Film - przegląd chronologiczny

Z Wikipedii

p • d • e

Kalendarium filmu

1888 • 1889 • 1890 • 1891 • 1892 • 1893 • 1894 • 1895 • 1896 • 1897 • 1898 • 1899 • 1900 • 1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905 • 1906 • 1907 • 1908 • 1909 • 1910 • 1911 • 1912 • 1913 • 1914 • 1915 • 1916 • 1917 • 1918 • 1919 • 1920 • 1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925 • 1926 • 1927 • 1928 • 1929 • 1930 • 1931 • 1932 • 1933 • 1934 • 1935 • 1936 • 1937 • 1938 • 1939 • 1940 • 1941 • 1942 • 1943 • 1944 • 1945 • 1946 • 1947 • 1948 • 1949 • 1950 • 1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 • 1956 • 1957 • 1958 • 1959 • 1960 • 1961 • 1962 • 1963 • 1964 • 1965 • 1966 • 1967 • 1968 • 1969 • 1970 • 1971 • 1972 • 1973 • 1974 • 1975 • 1976 • 1977 • 1978 • 1979 • 1980 • 1981 • 1982 • 1983 • 1984 • 1985 • 1986 • 1987 • 1988 • 1989 • 1990 • 1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995 • 1996 • 1997 • 1998 • 1999 • 2000 • 2001 • 2002 • 2003 • 2004 • 2005 • 2006 • 2007 • 2008

Przegląd chronologiczny kina i sztuki filmowej. Przedstawiono listę odnośników do bardziej szczegółowych opisów poszczególnych lat, wraz z najbardziej znaczącym zdarzeniem lub filmem z danego roku.

Kino w wieku XIX
Kino XX wieku:
- 1900-1909 – 1910-1919 – Lata 20. – Lata 30. – Lata 40. – Lata 50. – Lata 60. – Lata 70. – Lata 80. – Lata 90.
Kino XXI wieku:
- 2000-2009

[edytuj] Wiek XIX

Zobacz też: Kino w XIX wieku

1888 Roundhay Garden Scene – uważany za najstarszy film w dziejach.
1889
1890
1891 – Thomas Edison uzyskuje patent na kinetoskop – urządzenie do indywidualnego oglądania ruchomych obrazów nakręconych na taśmie filmowej
1892
1893
1894 – Thomas Edison nagrywa Fred Ott’s Sneeze
- – bracia Auguste i Louis Lumière skonstruowali kinematograf – patent z 13 lutego 1894 r.
1895 – Wyjście z fabryki Lumière w Lyonie, nakręcony przez braci Lumière uważany za pierwszy film w dziejach, pokazany w historycznym pierwszym publicznym pokazie 28 grudnia 1895.
1896
1897
1898 – Cinderella
1899

[edytuj] 1900-1909

Zobacz też: Kino w latach 1900-1909

1900
1901
1902 – Podróż na księżyc reż. Georges Méliès, pierwsze prawdziwe widowisko filmowe
1903 – Napad na ekspress, reż. Edwin Porter, pierwszy western i pierwszy rewolwer wycelowany w publiczność
1904 – Napad na ekspres, remake w reż. Siegmund Lubin
1905 –
1906 – Ben-Hur, reż. Sidney Olcott.
- Humorous Phases of Funny Faces, reż. James Stuart Blackton, jeden z pierwszych filmów animowanych
1907 –
1908 – Thomas Edison utworzył Motion Picture Patents Company
- Zabójstwo księcia Gwizjusza, reż. André Calmettes, manifestacja Film d'Art, przenosząca do kina konwencje teatralne
1909 –

[edytuj] 1910-1919

Zobacz też: Kino w latach 1910-1919.

1910 – pierwszy film o Frankensteinie wyprodukowany przez Edison Studios
- Polak Władysław Starewicz kręci w Kownie pierwszy w świecie lalkowy film animowany Piękna Lukanida (premiera w 1912 r)
1911 – Nestor Films otworzyło pierwsze studio filmowe w Hollywood
1912 – Od żłobka do krzyża (reż. Sidney Olcott)
1913 – pierwsze filmy z udziałem Charliego Chaplina
- pierwsza, włoska ekranizacja powieści Quo vadis Henryka Sienkiewicza (reż. Enrico Guazzoni)
- pierwszy głośny film niemiecki Student z Pragi, zapowiedź ekspresjonizmu w filmie (reż. Stellan Rye, zdjęcia Guido Seeber, wyst. Paul Wegener)
1914 – Zabawny romans Charliego i Loloty Macka Sennetta, z Marie Dressler, Charliem Chaplinem i Mabel Normand w rolach głównych
- Cabiria, pierwsze wielkie widowisko historyczne z czasów starożytnych (reż. Giovanni Pastrone)
1915 – Narodziny narodu (reż. David W. Griffith), apologia Ku-Klux-Klanu, nowatorski montaż
- Dziewczyna z prowincji z Florence LaBadie
1916 – Nietolerancja reż. David W. Griffith
1917 – wprowadzenie Technicoloru
1918 – My Four Years in Germany, pierwszy film Warner Bros. First National wypuszcza pierwszy film o Tarzanie, z Elmem Lincolnem w roli głównej
1919 – Douglas Fairbanks, Sr., Mary Pickford, Charlie Chaplin i D. W. Griffith zakładają wytwórnię filmową United Artists
- melodramat Złamana lilia (reż. David W. Griffith, wielka kreacja Lilian Gish)
- dramat kostiumowy Madame Dubarry (reż. Ernst Lubitsch, początek kariery aktorskiej Poli Negri)

[edytuj] Lata 20. XX wieku

Zobacz też: Kino w latach 20. XX wieku

1920 – najznakomitsze dzieło niemieckiego ekspresjonizmu: Gabinet doktora Caligari o szaleństwie, hipnozie i tajemniczych morderstwach z niezwykłą deformującą rzeczywistość scenografią (reż. Robert Wiene, wyst. Werner Krauss)
- Buster Keaton w filmie The Saphead (wytwórnia Metro).
- Erich von Stroheim kręci w wytwórni Goldwyn, film The Devil's Passkey z Mae Busch w roli głównej
- Znak Zorro (reż. Fred Niblo), pierwszy film o przygodach Zorro ze znakomitą kreacją Douglasa Fairbanksa
1921 – Flip i Flap w pierwszym filmie razem A Lucky Dog
- Melodramatyczny Brzdąc – Charlie Chaplin jako opiekuńczy rzemieślnik i Jackie Coogan jako dziecko-podrzutek
1922 – Nosferatu – symfonia grozy, pierwszy film o wampirach (reż. Friedrich Wilhelm Murnau)
- Czterech jeźdźców Apokalipsy ze sławną sceną tanga, początek kariery Rudolfa Valentino
- Dr Mabuse, pierwszy artystyczny film sensacyjny (reż. Fritz Lang)
- Seria filmów Our Gang ze studia Hala Roacha
1923 – największy film Harolda Lloyda Jeszcze wyżej wyprodukowany przez Hala Roacha i wydany przez Pathe
- Rozkosze gościnności, pierwsza sławna komedia Bustera Keatona
1924 – utworzenie wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer
- Monumentalna saga Nibelungi w reż. Fritza Langa
1925 – film Lon Chaneya, Upiór w operze, z sekwencjami w kolorze.
- Jeden z najważniejszych filmów kina niemego z nowatorskim montażem, Pancernik Potiomkin w reż. Sergeya Eisensteina
- Najważniejszy film Ericha von Stroheima, Chciwość.
- Najsławniejsza komedia Chaplina Gorączka złota
1926 – pierwszy film fabularny Vitaphone, Don Juan z Johnem Barrymore, wypuszczony przez Warner Brothers. Wydany pośmiertnie
- Syn szejka jest najbardziej kasowym filmem Rudolfa Valentino
- Burleska Generał Bustera Keatona
- Supergigant kostiumowy Ben-Hur
- Klasyk science-fiction Metropolis w reż. Fritza Langa
- Rewolucyjny dramat Matka (reż. Wsiewołod Pudowkin)
1927 – film Alana Croslanda Śpiewak jazzbandu ze śpiewającym Alem Jolsonem, pierwszy kinowy film dźwiękowy.
- Pierwsza dźwiękowa kronika filmowa, Fox Movietone News
1928 – pierwszy udźwiękowiony film animowany, Dinner Time wyprodukowała wytwórnia VanBurena, następny, Steamboat Willie wyprodukował Walt Disney miesiąc później
- Propagandowy Październik w reż. Sergeya Eisensteina
1929 – po raz pierwszy przyznano Nagrody Akademii Filmowej, czyli Oscary
- Flip i Flap debiutują w filmie dźwiękowym Unaccustomed as We Are z Thelmą Todd w wytwórni Hala Roacha

[edytuj] Lata 30. XX wieku

Zobacz też: Kino w latach 30. XX wieku

1930 – pierwszy musical Busby Berkelya , Whoopee z Eddie Cantor, w kolorze. Debiut animowanej gwiazdy Betty Boop stworzonej przez Maksa Fleischera.
- Błękitny anioł (reż. Josef von Strnberg, wyst. Marlena Dietrich, Emil Jannings)
- Ziemia (reż. Ołeksandr Dowżenko)
1931 – film Pardon Us z Flipem i Flapem, wyprodukowany przez MGM
- Światła wielkiego miasta (reż. i wyst. Charlie Chaplin
- M jak morderca (reż. Fritz Lang, wyst. Peter Lorre, Otto Wernicke)
- Frankenstein (wyst. Boris Karloff)
1932 – początek kariery filmowej Shirley Temple
- Ludzie w hotelu (reż. Edmund Goulding, wyst. Greta Garbo, John Barrymore)
1933 – czeski film Ekstaza wywołał skandal obyczajowy, ze względu na sceny erotyczne
- Prywatne życie Henryka VIII (reż. Alexander Korda, wyst. Charles Laughton)
- Kacza zupa, najlepsza komedia braci Marx
- King Kong, pierwszy film o małpie w Nowym Jorku
- Świat się śmieje, sowiecka burleska (reż. Grigory Aleksandrov, wyst. Leonid Utiosow, Lubow Orłowa)
- Pierwszy film rysunkowy z Popeyeem, Popeye the Sailor
1934 – Samuel Goldwyn kupił prawa do sfilmowania Czarnoksiężnik z krainy Oz od Franka Bauma.
- Ich noce (reż. Frank Capra, wyst. Clark Gable, Claudette Colbert)
- poetycka Atalanta (reż. Jean Vigo)
- Shirley Temple stała się gwiazdą
1935 – film Thicker than water z Flipem i Flapem
- Anna Karenina, melodramatyczna adaptacja powieści Lva Tolstoia (wyst. Greta Garbo)
- Kapitan Blood, klasyczny film piracki (reż. Michael Curtiz, wyst. Errol Flyn)
- Panowie w cylindrach, romantyczna komedia, film taneczny (wyst. Fred Astaire, Ginger Rogers)
1936 – An All-American Toothache z Patsy Kelly i Mickeyem Danielsem.
- Dama Kameliowa, adaptacja powieści Aleksandra Dumasa ojca (reż. Georg Cukor, wyst. Greta Garbo)
- satyra na cywilizację przemysłową Dzisiejsze czasy (reż. i wyst. Charlie Chaplin)
- dramat społeczny o linczu Jestem niewinny (reż. Fritz Lang, wyst. Spencer Tracy)
1937 – Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków, pierwszy pełnometrażowy film animowany
- Towarzysze broni o francuskich jeńcach (reż. Jean Renoir, wyst. Jean Gabin)
- Dybuk, polski film w języku jidysz o miłości w świecie chasydzkim (reż. Michał Waszyński)
1938 – rozpoczyna się casting do filmu Czarnokiężnik z krainy Oz
- studium psychologiczne Jezebel na tle panoramy amerykańskiego Południa (reż. Wiliam Wyler, wyst. Bette Davis, Henry Fonda)
- epos historyczny Aleksander Newski (reż. Siergiej Eisenstein, wyst. Nikołaj Czerkasow, muzyka Sergey Prokofiev)
1939 – premiera filmu o romantycznej miłości Przeminęło z wiatrem w Atlancie (reż. Victor Fleming, wyst. Clark Gable, Vivien Leigh)
- poetycka tragedia o przypadkowej zbrodni Brzask (reż. Marcel Carné, wyst. Jean Gabin)
- okrutna komedia z tragicznym finałem Zasada gry (reż. Jean Renoir)
- klasyczny western Dyliżans (reż. John Ford, wyst. John Wayne)

[edytuj] Lata 40. XX wieku

Zobacz też: Kino w latach 40. XX wieku

1940 – zakazany w III Rzeszy Dyktator, w której Charlie Chaplin gra jednocześnie dyktatora Hynkela i prześladowanego przez niego żydowskiego fryzjera
- Jud Süß, najsłynniejszy propagandowy film hitlerowski (reż. Veit Harlan)
- Grona gniewu (reż. John Ford, wyst. Henry Fonda, zdjęcia Gregg Toland)
1941 – przełomowy w historii kina Obywatel Kane (scen., reż. i gł. rola Orson Welles)
- czarny kryminał Sokół maltański (reż. John Huston, wyst. Humphrey Bogart, Mary Astor)
1942 – prawdopodobnie najsłynniejszy melodramat w dziejach kina Casablanca (reż. Michael Curtiz, wyst. Humphrey Bogart, Ingrid Bergman)
- Być, albo nie być, komedia absurdu dziejąca się w okupowanej Warszawie (reż. Ernst Lubitsch)
1943 – Lassie, wróć!
1944 – klasyczny czarny kryminał Podwójne ubezpieczenie (reż. Billy Wilder, wyst. Barbara Stanwyck)
1945 – National Velvet przynosi sławę Elizabeth Taylor
- studium alkoholizmu Stracony weekend (reż. Billy Wilder, wyst. Ray Milland, zdjęcia John Seitz)
- poetycki film francuski Komedianci (scen. Jacques Prévert, reż. Marcel Carné, wyst. Arletta, Jean-Louis Barrault, Pierre Brasseur)
- początek włoskiego neorealizmu Rzym, miasto otwarte (reż. Roberto Rosselini)
1946 – Wspaniałe życie reż. Frank Capra, Zakazane piosenki
- dramat sensacyjny Gilda (reż. Charles Vidor, wyst. Rita Hayworth) ze sławną sceną zdejmowania czarnej rękawiczki
1947 – Święty Mikołaj z 34. Ulicy
- dramat o udającym Żyda dziennikarzu Dżentelmeńska umowa (reż. Elia Kazan, wyst. Gregory Peck)
1948 – Joanna d’Arc, z Ingrid Bergman
- portret włoskiego powojennego społeczeństwa Złodzieje rowerów (reż. Vittorio de Sica)
- ekranizacja sztuki Shakespeare’a Hamlet (reż. i wyst. Laurence Olivier)
- film o Auschwitz Ostatni etap (reż. Wanda Jakubowska, muz. Roman Palester)
1949 – Piaski Iwo Jimy, reż. Allan Dwan