Schmalkaldisch Verbond
Het Schmalkaldisch Verbond verenigde de Duitse protestantse vorsten sedert 1531. Samen ijverden zij daarin voor de erkenning van de nieuwe Duitse godsdienst, het lutheranisme.
De Schmalkaldische Bond was een protestants verbond van Duitse vorsten en rijkssteden, dat op 27 februari 1531 in Schmalkalden gesloten werd. Met de stichting van deze Schmalkaldischen Bund werd op de voorlezing van de protestantse bekentenis, de "Confessio Augustana" op de Rijksdag van Augsburg (1530) door keizer Karel V gereageerd. Om de dreigende achterstelling van de protestanten tegen te gaan sloten zich landgraaf Filips I van Hessen, keurvorst Johan Frederik van Saksen, de hertog Filips van Brunswijk-Grubenhagen, hertog Ernst van Brunswijk-Lüneburg, de graaf van Anhalt-Bernburg, evenals drie neder- en acht bovenduitse Rijkssteden tezamen. Nadat hertog Ulrich van Württemberg in 1534 zijn land weer terugveroveren kon en ook lid werd, steeg de betekenis van de bond nog meer.
Naast de keizer sloten ook buitenlandse regeringen en de paus verdragen met de Schmalkaldische Bond. Wegens een dreigende oorlog tegen de Turken zag zich de keizer in 1532 (het Neurenbergse religievraagstuk) tot uittreden genoodzaakt. Innerlijk bleef de Bond sterk, in 1538 werd een alliantie met Denemarken aangegaan. In 1541 gelukte het de keizer de landgraaf Filips I van Hessen voor zich te winnen en later ook hertog Maurits van Saksen. Daar de Schmalkaldische Bond nu verlamd was, besloot de keizer, het religievraagstuk met geweld op te lossen en voerde in 1546 tot 1547, verbonden met de paus, Beieren en enkele protestantische vorsten de Schmalkaldische oorlog, die de bond verloor. In 1547/48 moesten de verslagen vorsten van de Schmalkaldische Bond op de zo genoemde geharnaste Rijksdag van Augsburg het Augsburger Interim aannemen.
