Kandyd (powiastka filozoficzna)
Z Wikipedii
Kandyd, czyli optymizm (fr. Candide, ou l’Optimisme) – powiastka filozoficzna autorstwa Woltera z 1759 roku. Wolter nigdy publicznie nie przyznawał się do napisania tego kontrowersyjnego dzieła. Oryginalna praca została podpisana pseudonimem "Monsieur le docteur Ralph" czyli "Pan Dr. Ralph."
Spis treści |
[edytuj] Geneza
W 1755 roku w Lizbonie miało miejsce trzęsienie ziemi. Po tym zdarzeniu Wolter napisał poemat Na ruinę Lizbony, w którym główne przesłanie opierało się na sądzie, że wszystko w świecie jest złe. Z tą myślą nie mógł zgodzić się Rousseau, który napisał do Woltera list. Kandyd stanowi odpowiedź na ten list.
[edytuj] Problematyka
Kandyd jest satyrą na filozofię Leibniza oraz społeczeństwo ludzkie XVIII wieku. W Kandydzie Leibniz jest reprezentowany przez filozofa Panglossa, który pomimo wielu nieszczęść spotykających jego i pozostałych bohaterów, uparcie twierdzi, że "Żyjemy w najlepszym z możliwych światów". Ta sentencja jest często przywoływana w czasie akcji utworu i stanowi pretekst do rozważań filozoficznych.
Utwór rozpatruje wiele problemów filozoficznych. Bohaterowie (Pangloss, Kandyd i Marcin) próbują znaleźć odpowiedź na wiele pytań. Ich refleksje dotyczą: istoty świata, natury człowieka, pochodzenia zła, problemu przyczyn i skutków, wolnej woli i konieczności.
Uwaga: W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.
[edytuj] Treść
Kandyd mieszka w zamku barona w Westfalii i zakochuje się w jego córce Kunegundzie. Niestety, zostaje przyłapany na potajemnym pocałunku z dziewczyną, przez co zostaje wyrzucony z zamku. Bohater rozpoczyna długą wędrówkę po świecie. Dociera do Holandii, gdzie spotyka Panglossa. Obydwoje są świadkami trzęsienia ziemi w Lizbonie, podczas którego umiera 30 000 mieszkańców. Cudem ratują się przed śmiercią z rąk inkwizycji. Opiekę nad nimi bierze staruszka, która przyczyniła się do ponownego spotkania chłopca z Kunegundą. Wszyscy razem uciekają do Buenos Aires, którego gubernator oświadcza się dziewczynie. Kandyd ucieka do Paragwaju do ojców jezuitów, gdzie odnajduje brata Kunegundy. Zmuszony do kolejnej ucieczki trafia do Eldorado, z którego wyjeżdża obładowany kosztownościami. Bohater znów jest w Europie i podróżuje do Bordeaux, a później do Wenecji z biednym uczonym Marcinem. Stąd udają się do Konstantynopola, gdzie znajduje się Kunegunda, z którą Kandyd się żeni. Po spotkaniu z derwiszem i pewnym staruszkiem tytułowy bohater postanawia, że w życiu najważniejsza jest praca i temu się poświęci, uprawiając własny ogródek.
