Tokelau

Z Wikipedii

Tokelau – terytorium zależne Nowej Zelandii, położony na trzech atolach koralowych, noszących nazwę Wysp Tokelau.

Tokelau Tokelau
Flaga Tokelau Herb Tokelau
Język urzędowy	tokelau, angielski
Stolica	brak, każdy atol posiada własny ośrodek administracyjny
Ustrój polityczny	terytorium zależne Nowej Zelandii
Głowa państwa	królowa Elżbieta II
W jej imieniu	Administrator David Payton
Szef rządu	Szef rządu Kuresa Nasau
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	12 km² 0%
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	234. na świecie 1433¹ 119 osób/km²
Jednostka monetarna	dolar nowozelandzki (NZD)
Rok utworzenia	wydzielenie z brytyjskiej kolonii Wyspy Gilberta i Ellice 1949
Strefa czasowa	UTC -11
Kod ISO 3166	TK/TKL/772
Domena internetowa	.tk
Kod telefoniczny	+690
¹ Dane szacunkowe podane za CIA The World Factbook [1]

Spis treści 1 Geografia 2 Ustrój polityczny 3 Podział administracyjny 4 Historia 5 Gospodarka 6 Demografia

[edytuj] Geografia

Tokelau obejmuje grupę wysp - Wysp Tokelau - składającą się z trzech atoli koralowych: Atafu, Nukunonu i Fakaofo. Wyspy leża mniej więcej w połowie drogi między Hawajami a Nową Zelandią, w pasie tajfunów. Nie posiadają żadnych portów morskich, lotnisk.

[edytuj] Ustrój polityczny

Głową państwa jest nominalnie królowa brytyjska Elżbieta II, w której imieniu władzę sprawuje administrator David Payton. Szefem lokalnego rządu jest Kuresa Nasau, który przewodniczy radzie, składającej się trzech przedstawicieli, po jednym z każdego atolu. Ponadto funkcjonuje lokalny parlament, którego członkowie wybierani są przez rady starszych każdego z atoli.

[edytuj] Podział administracyjny

Tokelau administracyjnie dzieli się na trzy atole, na których czele stoją wodzowie. Podział na atole, rządzone przez dynastycznych wodzów (zwanych aliki), został zniesiony w 1916 roku przez władze brytyjskie. Restytucja funkcji wodza, zwanego obecnie Faipule, czyli "szefem rady", i wybieranego na kadencje, nastąpiła na przełomie lat 80. i 90. (w 1987 na atolu Fakaofo i Atafu, w 1990 na atolu Nukunonu).

[edytuj] Historia

Tokelau zostało pierwotnie zasiedlone przez Polinezyjczyków migrujących z sąsiednich wysp Oceanii. W 1889 Wielka Brytania ustanowiła protektorat nad Wyspami Tokelau, włączając je w 1916 do brytyjskiej kolonii Wyspy Gilberta i Lagunowe. W 1925 Brytyjczycy przekazali wyspy pod administrację nowozelandzką. W latach 1926 – 1948 terytorium było zarządzane z Samoa Zachodniego (wówczas również terytorium zależnego Nowej Zelandii). Terytorium jest nadal zarządzane przez Nową Zelandię na mocy Tokelau Act z 1948 (z poprawkami z 1963 i 1999). Do 1979 do wysp roszczenia zgłaszały Stany Zjednoczone, które w 1925 roku anektowały Swains Island wchodzącą w skład Wysp Tokelau. W 1979 roku został podpisany traktat pomiędzy Nową Zelandią a Stanami Zjednoczonymi (traktat ten Nowa Zelandia ratyfikowała w 1981, a Stany Zjednoczone w 1983), na mocy którego Stany Zjednoczone uznały zwierzchność Nowej Zelandii nad trzema wyspami tworzącymi obecnie terytorium Tokelau, Nowa Zelandia uznała zaś aneksję przez Stany Zjednoczone wyspy Swains. Dokumentu tego nie uznają jednak lokalne władze Tokelau, uważające, że wyspa stanowi część Tokelau, a przez USA administrowana jest bezprawnie (w propozycji konstytucji z 2006 wymieniono cztery atole wchodzące w skład terytorium).

Nowa Zelandia w szczególności zajmuje się sprawami obronności. Równocześnie mieszkańcy Tokelau rozwijają swoje własne instytucje, przygotowują konstytucję oraz zmierzają do zmiany ich statusu na rzecz wolnego stowarzyszenia z Nową Zelandią, tak jak to uczyniło Niue.

W dniach 11 – 15 lutego 2006 odbyło się referendum w sprawie przyznania wyspom szerokiej autonomii (analogicznej do tej jaką mają nowozelandzkie Wyspy Cooka i Niue), wyniki ogłoszono 16 lutego. Oddano 581 ważnych głosów, z czego 349 było za zmianą statusu, a 232 przeciw; 3 głosy zostały uznane jako nieważne. Do zmiany statusu konieczne było uzyskanie co najmniej 66% głosów „za” spośród wszystkich oddanych ważnych głosów, w tym wypadku wymagana ilość głosów „za” wynosiła co najmniej 384 głosy. Oznaczało to, że status Tokelau pozostaje bez zmian. Komentatorzy wskazywali na izolację Tokelau, przeludnienie i wysoki stopień zależności od pomocy finansowej z zewnątrz jako główne powody wyboru pozostania w ściślejszej zależności od Nowej Zelandii przez mieszkańców [2] [3].

Ponowne referendum odbyło się w dniach 20-24 października 2007, mimo wyższej frekwencji (oddano 697 głosów ważnych i 5 nieważnych) również nie osiągnięto wymaganej większości co najmniej 66% głosów „za” – szerszą autonomię poparło 446 głosujących (64,4%) [4] [5] [6].

[edytuj] Gospodarka

Tokelau jest bardzo ubogim terytorium z siłą nabywczą około 1000 USD per capita. Roczne przychody budżetu wynoszą zaledwie 500 tys. dolarów przy wydatkach rzędu 2,8 mln dolarów. Deficyt pokrywany jest dzięki pomocy Nowej Zelandii. Przychody z eksportu wynoszą 100 tys. dolarów, m.in. ze sprzedaży znaczków, kopry oraz wyrobów rękodzieła. Importuje za ponad 300 tys. dolarów żywność, materiały budowlane oraz paliwo. Głównym partnerem handlowym jest oczywiście Nowa Zelandia.

Lokalny przemysł działa na niewielką skalę. Podstawowe produkty rolnictwa to orzech kokosowy, kopra, drzewo chlebowe, papaja i banany. Na wyspach hoduje się świnie, drób i kozy.

Znaną działalnością Tokelau jest sprzedaż domeny internetowej .tk.

[edytuj] Demografia

Wyspy zamieszkuje niewiele ponad 1,4 tys. mieszkańców pochodzenia polinezyjskiego. Posługują się lokalnym językiem tokelau oraz angielskim. Izolacja wysp sprawia, że wyspy są słabo rozwinięte ekonomicznie. To znowu przyczynia się do wzrostu emigracji mieszkańców do Nowej Zelandii. Liczba mieszkańców zmniejsza się co roku o około 0.9%.

Dominującym wyznaniem na wyspach jest Kongregacjonistyczny Chrześcijański Kościół Samoa, którego członkiem jest około 70% mieszkańców wyspy. Pozostali wyznają katolicyzm (28%) lub inne religie (2%). Kościół Samoa wyznają mieszkańcy atolu Atafu oraz znacząca część mieszkańców Fakaofo. Natomiast mieszkańcy Nukunonu są katolikami.