Teleri
Z Wikipedii
Teleri - to plemię elfów ze stworzonej przez J. R. R. Tolkiena mitologii Śródziemia. Nazwa jednego z rodów Eldarów.
Był to jeden z trzech szczepów Eldarów, czyli tzw. Elfów Wielkiej Wędrówki, które wyruszyły do Amanu znad jeziora Cuiviénen. Teleri wyruszyli w Wielką Wędrówkę jako ostatni i ich hufiec był najliczniejszy.
Początkowo Telerimi dowodził Elwë, który jako jeden pierwszych z elfów wraz z Ingwëm i Finwëm odwiedził Aman.
[edytuj] Wędrówka do Amanu
W trakcie wędrówki część Telerich przestraszyła się wielkich czarnych chmur, kłębiących się wciąż nad Utumno i zawróciła z obranej drogi, prawdopodobnie z powrotem do Cuiviénen, gdzie dołączyła do Avarich. Pierwszy większy rozłam miał miejsce kiedy Teleri dotarli do brzegów Anduiny. Wówczas część Eldarów pod wodzą Lenwëgo postanowiła ruszyć na południe. Elfów tych nazywa się Nandorami. Po przekroczeniu Anduiny niektórzy Eldarowie ociągali się z przeprawą przez Góry Mgliste, aż w końcu udali się na południe, by dołączyć do Nandorów. Reszta Telerich przeprawiła się przez góry i bez większych problemów dotarła do Beleriandu. Udali się do ujścia Sirionu, by tam oczekiwać wyspy, na której będą mogli przeprawić się do Amanu.
Majar Ossë i jego żona Uinena często ich odwiedzali i zaprzyjaźnili się z nimi. Ossë siedząc na skale tuż obok krawędzi lądu przemawiał do nich i od niego Teleri nauczyli się wszystkiego, co trzeba wiedzieć o morzu i o muzyce morza. Od początku lubili wodę i umieli śpiewać piękniej niż inne elfy, lecz dzięki przyjaźni z Ossëm zawartej w Beleriandzie rozmiłowali się w morzu, a w ich pieśniach słychać było szum fal bijących o brzegi.
Tak przeminęło wiele lat, aż wreszcie Ulmo daÅ‚ siÄ™ ubÅ‚agać Noldorom i ich królowi Finwëmu, którzy cierpieli z powodu dÅ‚ugiej rozÅ‚Ä…ki z przyjaciółmi i prosili, aby przywiódÅ‚ Telerich do Amanu, jeÅ›li siÄ™ na to zgodzÄ…. WiÄ™kszość Telerich rzeczywiÅ›cie tego pragnęła, lecz Ossë bardzo siÄ™ zmartwiÅ‚, gdy Ulmo wróciÅ‚ na wybrzeże Beleriandu, żeby ich zabrać do Valinoru. Ossë bowiem, który siÄ™ opiekowaÅ‚ morzami Åšródziemia i brzegami Bliższych Ziem żaÅ‚owaÅ‚, że jego dziedzina nie bÄ™dzie rozbrzmiewaÅ‚a gÅ‚osami Telerich. Część ich zdoÅ‚aÅ‚ skÅ‚onić do pozostania i tych znano później pod mianem Falathrimów, czyli elfów z wybrzeża, zamieszkujÄ…cych przystanie Brithombar i Eglarest, pierwszych w Åšródziemiu żeglarzy i szkutników. WÅ‚adcÄ… ich byÅ‚ CÃrdan, Budowniczy OkrÄ™tów. Ponadto podczas postoju w pobliżu lasu Nan Elmoth Elwë udaÅ‚ siÄ™ n spacer i na leÅ›nej polance ujrzaÅ‚ MelianÄ™ z rodu Majarów. ZakochaÅ‚ siÄ™ w niej ze wzajemnoÅ›ciÄ… i nie chciaÅ‚ wrócić do swojego plemienia. Kiedy Teleri nie mogli odnaleźć swojego przywódcy część z nich odmówiÅ‚a dalszej wÄ™drówki i przybrali imiÄ™ Eglath, opuszczonego ludu i oddaliÅ‚a siÄ™ od morza, gdyż wzbudzaÅ‚o w nich smutek. Po powrocie Elwëgo nazwali siÄ™ Sindarami, elfami szarymi. Ci z Telerich, którzy popÅ‚ynÄ™li na wyspie do Amanu wybrali na swojego przywódcÄ™ Olwëgo, brata Elwëgo.
Tymczasem podróżujący Teleri, słysząc zew Ossëgo, poprosili Ulma, aby przerwać podróż. Ulmo wysłuchał ich i pozwolił, żeby Osse przytwierdził wyspę do dna i zakorzenił ją w fundamentach morza. Ulmo zgodził się na to chętnie, bo rozumiał serca Telerich i podczas narady Valarów był przeciwny sprowadzeniu ich do Valinoru sądząc, że dla Quendich stosowniejszym miejscem jest Śródziemie. Valarowie na wieść o takim jego postępku byli niezadowoleni, a Finwe zasmucił się, że Teleri nie dopłynęli do Amanu, a jeszcze bardziej, że nie znaleźli Elwego, pojął bowiem, że nie zobaczy go już nigdy; chyba w Siedzibie Mandosa. Lecz wyspy nie ruszono z miejsca, na którym stała w Zatoce Eldamaru; dano jej nazwę Tol Eressëa, to znaczy Samotna Wyspa, i na niej zamieszkiwali Teleri tak, jak sami pragnęli: mając nad sobą gwiazdy niebios, a zarazem mając w zasięgu wzroku Aman i wybrzeża krainy nieśmiertelności; żyli długo w odosobnieniu na Samotnej Wyspie, toteż z czasem utworzyli własną mowę (Telerin), odmienną od języka Vanyarów i Noldorów. Aby Teleri mogli cieszyć się światłem Dwóch Drzew Valarowie przebili w górach Pelori przełęcz Calaciryę.
DÅ‚ugie wieki spÄ™dzili na Tol Eressei, lecz z wolna serca ich siÄ™ zmieniaÅ‚y i coraz silniej pociÄ…gaÅ‚o ich Å›wiatÅ‚o dosiÄ™gajÄ…ce poprzez morze Samotnej Wyspy. DrÄ™czyÅ‚a ich rozterka, bo kochali muzykÄ™ fal bijÄ…cych o brzegi, a jednoczeÅ›nie nÄ™kaÅ‚a ich tÄ™sknota do współplemieÅ„ców i chęć poznania cudów Valinoru; ostatecznie pragnienie Å›wiatÅ‚a zwyciężyÅ‚o. Ulmo ulegajÄ…c woli innych Valarów wyprawiÅ‚ do Telerich przyjaciela ich, Ossëgo, a ten, chociaż z żalem, nauczyÅ‚ ich sztuki budowania statków, w której nikt inny już ich nie przeÅ›cignÄ…Å‚; gdy statki byÅ‚y gotowe, ofiarowaÅ‚ im jako pożegnalny dar stado Å‚abÄ™dzi o niezwykle mocnych skrzydÅ‚ach. Ptaki te pociÄ…gnęły biaÅ‚e statki po bezwietrznym morzu i w ten sposób Teleri wreszcie, jako ostatni hufiec elfów, dopÅ‚ynÄ™li do Amanu i wyszli na brzeg Eldamaru. Tak Teleri dotarli do Amanu, gdzie zaÅ‚ożyli ÅabÄ™dziÄ… PrzystaÅ„, Alqualondë, w której zamieszkali. Mogli do syta nacieszyć siÄ™ Å›wiatÅ‚em Dwóch Drzew, chodzÄ…c po wyÅ‚ożonych zÅ‚otem ulicach Valmaru i po krysztaÅ‚owych schodach Tirionu na zielonym pagórku Túna. Najczęściej jednak pÅ‚ywali na swoich Å›migÅ‚ych statkach po wodach Zatoki Eldamaru lub brodzili w przybrzeżnych falach, z gÅ‚owami lÅ›niÄ…cymi od blasku docierajÄ…cego tutaj spoza gór. Noldorowie dali im mnóstwo klejnotów, opali, diamentów, jasnych kryształów, a Teleri rozsiali je po wybrzeżu i rozrzucili w pÅ‚ytkich przybrzeżnych jeziorkach; wyÅ‚awiali też z morza mnóstwo pereÅ‚ i zdobili nimi Å›ciany swoich dworów a także paÅ‚ace Olwëgo w Alqualonde, oÅ›wietlonym przez wiele latarni. Ci z Telerich, którzy ostatecznie dotarli do Amanu przybrali nazwÄ™ Falmari.
[edytuj] Walka z Noldorami
Kiedy Fëanor zbuntował się przeciwko Valarom i wraz ze swoim ludem postanowił opuścić Aman zwrócił się do Telerich, aby dołączyli się do nich i użyczyli im swoich statków. Teleri nie przystali na żadną z tych próśb. Wówczas Fëanor ogarnięty szaleńczym zapałem przeprowadził atak na Alqualondë. Wtedy podczas bratobójczej walki wielu Telerich zostało zabitych, ich statki zostały skradzione, a później spalone w miejscu zwanym Losgar.
[edytuj] Znaczenie nazwy
Nazwa Teleri pochodzi z Quenyi i oznacza "ci, którzy przybyli ostatni". Teleri nazywają sami siebie Lindarami ("śpiewakami"). Bywają nazywani również Nelyarami ("trzecimi").