Bonawentura Niemojowski

Z Wikipedii

Bonawentura Niemojowski
Urodzony	4 września 1787 Słupia
Zmarł	15 czerwca 1835 Vanves

Bonawentura Niemojowski herbu Wierusz (ur. 4 września 1787 w Słupi, zm. 1835 w Vanves), polski działacz polityczny w okresie Królestwa Kongresowego, od 8 do 23 września 1831 prezes Rządu Narodowego w czasie powstania listopadowego.

Był jednym z przywódców opozycji sejmowej w 1820. Razem z bratem Wincentym próbował przenieść na grunt polski doktrynę liberalizmu. W sejmie był jednym z przywódców liberałów, prowadzących politykę legalnej opozycji (tzw. "kaliszanie"). Po wystąpieniu liberałów z żądaniem ustanowienia sądów przysięgłych car Aleksander I Romanow na pięć lat zawiesił zwoływanie obrad sejmu (1820-1825).

Bonawentura Niemojowski urodził się 4 września 1787 roku w Słupi w Kaliskiem. Był synem Feliksa herbu Wierusz i Anieli z Walknowskich, miał brata Wincentego. Gdy skończył szkoły w kraju razem z bratem udał się na studia prawnicze na uniwersytetach zachodnioeuropejskich. Po powrocie z zagranicy osiadł w Marchwaczu pod Kaliszem.

Swoją działalność polityczną rozpoczął w 1820 roku, gdy został wybrany na posła ziemi wieluńskiej na sejmie warszawskim. Wtedy wraz z bratem Wincentym stanął na czele legalnej opozycji sejmowej. Po wystąpieniu z grupą posłów kaliskich przeciw antykonspiracyjnym projektem rządowym został podstępnie usunięty z sejmu. A także na kilkanaście miesięcy osadzony w areszcie domowym. Korzystając z ogólnej amnestii (ułaskawienia) ogłoszonej z okazji koronacji Mikołaja I na króla Polski, podjął ponowne próby walki o prawa konstytucyjne. Na sejmiku w Warcie w 1829 roku przeforsował projekt protestu poselskiego przeciwko zniesieniu jawności obrad sejmowych. Obawiając się wystąpienia „kaliszan” na sejmie w 1830, senat na polecenia Mikołaja I unieważnił sejmik warcki, który wybrał Niemojowskiego posłem. Kaliszanie byli opozycją kaliską, liberalnymi działaczami szlacheckimi z zachodnich terenów Królestwa Polskiego (głównie z Kaliskiego), działającymi w latach 1820-1831. Występowali w obronie konstytucji i swobód obywatelskich, dążyli do przeprowadzenia reform gospodarczych i społecznych.

Z chwilą wybuchu powstania listopadowego Bonawentura przybył do Warszawy, gdzie odegrał czołową rolę polityczną. Ponownie wszedł do sejmu i wraz z Wincentym stał się przywódcą tak zwanej „partii kaliskiej”. Powołany w skład rządu rewolucyjnego pełnił kolejno funkcję ministra sprawiedliwości, ministra spraw wewnętrznych i policji, a następnie zastępcy prezesa w radzie ministrów. Po usunięciu generała Jana Krukowieckiego 8 września 1831 roku został mianowany przez sejm prezesem Rządu Narodowego. Powołał nową władzę wykonawczą, składającą się w większości z „kaliszan”, reprezentujących stanowisko antykapitulacyjne i przeciwnych rokowaniom z nieprzyjacielem.

Bezpośrednio po kapitulacji Warszawy przeniósł się wraz z członkami rządu, sejmem i wojskiem do Modlina, gdzie czynił starania, aby kontynuować powstanie.

Po wypowiedzeniu się Rady Wojennej przeciwko dalszemu prowadzeniu walki w dniu 23 września Niemojowski złożył prezesurę, opuścił kraj i razem z innymi członkami rządu udał się na emigrację. Początkowo przebywał w Paryżu i brał udział w życiu emigracji. Po utworzeniu przez „kaliszan” 6 listopada 1831 Komitetu Tymczasowego Emigracji objął w nim prezesurę, ale wkrótce po jego rozwiązaniu, zrażony do polityków emigracyjnych przeniósł się do Brukseli, gdzie spędził ostatnie lata swojego życia.

W 1821 roku Ożenił się z Wiktorią Lubowidzką, z którą miał córkę Felicję i syna Kazimierza.

Zmarł w Vanves pod Paryżem 15 czerwca 1835 roku, pochowany został na cmentarzu Père-Lachaise.

Był autorem szeregu dzieł politycznych i tłumaczeń, m.in. zbioru mów Głosy posła kaliskiego na sejmie Królestwa Polskiego 1818. Oprócz licznych artykułów zamieszczonych w prasie warszawskiej pod-czas powstania listopadowego ogłosił jeszcze kilka prac politycznych za granicą:

L’autokrate et la constitution du rayaume de Pologne (Bruksela 1833),
O ostatnich wypadkach rewolucji polskiej (Paryż 1833),
Kilka słów do współrodaków z powodu fałszów przez J.B. Ostrowskiego w piśmie „Nowa Polska” (Paryż 1834)

Źródła: