Bolesław Formela

Z Wikipedii

Bolesław Formela (ur. 1 listopada 1903 r. w Miłoszewie, zm 11 sierpnia lub 24 września 1944 r. w Tłuczewie) – oficer rezerwy Wojska Polskiego (porucznik), działacz społeczny na Kaszubach, poseł na Sejm, komendant naczelny Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski" w okresie od 7 lipca 1941 r. do kwietnia 1942 r., ps. "Romiński"

Był synem Jana Formeli, rolnika i Apolonii z domu Cierockiej. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Miłoszewie, a następnie do Państwowego Gimnazjum Klasycznego im. Króla Jana Sobieskiego w Wejherowie, gdzie 8 czerwca 1923 r. zdał maturę. Przez krótki czas pracował w rodzinnym gospodarstwie rolnym. Od 7 października 1924 r. służył w 15. Pułku Artylerii Polowej. 14 października 1925 r. został powołany do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii w Grudziądzu, którą ukończył 15 kwietnia 1926 r. 1 stycznia 1929 r. został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy. Był członkiem wielu kaszubskich organizacji społecznych. W 1933 r. został wybrany sołtysem, a w 1934 r. wójtem gminy Strzepcz. Był jednym z organizatorów spółdzielczości wiejskiej na Kaszubach. W latach 1935-1938 r. sprawował funkcję posła na Sejm IV kadencji z okręgu w Gdyni. 25 sierpnia 1939 r. został zmobilizowany do wojska. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. w obronie Modlina, za którą otrzymał awans na stopień porucznika. Po kapitulacji twierdzy modlińskiej 29 września dostał się do niewoli niemieckiej i został osadzony w obozie jenieckim w Mołodecznie koło Wilna. Po około miesięcznym w nim pobycie przewieziono go wraz z innymi jeńcami na miejscowy dworzec kolejowy i umieszczono w wagonie. Gdy zorientował się, że pociąg ma udać się do ZSRR, zbiegł. Powrócił na Pomorze do Tłuczewa, gdzie został aresztowany i osadzony w więzieniu w Wejherowie. Dzięki pomocy rodziny znalazł się na wolności. Odtąd aż do swojej śmierci ukrywał się. Na przełomie 1939 i 1940 r. zorganizował na obszarze pow. morskiego grupę konspiracyjną o charakterze wywiadowczo-dywersyjnym, z którą nawiązał w maju 1941 r. kontakt z Tajną Organizacją Wojskową "Gryf Kaszubski". 7 lipca 1941 r. na spotkaniu założycielskim TOW "Gryf Pomorski" w Czarnej Dąbrowie został mianowany przez Radę Naczelną komendantem naczelnym organizacji. Podjął prace w kierunku tworzenia sieci dowodzenia i łączności oraz pozyskiwania nowych członków. Pod koniec 1941 r. z powodu gruźlicy i wieści o nieustających poszukiwaniach go przez Gestapo jego funkcję przejął faktycznie Juliusz Koszałka ps. "Jagiełło"; oficjalna rezygnacja nastąpiła w kwietniu 1942 r. Następnie leczył się w ukryciu u swojej matki w Tłuczewie. Zmarł tam na atak serca 11 sierpnia lub 24 września 1944 r. 13 stycznia 1945 r. przy udziale Niemców odbyła się ekshumacja jego zwłok, po której zostały one pochowane na cmentarzu w Strzepczu. Z powodu obaw przed represjami rodziny zmarłego przez okupanta, ekipie przeprowadzającej ekshumację jako datę zgonu podano dzień 2 października 1944 r. Ponowny pogrzeb, z pełnym obrzędem kościelnym, odbył się w rocznicę jego śmierci 24 września 1945 r.