Pat

Z Wikipedii

Pat – sytuacja w szachach, w której jeden z graczy nie może wykonać żadnego posunięcia zgodnego z przepisami, ale jego król nie jest szachowany, tzn. nie jest atakowany przez żadną bierkę przeciwnika. Zgodnie z zasadami gry pat natychmiast kończy partię remisem.

Warto podkreślić, że pat powstaje tylko wtedy, gdy żadna bierka (nie tylko król) nie może wykonać prawidłowego ruchu. Im mniej bierek na szachownicy, tym większe jest więc prawdopodobieństwo doprowadzenia do sytuacji patowej. Pat odgrywa bardzo dużą rolę w grze końcowej. Jedyną obroną samotnego króla przeciwko królowi z pionem jest niedopuszczenie do promocji piona poprzez zajęcie w odpowiedniej chwili jego pola przemiany. Na diagramie po prawej stronie ruch przypada na czarne, które nie mogą wykonać żadnego posunięcia zgodnego z przepisami. Pozycja jest patowa, partia kończy się remisem.

Pat znany jest również w innych wariantach szachów i w grach pokrewnych. W grze shatranj, poprzedniku nowoczesnych szachów, pat był wygraną strony, która zapatowała przeciwnika. Ta reguła była stosowana także później w szachach, lecz gdy grano ze stawką pieniężną, pat dawał połowę kwoty należnej zwycięzcy. Bywało również odwrotnie, w Anglii obowiązywała reguła, że pat jest porażką strony patującej (według Historii szachów H.J.R. Murray, Oxford University Press, 1913). Współcześnie stosowana reguła została powszechnie przyjęta za obowiązującą nie później niż na początku XIX wieku.

[edytuj] Przykład

Pat może powstać również we wcześniejszych fazach gry, przy większej liczbie bierek na szachownicy. Na drugim diagramie przedstawiono pozycję z partii Borys Gelfand – Władimir Kramnik, 1994. Czarne, będąc na posunięciu, zagrały:

67... Hc1!!

Jeśli białe zabiją niebronioną wieżę, czarne poświęcą swojego hetmana w celu uzyskania pata:

68. Hxd8 Hh1+

69. Kg3 Hxf3+!

70. Kh4 Hxg4+!

i białe są zmuszone zabić hetmana, skutkiem czego powstaje pat. (W partii białe zagrały 68.d5, partia zakończyła się remisem). Figurę, którą poświęca się w ten sposób, często nazywa się desperado albo kamikadze (por. szalona wieża).