij verdronken was. 's Nachts kwam Scyllias boven water en sneed alle ankertrossen van de Perzische schepen door. Hij gebruikte een rietstengel als snorkel om onopgemerkt te blijven. Daarna zwom hij nog 15 km om zich terug bij de Grieken te voegen.
Na de oudheid ebde de interesse om de onderwaterwereld te leren kennen weg. Tot de renaissance werd er geen aandacht bestaat aan eender welke onderwateractiviteit. Tijdens de renaissance werden er wel enkele apparaten uitgevonden. Zo beschreef bijvoorbeeld Leonardo da Vinci in zijn Atlantic Codex (Biblioteca Ambrosiana, Milaan) dat er systemen in gebruik waren om kunstmatig onder water te kunnen ademen. Details wilde hij niet geven, om zo "ongure types" niet op ideeën te brengen (om schepen te laten zinken of te roven en moorden). Dat was niet zo'n rare gedachte: duiken werd in die tijd voornamelijk gebruikt in oorlogen en ook wel om verloren schatten op te duiken. Er zijn wel enkele tekeningen van allerlei snorkels en een op de borst gedragen luchtzak.
In 1660 bestudeert Robert Boyle ongeveer tegelijkertijd met Edme Mariotte, het effect van lucht in water. Wat zou ons lichaam doen wanneer het naar de diepte wordt gebracht? In 1715 Vond John Lethbridge een duikersklok uit waarmee de duiker gemakkelijk bergingswerkzaamheden kon uitvoeren. Verder ontwikkelde Halley nog een duikersklok waarmee hij 90 minuten op de bodem van de Theems kon verblijven.
Pas in de negentiende eeuw kwam de ontwikkeling echt op gang. De gebroeders Deane ontwikkelden een duikpak met een duikhelm. Later werd dit pak nog verbeterd door Ausust Siebe. Er was één groot nadeel, het pak was afhankelijk van een pomp aan de oppervlakte. Benoit Rouquayrol en Auguste Denayrouze ontwikkelden kort daarop het eerste SCUBA (self-contained underwater breathing apparatus) apparaat waarmee men ongeveer een half uur onder water kon blijven en tot een diepte van 30 meter gaan. Hoewel men vroeger al luchtblikken had gebruikt, gebruikten Rouquayrol en Venayrouse de eerste duikfles die een hogere druk dan de normale (omgevings-)druk kon verdragen.
In 1915 komt Sir Robert Davis met zijn "Submarine escape apparatus", een fles zuurstof die in het water geopend kon worden om zo te kunnen ademen. Deze werd verbeterd door Yves Le Prieur in 1933, gebaseerd op samengeperste lucht.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het duiken ingezet voor verschillende spectaculaire acties, zoals het opblazen van schepen in de haven van Alexandrië (Egypte) in 1941 door het Italiaanse elite marinekorps "Decima Mas". De Fransen zaten ook niet stil en in 1943 werden twee diepterecords gevestigd: Georges Comheines dook naar 53 meter, gevolgd door Frédéric Dumas met een diepte van 62 meter. Deze laatste poging werd ondernomen met een apparaat dat uitgevonden was door Jacques-Yves Cousteau en Emile Gagnan genaamd de Aqua-lung.
Films van Jacques Cousteau vanaf zijn boot de Calypso maakten duiken en de onderwaterwereld bekend bij het grote publiek, maar ook het gebruik van duiken in o.a. de James Bond films heeft zeker geholpen.
[bewerk] Fysiologie
Duiken is een activiteit die niet geheel gevaarloos is. Immers het water is geen natuurlijke leefomgeving voor de mens. Drukverschillen tussen de omgevingsdruk en de druk in luchthoudende (lichaams)holten kunnen een barotrauma veroorzaken. Andere gevaren zijn Caissonziekte en Zuurstofvergiftiging, naast de diverse giftige zeedieren en planten die voor de nodige problemen kunnen zorgen (tot en met de dood!).
[bewerk] Technisch duiken
Technische duiken zijn duiken waarbij speciale technieken en vaardigheden vereist zijn. In de meeste gevallen kenmerken deze duiken zich doordat een directe opstijging naar de oppervlakte niet mogelijk is. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer een duiker in een grot zit, onder het ijs of diep in een scheepswrak. Ook kan een duiker niet meteen naar de oppervlakte wanneer hij zogenaamde verplichte decompressiestops moet maken.
Enkele voorbeelden van technische duiken zijn:
- diepduiken
- decompressieduiken
- grotduiken
- wrakduiken
- ijsduiken
Tussen technische duikers heerst vaak verschil van mening over hoe men het beste deze tak van sport kan aanpakken. Er bestaan zeer heftige discussies op verschillende internetfora over hoe men het beste technische duiken kan uitvoeren. Vaak gaan deze discussie over rebreathers of DIR.
[bewerk] Diepduiken
De effectieve dieptegrens staat voor recreatief duiken op 30 meter, deze dieptegrens wordt door de meeste duikorganisaties aanbevolen. Tot deze diepte kan men veilig met ademlucht (binnen de duiksport spreekt men meestal nog van perslucht) en nitrox duiken, met gebruik van standaard duikapparatuur.
Duik je dieper dan 30 meter komen er een aantal nadelen naar boven. Het grootste nadeel is dat de duiktijd drastisch afneemt en de narcotische werking het aandeel stikstof in de lucht toeneemt,stikstofnarcose, door de narcose is het moeilijker om heldere beslissingen te nemen. omdit te voorkomen duiken we met megsels van gassen en vervangen een deel Trimix of compleet het percentage stikstof voor b.v. Helium Heliox doordat de soortelijke massa van dit mengsel lager is geeft dit een vermindert de narcose effect. met het toenemen van de diepte komt er ook nog het probleem van een te groot zuurstof aandeel om de hoek kijken Zuurstofvergiftiging dit is een factor waar rekening mee gehouden moet worden, Bij het gebruik van mix gassen. Bij de opstijging kan men te maken krijgen decompressiestops, omdat je naarmate je dieper duikt je er steeds korter kan blijven, zonder dat je een verplicht tijd stopt op verschillende diepte, voordat je naar de oppervlakte kan gaan. En moet men nog rekening houden met de hoeveelheid gas die er tijdens de duik verbruikt wordt.
[bewerk] Decompressieduiken
Kan het bij diepe duiken nog voorkomen dat men geen decompressiestops hoeft te maken, bij decompressieduiken is dit altijd het geval. Decompressiestops maakt men om decompressieziekte te voorkomen. Een hoger zuurstof gedeelte in het ademgas is een hulpmiddel om deze duiken veiliger uit te voeren. Bij zeer diepe duiken is het gasverbruik zo groot (door de toenemende druk wordt het adem gas evenredig samengeperst) dat je ongeveer elke 10 meter dat je dieperduikt één keer meer verbruikt dan boven water. De hoeveelheid samengeperst gas kan zoveel worden dat je een rebreather moet gebruiken om dit mogelijk te maken.
[bewerk] Grotduiken
Grotduiken zijn duiken die plaats vinden in een grot waar water in staat. Hoe verder men een grot inzwemt hoe moeilijker de duik wordt omdat de duik aangepaste apparatuur en een grote hoeveelheid ademgas vraagt; je moet er namelijk rekening mee houden dat je niet tijdens de tocht naar de oppervlakte kan gaan. Het uitgangspunt is altijd dat men een permanente lijnverbinding houdt met de ingang om te voorkomen dat men verdwaalt. Grotduiken vereist zeer grondige training. Grotten kunnen lengtes hebben van enkele meters tot kilometers.
[bewerk] Wrakduiken
Bij wrakduiken ligt het doel op het bezichtigen van een wrak daarbij komt buiten de standaardduikkennis nog specifieke kennis aan bod, dit omdat een wrak niet voor niets is gezonken, zodat de meeste wrakken op plaatsen liggen die extra risico met zich mee brengen.
[bewerk] IJsduiken
Bij ijsduiken begeeft men zich onder het ijs, een permanente lijn verbinding met het wak is nodig om veilig weer aan de oppervlakte te komen. Een directe opstijging naar de oppervlakte is niet mogelijk en daarom spreekt men dus van een technische duik.
[bewerk] Organisaties
Er zijn op de wereld een aantal grote organisaties die zich bezighouden met de duiksport: Op volgorde van grote van de organisatie:
- Professional Association of Diving Instructors (PADI)
- Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques (CMAS)
- National Association of Underwater Instructors (NAUI)
- Scuba Schools International (SSI)
- Professional Dive Instructor Corporation (PDIC)
- Technical Diving International (TDI)
- American Nitrox Divers International (ANDI)
- International Association of Nitrox and Technical Divers (IANTD)
- Committe of Professional Diving Instructors (CEDIP)
- Scuba Diving International (SDI)
- NELOS
- BEFOS
- International Association of Diving Schools (IADS)
- Instructor Dive Development (IDD)
- Global Underwater Explorers (GUE)
- Rebreather Advisory Board (RAB)
De eerste Europese onderwatersportbond is CMAS. De NOB (Nederland) en de NELOS, BEFOS (België) zijn aangesloten bij CMAS. Het IADS werd in 1981 opgericht als tegenhanger van het NOB. Uit het IADS is de IDD naar voren.
NAUI, PADI, PDIC en SSI zijn van oorsprong Amerikaanse organisaties. NAUI is één van de oudste duikorganisaties en bestaat al sinds 1959. In Nederland wordt er bij duikscholen en winkels cursussen aangeboden volgens het door één van de in nederland zijn de actieve organisatie. Ook in Nederland is PADI de organisatie met het grootste marktaandeel.
[bewerk] De duikuitrusting
Voor duiken is een goede uitrusting nodig die minimaal uit de volgende onderdelen moet bestaan:
- Duikbril
- Snorkel
- Vinnen (en voor buiten in Nederland vinnen met laarsjes)
- Perslucht fles (ook wel cilinder genoemd)
- Manometer voor het aflezen van de druk in de lucht fles
- Ademautomaat
- Octopus (verplicht gesteld door PADI)(wordt waarschijnlijk aangepast bij CMAS)
- Trimvest (of Stabjack)
- Nat- of (semi)droog pak (zelfs in de meest tropische wateren is het nodig om een pak te dragen)
- Lood (soms geïntegreerd met het trimvest en anders met een loodgordel)
- Dieptemeter en horloge
- Duikcomputer, niet verplicht maar bijna door iedereen gebruikt
- Kompas
- Duiktabel (voor duiktijd-berekeningen en duikplanningen)
- Duikhorloge
- Duikmes
[bewerk] Externe links
- American Nitrox Divers International (ANDI)
- National Association of Underwater Instructors (NAUI)
- Professional Association of Diving Professionals (PADI)
- Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB)
- Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport (NELOS)
- vergelijking tabel brevetten CMAS,PADI,NAUI enz
- European Committee of Professional Diving Instructors (CEDIP)
| Zie ook: |
|---|
 Portaal Sport · Categorie:Sport · Sport van A tot Z · In het nieuws - Sport · Sport · Watersport |
