Język rusiński

Z Wikipedii

Русиньскы
Obszar	Ukraina, Słowacja, Polska, USA i inne
Liczba mówiących	610 000
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie Języki słowiańskie Języki wschodniosłowiańskie **Język rusiński
Pismo	cyrylica
Status oficjalny
Język urzędowy	Wojwodina, Słowacja - status języka mniejszościowego
Regulowany przez	?
Kody języka
ISO 639-2	sla
SIL	RUE
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Ukraińska wersja językowa Wikipedii W Wikisłowniku: Słownik języka rusińskiego

Język rusiński (zwany też łemkowsko-rusińskim, karpatorusińskim, baczwańsko-rusnackim) - język słowiański używany przez Rusinów (nazywających siebie Rusnakami), mieszkających na Ukrainie Zakarpackiej, we wschodniej Słowacji, w Polsce (Łemkowie i Bojkowie), na Węgrzech, w Rumunii, od XVIII w. w Wojwodinie (Serbia) i w Baczce (Chorwacja), a od początku XX w. też w Kanadzie i USA. Dobrze skodyfikowany tylko w byłej Jugosławii (jugorusiński).

Większość polskich językoznawców uznaje ten język za zespół gwar języka ukraińskiego. Sami użytkownicy są podzieleni w kwestii tożsamości etnicznej - niektórzy uważają się za Ukraińców a swój język za dialekt języka ukraińskiego, inni podkreślają własną odrębność.

W Wojwodinie język rusiński ma status języka urzędowego, natomiast na Słowacji status języka mniejszościowego. Zapisywany jest cyrylicą.

Gwary rusińskie zalicza się do grupy języków wschodniosłowiańskich. Te używane w Polsce, na Słowacji i w Wojwodinie przejawiają jednak pewne cechy języków zachodniosłowiańskich, a dokładniej cechy wspólne z językiem polskim i wschodnimi dialektami słowackimi, np. stały akcent wyrazowy na przedostatniej sylabie oraz formy czasu przeszłego złożone z imiesłowu zakończonego na -l i krótkiej formy czasownika być:

rusiński (gwara łemkowska)	znal jem
rusiński (z Wojwodiny)	znal som
polski	znałem
słowacki	poznal som
serbski	znao sam
ukraiński	ja znaw

[edytuj] Najwyraźniejsze cechy językowe

pełnogłos,
przejścia *dj > dž, *tj > č,
końcówka trzeciej osoby liczby mnogiej ť (na przykład nesuť),
imiesłowy na -čyj/-čij (na przykład spivajučij),
typ czasu przeszłego robił jem tam calyj den,
akcent na przedostatniej sylabie,
końcówka mianownika przymiotników liczby mnogiej -y (stary baby),
końcówka narzędnika żeńskich rzeczowników -om (s tom dobrom susidom),
końcówka dopełniacza żeńskich przymiotników -oj(i) (staroj baby, šumnoji ďivky),
końcówka bezokolicznika -ty,
dwie formy czasu przyszłego (budu robyty/robyl),
palatalizacja k, g, h, ch typu borsug-borsudzy,
enklityczne formy zaimków osobowych mi, ťi, si, mu, ji, ňa, ťa, sa/sja, ho, ju/jej (na przykład pryšol gu mi),
ściągnięte końcówki przymiotników,
końcówka pierwszej osoby liczby mnogiej -me,
palatalizacja s, z przed kontynuantami ě, ę,
depalatalizacja miękkich d, t, n (na przykład pjat, ked, den),
partykuła pytająca ci,
czasownik przeczący nyt/ńit,
dwojaki tryb przypuszczający bym/by jem.