Korupcja
Z Wikipedii
Korupcja (łac. corruptio - zepsucie) - nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania prywatnych korzyści. Korupcja może w praktyce powstawać niezależnie od formy rządów. Poziom korupcji może być bardzo różny, od drobnych przypadków wykorzystania wpływu lub faworyzowania w celu wyświadczenia lub oddania przysługi, przez zinstytucjonalizowane łapówkarstwo aż do skrajnej postaci - kleptokracji (rządów złodziei), gdzie porzucone zostają nawet zewnętrzne pozory uczciwości.
Z korupcją można się spotkać zarówno w biurach polityków jak i urzędników. Często związana jest ona z handlem narkotykami, prostytucją, praniem pieniędzy, ale się do nich nie ogranicza. Żeby zrozumieć problem i znaleźć skuteczne środki zaradcze konieczne jest w trakcie analizy rozdzielenie przestępczości i korupcji.
Spis treści |
[edytuj] Definicje legalne
W rozumieniu art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708) korupcją jest obiecywanie, proponowanie, wręczanie, żądanie, przyjmowanie przez jakąkolwiek osobę, bezpośrednio lub pośrednio, jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej, osobistej lub innej, dla niej samej lub jakiejkolwiek innej osoby, lub przyjmowanie propozycji lub obietnicy takich korzyści w zamian za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu funkcji publicznej lub w toku działalności gospodarczej.
W rozumieniu art. 2 cywilnoprawnej konwencji o korupcji sporządzonej w Strasburgu dnia 4 listopada 1999 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 244, poz. 2443) korupcją jest żądanie, proponowanie, wręczanie lub przyjmowanie, bezpośrednio lub pośrednio, łapówki lub jakiejkolwiek innej nienależnej korzyści lub jej obietnicy, które wypacza prawidłowe wykonywanie jakiegokolwiek obowiązku lub zachowanie wymagane od osoby otrzymującej łapówkę, nienależną korzyść lub jej obietnicę.
Z kolei prawnokarna konwencja o korupcji sporządzona w Strasburgu dnia 27 stycznia 1999 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 29, poz. 249) nakłada na strony konwencji obowiązek przyjęcia środków koniecznych do uznania przez prawo wewnętrzne za przestępstwo szereg zachowań związanych z przekupstwem:
- krajowych i zagranicznych funkcjonariuszy publicznych,
- funkcjonariuszy organizacji międzynarodowych,
- członków krajowych i zagranicznych zgromadzeń przedstawicielskich sprawujących władzę ustawodawczą lub wykonawczą,
- członków międzynarodowych zgromadzeń parlamentarnych,
- sędziów i funkcjonariuszy sądów międzynarodowych,
- a także: handel wpływami, przekupstwa w sektorze prywatnym, pranie pieniędzy pochodzących z przestępstw korupcyjnych i przestępstwa księgowe.
[edytuj] Warunki sprzyjające korupcji
- Relatywnie wysoki udział własności państwowej, gospodarka etatystyczna
- Brak jasnych zapisów prawnych i duża uznaniowość decyzji stąd wynikająca; skomplikowane i regulujące zbyt wiele dziedzin życia prawo
- Słaba władza sądownicza
- Zbyt duża władza w rękach urzędników; brak lub niewielka odpowiedzialność karna za podejmowane przez nich decyzje
- Brak przejrzystości w podejmowaniu decyzji przez rząd; nieuregulowanie prawne kwestii lobbingu
- Interakcje w ramach wspólnych przedsięwzięć gospodarczych pomiędzy państwem a przedsiębiorstwami prywatnymi; niejasne zasady przeprowadzania przetargów publicznych; nieprzejrzyście prowadzone procesy prywatyzacyjne
- Obecność licznych świadczeń, dotacji i zasiłków wypłacanych przez państwo
- Skupienie mocy podejmowania decyzji, reżimy niedemokratyczne (centralizacja)
- Zaangażowanie dużej ilości pieniędzy publicznych w jakiś projekt
- Zamknięte kliki dbające o własne interesy, sieci kolesiowskie ("old-boy" networks)
- Mały nacisk na zachowanie procedur prawnych
- Źle opłacani urzędnicy państwowi
- Apatyczny i niezainteresowany lub bezkrytyczny i łatwo dający się prowadzić demos, niewystarczająco zaangażowany w monitorowanie sfery działań politycznych
- Zbyt słabe więzy społeczne
- Mała wolność wypowiedzi i mała wolność mediów
- Brak programu prewencyjnego w społeczeństwie
[edytuj] Negatywne skutki
- zakłóca funkcjonowanie mechanizmów rynkowych
- ogranicza potencjał inwestycyjny firmy
- szkodzi finansom publicznym
- deformuje strukturę wydatków publicznych
- zmniejsza rentowność inwestycji publicznych
- nieewidencjonowany przepływ pieniędzy, obniża dochody państwa
- odstrasza zagranicznych inwestorów
- ogranicza poziom zaufania społeczeństwa do organów władzy państwowej, a nawet podmiotów prywatnych (np. spadek kursu spółki na giełdzie papierów wartościowych)
- ogranicza wzrost gospodarczy
- ogranicza realizacje celów społecznych
- sprzyja naruszaniu praw człowieka
- zagrożenie dla demokracji
- korzyści wynikające z korumpowania ułatwiają funkcjonowanie zorganizowanej przestępczości
[edytuj] Demokracja
Korupcja stanowi poważne zagrożenie dla rozwoju. W dziedzinie polityki, podkopuje demokrację i dobre zarządzanie przez naruszanie procesów formalnych. Korupcja w czasie wyborów i w ciałach ustawodawczych skutkuje nierówną dystrybucją dóbr i usług. Bardziej ogólnie, na skutek korupcji zmniejsza się zdolność instytucji do wykonywania procedur, wypompowane zostają zasoby a urzędnicy są zatrudniani i awansują bez uwzględniania ich sprawności. Jednocześnie korupcja narusza takie wartości demokratyczne jak zaufanie i tolerancja.
[edytuj] Ekonomia
Korupcja podkopuje również rozwój ekonomiczny, generując poważne wypaczenia i niesprawność. Dla przedsiębiorców prywatnych, korupcja zwiększa koszty prowadzenia działalności, dodając same pozaprawne opłaty, koszty prowadzenia negocjacji z urzędnikami, ryzyko złamania uzgodnień i ryzyko wykrycia. Chociaż niektórzy utrzymują, że korupcja zmniejsza koszty przez redukcję biurokracji, to ogólnie w coraz większym stopniu przyjmuje się, że dostępność łapówek nakłania urzędników do wymyślania nowych zasad i opóźnień. Poza zwiększaniem kosztów, korupcja wprowadza nierówne zasady, chroniąc firmy mające powiązania przed konkurencją i pośrednio promując firmy mało efektywne.
Korupcja wykoślawia również sektor publiczny, przenosząc inwestycje publiczne do projektów oferujących więcej łapówek. Urzędnicy mogą zwiększać techniczną złożoność projektów publicznych, żeby ukryć takie układy, w ten sposób jeszcze głębiej zakłócając przebieg inwestycji. Korupcja osłabia też zgodność z wymaganiami konstrukcyjnymi, ochrony środowiska itp., obniża jakość usług państwowych i infrastruktury oraz zwiększa ciężar budżetu.
[edytuj] Dobrobyt narodowy
Korupcja ma znaczący ujemny wpływ na poziom życia obywateli. Rządy mają wtedy tendencje do stosowania zasad, które faworyzują dających łapówki, a nie ogół. Inny przykład to konstruowanie praw chroniących wielkie korporacje, a jednocześnie krzywdzących drobne przedsiębiorstwa. Politycy promujący w ten sposób przedsiębiorczość, oddają po prostu przysługi korporacjom, które miały duży wkład w ich kampanie wyborcze.
[edytuj] Rodzaje nadużyć
W ramach korupcji zawierają się zarówno nadużycia popełniane przez urzędników państwowych jak defraudacja czy nepotyzm, jak i nadużycia wiążące osoby prywatne z urzędnikami: przekupstwo, wymuszenie, płatna protekcja lub oszustwo.
[edytuj] Przekupstwo: dający i biorący
W tym przypadku potrzebne są dwie strony, ta która oferuje łapówkę i ta, która ją przyjmuje. W niektórych krajach tradycja korupcyjna rozciąga się na wszystkie aspekty życia publicznego, czyniąc prowadzenie przedsiębiorstwa praktycznie niemożliwym bez wręczania łapówek. Kraje w których najczęściej występuje dawanie łapówek nie są ogólnie tymi samymi w których najpowszechniejsze jest branie łapówek.
Według badania Transparency International (Wskaźnik Percepcji Korupcji, Corruption Perceptions Index, CPI), przeprowadzonego w 2004 roku w 146 państwach, jako najmniej łapówkarskie (najbardziej "przejrzyste") postrzegane są:
- 1) Finlandia, 2) Nowa Zelandia, 3) Dania, 4) Islandia, 5) Singapur, 6) Szwecja, 7) Szwajcaria, 8) Norwegia, 9) Australia, 10) Holandia.
Polska zajęła 67 lokatę, ex aequo z Chorwacją, Peru i Sri Lanką.
Sąsiedzi Polski zajęli lokaty: Niemcy 15., Czechy 51., Słowacja 57., Ukraina 122., Białoruś 74., Litwa 44., Rosja 90.
Według tego samego badania, za najbardziej skorumpowane uważane są:
- 1) Haiti, 2) Bangladesz, 3) Nigeria, 4) Birma, 5) Czad, 6) Paragwaj, 7) Azerbejdżan, 8) Turkmenistan, 9) Tadżykistan, 10) Indonezja.
W raporcie z 2006 roku Polska poprawiła swoją pozycję i jest 61 ex aequo z Jamajką. Inne kraje europejskie o niższym postrzeganym wskaźniku korupcji to m.in. Turcja (60), Bułgaria (57), Grecja (54), Czechy (46), Słowacja (49), Włochy (45), Węgry (41), Litwa (46), Łotwa (49) i Estonia (24).
Jednak wartość tych badań jest kwestionowana, ponieważ dotyczy subiektywnych odczuć badanych osób.
[edytuj] Zobacz też
- korupcja wyborcza
- korupcja polityczna
- jurgielt
- Stop korupcji (organizacja pozarządowa, OPP)
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Witryna Transparency International
- Witryna Transparency International Polska
- Raporty z badań sondażowych Deloitte "Nadużycia gospodarcze w polskich firmach" 2006, 2004/2005, 2003.
- Zagrożenie korupcją w świetle badań kontrolnych Najwyższej Izby Kontroli w roku: 2004 PDF (2005), 2003 PDF (2004), 2000 PDF (2001), 1999 PDF (2000).
- Informacja NIK o wynikach kontroli sposobu realizacji przepisów ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tzw. ustawy antykorupcyjnej) (2000)
- "Oświadczenie podsumowujące dotychczasowe działania nowego rządu na rzecz przeciwdziałania korupcji", Antykorupcyjna Koalicja Organizacji Pozarządowych, 3 marca 2008.
- "Informacja o wynikach działalności Centralnego Biura Antykorupcyjnego w 2007 roku", Centralne Biuro Antykorupcyjne, 2 kwietnia 2008.
