Małgorzata Szkocka

Z Wikipedii

Małgorzata Szkocka, ang. Saint Margaret of Scotland, znana była również pod swoim anglosaskim imieniem jako Margaret Ætheling (ur. ok. 1045, zm. 16 listopada 1093) - królowa Szkocji (1070-1093), święta.

Małgorzata urodziła się ok. 1045 r. najprawdopodobniej na Węgrzech, gdzie jej rodzice poznali się i zawarli ślub. Była córką angielskiego księcia Edwarda Wygnańca (syna Edmunda II Żelaznobokiego) i Agaty Bułgarskiej.

Edmund II, obawiając się słusznie zagrożenia za strony Kanuta Wielkiego wysłał swoją rodzinę - jak można przypuszczać zaraz po narodzeniu Edwarda, czyli w roku 1016 - na kontynent. Nie wiadomo natomiast kiedy Edward pojawił się na Węgrzech i jakie tam były jego losy. Pochodzenie Agaty do końca nie jest pewne. Z dużym prawdopodobieństwem można jednak przyjąć, że była ona córką króla węgierskiego Stefana I Świętego.

W 1057 r. na prośbę swojego stryjecznego brata Edwarda Wyznawcy, króla Anglii od 1042 r., książę Edward wraz z żoną Agatą oraz trójką potomstwa: Małgorzatą, Krystyną i Edgarem wrócili do Anglii, a konkretnie do Northumberlandu. Edward po kilku tygodniach zmarł.

5 stycznia 1066 r. zmarł bezpotomnie król Anglii Edward Wyznawca,co spowodowało wiele komplikacji. Edward, co prawda, dużo wcześniej, bo już w 1052, wyznaczył następcą tronu władcę Normandii, Wilhelma (Bastarda), lecz gdy zmarł, władcą Anglii ogłosił się hrabia Wessex Harold II, szwagier Edwarda, twierdząc, że to on został wyznaczony na następcę tronu. Okazało się również, że do opuszczonego tronu, jako najbliższy dziedzic, może także pretendować ur. w 1050 r., Edgar II Ætheling (Zesłaniec), małoletni brat Małgorzaty.

Zaistniała sytuacja doprowadziła, jesienią 1066, do wojny pomiędzy Haroldem II, Wilhelmem i królem Norwegii Haraldem III Surowym, który również zgłosił pretensje do tronu. Anglia, po bitwie pod Hastings, musiała uznać się za pokonaną.

Na tronie zasiadł Wilhelm Zdobywca, a owdowiała wcześniej Agata musiała uciekać z kraju. Opuściła Northumberland wraz ze swoimi dziećmi i zamierzała powrócić na kontynent. Sztorm poprowadził jednak ich statek do Szkocji, gdzie oddali się pod opiekę Malcolma III "Canmore", króla Szkocji. Miejsce, w którym miała wylądować Agata znane jest dziś jako "Nadzieja Świętej Małgorzaty".

Malcolm był wdowcem (jego żona Ingibiorg Finnsdottir zmarła w 1069 r.) i nie było wątpliwości, że podobała mu się wizja poślubienia jednego z niewielu pozostałych członków anglosaskiej rodziny królewskiej (Małgorzata była wnuczką króla Anglii Edmunda II Żelaznobokiego). Wkrótce też, bo już w r. 1070, doszło do małżeństwa Malcolma i Małgorzaty. Ślubu udzielił celtycki biskup Fothad z St.Andrews. Małgorzata została koronowana na królową Szkocji.

Od tej pory jej życie toczyło się w dwóch zamkach – w Edynburgu i Dunfermline, gdzie bardzo sumiennie wypełniała obowiązki żony i matki. Osobiście zajmowała się wychowywaniem dzieci, pomimo zwyczaju oddawania dzieci królewskich na wychowanie osobom postronnym.

Małgorzata, jako osoba bardzo religijna dopilnowywała aby budowano kościoły i zachowywano święte relikwia. Odbudowała m.in. opactwo Iona [1] na wyspie o tej samej nazwie, założone przez Świętego Kolumbana w 563 r., miejsce spoczynku władców szkockich. Zapewniła też darmowy prom oraz domy dla pielgrzymów przybywających aby odwiedzić świątynię Świętego Andrzeja. Wraz z mężem ufundowała również opactwo Dunfermline. Użyła swoich kontaktów i znajomości aby ułatwić wprowadzenie tzw. benedyktyńskich zasad klasztornych obowiązujących na kontynencie. Dzięki jej zaangażowaniu przeprowadzono kilka reform kościelnych, m.in. zwołano synod, który uregulował przepisy związane z Wielkim Postem, komunią Wielkanocną i prawem małżeńskim.

W czasie konfliktu z królem angielskim Wilhelmem II, podczas oblężenia zamku Alnwick, 13 listopada 1093, zginął mąż Małgorzaty i ich najstarszy syn, Edward. Małgorzata natomiast, która od pewnego czasu chorowała, zmarła trzy dni później, 16 listopada 1093 na zamku w Edynburgu. Spoczywa w opactwie benedyktyńskim w Dunfermline.

Jej syn król Dawid I rozbudował kościół opactwa, grób zaś Małgorzaty stał się miejscem licznych pielgrzymek, zwłaszcza gdy papież Innocenty IV w 1250 r. zezwolił na kult relikwii królowej, co było równoznaczne z jej kanonizacją.

Kościół rzymskokatolicki początkowo wyznaczył święto Świętej Małgorzaty Szkockiej na 10 czerwca, ale data ta w reformie liturgicznej z 1972, została zmieniona na 16 listopada. W roku 1673 papież Klemens X ogłosił Świętą Małgorzatę patronką Szkocji, a w 1692 roku jej kult rozciągnięto na cały Kościół.

W 1560 r. protestanci splądrowali opactwo i zniszczyli relikwie św. Małgorzaty. Uratował się jedynie bogaty relikwiarz z jej głową. Przewieziono go dla bezpieczeństwa do Belgii, gdzie uległ zniszczeniu w czasie rewolucji francuskiej w roku 1793. Drobną część relikwii ofiarowano królowi Hiszpanii, Filipowi II, który umieścił je na zamku w Escorial.

Małżeństwo Malcolma z Małgorzatą poprawiło sytuację anglosaskiej społeczności, którą władał, a pod rządami synów Małgorzaty - Edgara, Aleksandra I i Dawida I, szkocki dwór królewski stał się bardziej podobny do dworów ich anglonormańskich i kontynentalnych sąsiadów.

Małgorzata i Malcolm mieli ośmioro dzieci; 6 synów i 2 córki

• Edwarda (1071-1093), księcia Szkocji,
• Edmunda (1072-1097), księcia Szkocji,
• Ethelreda (zm. 1120), księcia Szkocji, earla Fife, opata Dunkeld
• Edgara (1074-1107), króla Szkocji,
• Aleksandera I (1078-1124), króla Szkocji,
• Dawida I (1080-1153), króla Szkocji,
• Edytę (1081-1118), żonę króla Anglii Henryka I,
• Marię (zm. 1116), żonę Eustachego III, hrabinę Boulogne.

Spis treści 1 Ciekawostki 2 Genealogia 3 Przypisy 4 Źródła 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Ciekawostki

Godne uwagi jest to, że podczas gdy wszystkie dzieci Malcolma z jego pierwszą żoną: Ingibiorg Finnsdottir, nosiły imiona gaelickie, to żadne dziecko, które miał z Małgorzatą takiego imienia nie nosiło. Pierwsze dzieci Małgorzaty najprawdopodobniej miały posiadać prawa Małgorzaty do tronu anglosaskiego, gdy władza Normanów nie była jeszcze utrwalona i dlatego też dzieci te otrzymały anglosaskie imiona królewskie. Co więcej, synowie Małgorzaty nie byli raczej uznawani jako następcy do szkockiego tronu, ponieważ Malcolm miał braci a także dorosłych synów z pierwszego małżeństwa. Było bardziej prawdopodobne, że to właśnie oni obejmą tron Szkocji.

Ufundowany w 1875 r. Queen Margaret University College[2] nazwany został tak na cześć Małgorzaty Szkockiej.

[edytuj] Genealogia

4. Edmund II (Żelaznoboki) (ok. 990-1016) król Anglii (1016)
			2. Edward Wygnaniec (1016-1057) książę Anglii
5. Ealdgyth (imię gaelic-kie)
						1. Małgorzata Szkocka
6. Stefan I Święty (975-038) król Węgier (997-1038)
			3. Agata (Algita) Bułgarska [1]
7. Gizela Bawarska (ok. 980-1065) księżniczka bawarska, od 1000 r. królowa Węgier

Przypisy

[edytuj] Źródła

• Geoffrey Barrow, The Kingdom of the Scots. Edinburgh University Press, Edinburgh 2003. ISBN 0-7486-1803-1;
• Hoever Henry, Żywoty świętych pańskich na każdy dzień roku wg kalendarza rzymskiego, Olsztyn 1995. ISBN 83-86503-03-3
• G. Macaulay Trevelyan, Historia Anglii, Warszawa 1963.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Internetowa Liturgia Godzin - Święta Małgorzata Szkocka
• Catholic Encyclopedia: St. Margaret of Sco-tland - strona w języku angielskim
• of Pittsburg: Margaret of Scot-land - strona w języku angielskim