Janusz A. Zajdel
Z Wikipedii
| Janusz A. Zajdel | |
 |
|
| Prawdziwe nazwisko | Janusz Andrzej Zajdel |
| Data i miejsce urodzenia | 15 sierpnia 1938 Warszawa |
| Data i miejsce śmierci | 19 lipca 1985 Warszawa |
| Narodowość | Polak |
| Dziedzina sztuki | literatura |
| Styl | fantastyka socjologiczna |
| Ważne dzieła | Limes inferior Paradyzja Wyjście z cienia Cała prawda o planecie Ksi |
Janusz Andrzej Zajdel (ur. 15 sierpnia 1938 w Warszawie, zm. 19 lipca 1985 w Warszawie) – polski pisarz, autor fantastyki naukowej, prekursor nurtu fantastyki socjologicznej w Polsce.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
Ukończył fizykę na Uniwersytecie Warszawskim i przez wiele lat pracował w Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej, gdzie na początku lat 80. był współzałożycielem komisji zakładowej NSZZ Solidarność.
Specjalista w zakresie fizyki jądra atomowego. Autor artykułów, broszur, skryptów i książek popularnonaukowych.
[edytuj] Twórczość
Jako autor fantastyki debiutował na łamach czasopisma "Młody Technik" opowiadaniem Tau Wieloryba. Opublikował ponad 50 opowiadań w różnych czasopismach. Jego początkowe utwory były wierne klasycznej konwencji science-fiction. Opisywał w nich kontakty z obcymi cywilizacjami, loty kosmiczne, dziwne wynalazki. Głównym jego osiągnięciem była jednak seria powieści socjologiczno-politycznych, z których pierwszą był wydany w roku 1980 Cylinder van Troffa. Zajdel przedstawiał w nich i badał społeczeństwa totalitarne, ograniczone, kontrolowane.
Faktycznie twórczość powieściowa Zajdla to utwory o charakterze dystopii, dowodzące niemożliwości stworzenia społeczności doskonałej przez narzucone odgórnie reguły. Bez trudu można doszukać się też odnośników do współczesnej mu rzeczywistości, co pozwala nawet uznać je za powieści polityczne w fantastycznym kamuflażu. Najpopularniejsza chyba z jego powieści – Limes inferior ukazuje Ziemię, której obca cywilizacja narzuciła "jedyny słuszny" system i która jest pod stałym nadzorem "Wielkiego Brata". W sposób jednoznaczny odwoływał się do antyutopii, np. Orwella – jeden z bohaterów Paradyzji nosi pseudonim Orley Huxwell (anagram: Orwell + Huxley, klasycy antyutopii).
Działalność Zajdla stanowiła inspirację dla wielu fantastów młodszych generacji i zrodziła cały nurt fantastyki socjologicznej w Polsce (np. Maciej Parowski, Marek Oramus, Andrzej Krzepkowski). Jego utwory przekładane były na białoruski, bułgarski, czeski, esperanto, fiński, niemiecki, rosyjski, słoweński i węgierski. Był działaczem międzynarodowego fandomu science fiction i członkiem World SF.
[edytuj] Nagrody i wyróżnienia
W roku 1973 dostał odznakę Magnum Trophaeum za wieloletnią współpracę z Młodym Technikiem. W roku 1980 został laureatem nagrody Ministra Kultury i Sztuki za powieść Cylinder van Troffa. W roku 1984 otrzymał Złotą Sepulkę za Wyjście z cienia.
Zajdel zmarł w roku 1985 na raka płuc i pośmiertnie otrzymał Nagrodę Fandomu Polskiego za powieść Paradyzja. Nagroda ta od 1986 roku nazwana została jego imieniem. Wręcza ją tradycyjnie Jadwiga Zajdel, wdowa po pisarzu.
[edytuj] Bibliografia
[edytuj] Zbiory opowiadań
- Jad mantezji (Nasza Księgarnia 1965)
- Przejście przez lustro (Iskry 1975)
- Iluzyt (Nasza Księgarnia 1976)
- Feniks (Nasza Księgarnia 1981)
- Ogon diabła (KAW 1982)
Wydane pośmiertnie:
- Dokąd jedzie ten tramwaj? (KiW 1988)
- Wyższe racje (Wydawnictwo Poznańskie 1988)
- List pożegnalny (zawiera m.in. konspekty niedokończonych powieści) (Alfa 1989)
[edytuj] Opowiadania wydane w antologiach
- Chrzest bojowy (1986)- po raz pierwszy opublikowane w antologii pt. Przepowiednia, t. 6 Polskiej noweli fantastycznej.
[edytuj] Powieści
- Lalande 21185 (Nasza Księgarnia 1966)
- Prawo do powrotu (Nasza Księgarnia 1975)
- Cylinder van Troffa (Czytelnik 1980)
- Limes inferior (Iskry 1982)
- Wyjście z cienia (Czytelnik 1983)
- Cała prawda o planecie Ksi (KAW 1983)
- Paradyzja (Iskry 1984).
