Chotel Czerwony

Z Wikipedii


Chotel Czerwony
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	buski
Gmina	Wiślica
Sołtys	Jerzy Trela
Położenie	50° 22' 41'' N 20° 42' 27'' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	41
Kod pocztowy	28-160
Tablice rejestracyjne	TBU
Położenie na mapie Polski Chotel Czerwony
Kościół w Chotlu Czerwonym
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Krajobraz Chotla Czerwonego

Kościół w Chotlu Czerwonym

Figura św. Jana Nepomucena

Chotel Czerwony – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Wiślica.

Wieś jest siedzibą parafii do której należą: Chotel Czerwony, Bilczów, Brzezie, Gluzy, Hołudza, Łatanice oraz przysiółek Aleksandrów w Skorocicach. W Chotlu Czerwonym funkcjonuje publiczna szkoła podstawowa. Uczęszczają do niej dzieci z miejscowości: Chotel Czerwony i Brzezie.

Części wsi noszą nazwy: Gaj, Komornice, Poddębie, Stara Wieś, Zagórze i Zawierzbie.

[edytuj] Położenie

Gipsowe wzgórze kościelne

Wieś położona jest na Ponidziu, w Niecce Soleckiej, na terenie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego, w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatów przyrody Przęślin i Góry Wschodnie. Przez miejscowość przepływa rzeka Maskalis, lewy dopływ Nidy.

W okolicy znajdują się wychodnie gipsu. U podnóża wzgórza kościelnego, można zobaczyć, kilkumetrowej wysokości kryształy tego minerału. Niektóre z nich zabliźniaczone są w tzw. "jaskółczy ogon". Wewnątrz wzgórza, usytuowany jest wykuty na długość około 20 metrów korytarz, zwany przez miejscową ludność "kuchnią proboszcza".

Miejscowość znajduje się ok. 13 km na południe od Buska-Zdroju i 2 km na wschód od drogi wojewódzkiej nr 776 z Buska do Wiślicy.

Przez wieś przechodzi niebieski szlak turystyczny z Pińczowa do Wiślicy.

[edytuj] Historia

W dawnych źródłach wieś zapisywana była pod nazwą Chotel lub Rubea Ecclesia tj. Czerwony Kościół. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1244 r. kiedy to przy nadaniu klasztorowi w Mogile, połowy folwarku Wąchowa, jako świadek wymieniany jest Bryk z Chotla (Brictius de Chotel). W 1313 r. wybudowano tutaj drewniany kościół. Według dokumentu z 1325 r. plebanem w Chotlu był Boguchwał.

Ściana kruchty z zegarem słonecznym

Według Jana Długosza parafia w Chotlu należała do najstarszych w okolicy. Była ona początkowo bardzo rozległa, jej ziemie sięgały aż po okolice Chmielnika. W późniejszym okresie wydzielano z niej sąsiednie parafie. Z jej podatków fundowano i uposażono kustosza wiślickiego, prepozyta i kantora. Korzystały z niej prebendy wiślickie nazywane stóżycką i widuchowską. Wg Długosza kustosz wiślicki miał tu folwark i dwór z ogrodem. Dwa łany ziemi oraz łąkę posiadał tutaj biskup krakowski.

Wieś w kolejnych źródłach wymieniana była jako własność kapituły wiślickiej. W 1440 r. Jan Długosz, który był wówczas kustoszem kolegiaty wiślickiej, ufundował nowy kościół, na miejsce drewnianej świątyni, która była już wówczas stara i spróchniała. Nowa budowla powstała z kamienia ciosowego. Za czasów Długosza plebanem w Chotlu był Mikołaj z Bejsc. Do parafii należały wsie: Chotel, Gluzy, Bilczów, Hołudza i Łatanice. Dziesięcinę plebanowi z Chotla oddawały także wsie Olganów i Radzanów z parafii w Dobrowodzie.

Wypis z wizytacji z 1595 r. świadczy, że już wówczas w Chotlu istniała szkoła. Z 1690 r. pochodzi zapis, w którym Andrzej Grabianowski, kustosz wiślicki i miejscowy proboszcz, nakłada czynsz od 15 krów na chotelskich chłopów. Chłopi z Chotla płacili od krowy czynsz po grzywnie dla ubogich.

W XIX w. wieś była siedzibą gminy. Istniała tutaj szkoła gminna. W 1827 r. w Chotlu Czerwonym było 52 domy i 362 mieszkańców.

W latach 1975-1998 Chotel Czerwony administracyjnie należał do województwa kieleckiego.

[edytuj] Zabytki

Gotycki kościół pw. św. Bartłomieja ufundowany przez Jana Długosza i wzniesiony w latach 1440-1450. Został przebudowywany w XIX w. Jest to świątynia jednonawowa, której nawa ma plan zbliżony do kwadratu. Wewnątrz kościoła znajdują się cenne gotyckie rzeźby (m.in. krucyfiks z 1400 r.). Na gotyckiej tablicy erekcyjnej z 1450 r. umieszczono płaskorzeźbę przedstawiającą Matkę Boską z Dzieciątkiem, a także św. Stefana i św. Hieronima. Do nawy kościoła przylegają dwie kruchty, gotycka od południa, ze znajdującym się na jej zewnętrznej ścianie zegarem słonecznym i piętrowa, neogotycka od zachodu, dobudowana w 1850 r. Nawa i prezbiterium posiadają sklepienie sieciowe. Na sklepieniu nawy umieszczono herby Wieniawa (Jana Długosza) i Dębno (biskupa Zbigniewa Oleśnickiego), a na sklepieniu prezbiterium wizerunek Orła Polskiego. Za ołtarzem głównym kościoła znajduje się gotyckie sakramentarium z baldachimem zwieńczonym pinaklami. Na jednej ze ścian kościoła wyryte są obrysy stóp, których znaczenia nie udało się do dzisiaj ustalić. Świątynia ulokowana jest na gipsowym wzgórzu i ogrodzona niewielkim kamiennym murem.
Figura św. Jana Nepomucena

[edytuj] Bibliografia

Michał Jurecki, Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków 2004, ISBN 83-89676-16-8
Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograﬁczny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880-1885
ks. Jan Wiśniewski, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Pińczowskiem, Skalbmierskiem i Wiślickiem, Mariówka 1927
Maria i Przemysław Plichowie, Ponidzie. Szlaki turystyczne, Warszawa 1985