Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
Z Wikipedii
Nagroda na rzecz Nauki Polskiej - polska nagroda naukowa przyznawana od marca 1992 r. przez Radę Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w następujących dziedzinach:
- nauki humanistyczne i społeczne
- nauki przyrodnicze i medyczne
- nauki ścisłe
- nauki techniczne
Jest ona przyznawana polskim uczonym za osiągnięcia i odkrycia naukowe, które stanowią istotny wkład w życie duchowe i postęp cywilizacyjny Polski oraz zapewniają Polsce miejsce w nauce światowej.
Nagrodę, która bywa nazywana polskim Noblem, stanowi równowartość około 10 000 dolarów amerykańskich oraz statuetka zaprojektowana przez R. Kozłowskiego.
Spis treści |
[edytuj] 1992
- nauki ścisłe
- Aleksander Wolszczan (Pensylwania State University, Departament of Astronomy and Astrophysics) za odkrycie pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego
- nauki humanistyczne i społeczne
- Marian Biskup (Pracownia Zakładu Historii Pomorza Polskiej Akademii Nauk (PAN)) za pracę zatytułowaną Wojna Pruska, czyli walka Polski z zakonem krzyżackim z lat 1519 - 1521
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Ewa Kamler (Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne) za pracę zatytułowaną Early Life History of Fish wydaną w Londynie przez wydawnictwo Chapman and Hall
- nauki techniczne
- nagrody nie przyznano
[edytuj] 1993
- nauki ścisłe
- Stanisław Woronowicz (Uniwersytet Warszawski - Katedra Metod Matematycznych Fizyki) za prace dotyczące grup kwantowych i ich związków z C* algebrami
- nauki humanistyczne i społeczne
- nagrody nie przyznano
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Wiesław Wiktor Jędrzejczak (Centralny Szpital Kliniczny WAM w Warszawie) za cykl prac na temat molekularnych i komórkowych mechanizmów powstawania komórek krwi
- nauki techniczne
- Kazimierz Sobczyk (Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN) za prace z zakresu dynamiki stochastycznej układów i materiałów konstrukcyjnych
[edytuj] 1994
- nauki ścisłe
- Zbigniew Grabowski (Instytut Chemii Fizycznej PAN) za opracowanie nowych metod generowania cząsteczek w stanach charakteryzujących się silnym przemieszczeniem ładunku elektronowego w cząsteczce
- nauki humanistyczne i społeczne
- Roman Aftanazy (Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum) za jedenastotomowe dzieło pod łącznym tytułem Materiały do dziejów rezydencji
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Krzysztof Selmaj (Akademia Medyczna w Łodzi) za badania dotyczące nowych mechanizmów immunologicznych w autoimmunologicznych chorobach układu nerwowego, ze szczególnym uwzględnieniem stwardnienia rozsianego
- nauki techniczne
- nagrody nie przyznano
[edytuj] 1995
- nauki ścisłe
- Adam Sobiczewski (Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Soltana) za prace, w których zostało przewidziane istnienie nieoczekiwanie bardzo stabilnych jąder atomowych najcięższych pierwiastków, potwierdzone doświadczalnie w połowie 1993 r.
- nauki humanistyczne i społeczne
- Teresa Michałowska (Instytut Badań Literackich PAN) za fundamentalne dzieło historyczno-literackie pt. Średniowiecze (1995) ukazujące nowy obraz piśmiennictwa polskojęzycznego i łacińskiego w kulturze polskiej pierwszej połowy naszego tysiąclecia
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Stanisław Konturek (Instytut Fizjologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ)) za cykl prac nad rolą lokalnego przepływu krwi w śluzówce żołądka i dwunastnicy w funkcji cytoprotekcyjnej śluzówki tzn. w fizjologicznym mechanizmie ochrony przed owrzodzeniem żołądka i dwunastnicy
- nauki techniczne
- Maksymilian Pluta (Instytut Optyki Stosowanej) za trzytomowe dzieło pt. Advanced Light Microscopy (Zaawansowana mikroskopia świetlna), zawierające pionierskie koncepcje z zakresu mikroskopii fazowo-kontrastowej, interferencyjnej, polaryzacyjnej mikrointerferometrii, wykorzystywane w konstrukcji przyrządów optycznych
[edytuj] 1996
- nauki ścisłe
- Bohdan Paczyński (Uniwersytet w Princeton - USA) za odkrycie nowej metody wykrywania obiektów kosmicznych i wyznaczania ich masy poprzez mikrosoczewkowanie grawitacyjne
- nauki humanistyczne i społeczne
- Jerzy Gadomski (Instytut Historii Sztuki UJ) za fundamentalne trzytomowe dzieło pt. Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Aleksander Koj (Instytut Biologii Molekularnej UJ) za prace dotyczące regulacji syntezy białek ostrej fazy
- nauki techniczne
- nagrody nie przyznano
[edytuj] 1997
- nauki ścisłe
- Tomasz Łuczak (Uniwersytet im. A. Mickiewicza (UAM) - Wydział Matematyki i Informatyki, Poznań) za prace nad teorią losowych struktur dyskretnych
- nauki humanistyczne i społeczne
- Andrzej Paczkowski (Instytut Studiów Politycznych PAN w Warszawie) za książkę Pół wieku dziejów Polski 1939-1989
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Ryszard Gryglewski (Collegium Medicum UJ) za cykl badań nad regulacją tromborezystencji
- nauki techniczne
- Antoni Rogalski (Wojskowa Akademia Techniczna - Instytut Fizyki Technicznej w Warszawie) za prace nad detektorami promieniowania podczerwonego z wykorzystaniem potrójnych związków półprzewodnikowych
[edytuj] 1998
- nauki humanistyczne i społeczne
- Janusz Sondel z Wydziału Prawa UJ za Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków - dzieło pomnażające wiedzę o łacińskich źródłach kultury duchowej Polaków
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Andrzej Szczeklik z II Katedry Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum UJ za wykrycie mechanizmu przeciwzakrzepowego działania aspiryny oraz badania nad patogenezą i metodami leczenia astmy oskrzelowej indukowanej aspiryną
- nauki ścisłe
- Lechosław Latos-Grażyński z Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego za badania nad porfirynami i metaloporfirynami o szczególnej strukturze molekularnej i elektronowej
- nauki techniczne
- Leszek Stoch z Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie za wyjaśnienie zjawiska wielostadialnej krystalizacji materiałów szklistych i opracowanie na tej podstawie niekonwencjonalnych szkieł do zastosowań proekologicznych
[edytuj] 1999
- nauki ścisłe
- nagrody nie przyznano
- nauki humanistyczne i społeczne
- Mieczysław Tomaszewski (Akademia Muzyczna w Krakowie) za dzieło Chopin. Człowiek, dzieło, rezonans, stanowiące nową, oryginalną syntezę wiedzy o tym kompozytorze
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Maciej Żylicz (Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Medycznej w Gdańsku) za badania nad białkami regulatorowymi w systemie obrony komórki przed skutkami zmian środowiska zewnętrznego
- nauki techniczne
- Zdzisław Kowalczuk (Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej) za badania w zakresie automatyki, dotyczące projektowania adaptacyjnych układów sterowania procesami czasu ciągłego
[edytuj] 2000
- nauki ścisłe
- Bogumił Jeziorski (Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego) za stworzenie nowego formalizmu dokładnych kwantowych obliczeń oddziaływań międzyatomowych i międzymolekularnych
- nauki humanistyczne i społeczne
- Jan Strelau (Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego) za stworzenie oryginalnej psychologicznej regulacyjnej teorii temperamentu, a szczególnie za dzieło Temperament. A Psychological Perspective (1998)
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Leszek Kaczmarek (Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN) za prace poświęcone wpływowi różnych bodźców na ekspresję genów w wybranych strukturach mózgu ssaków
- nauki techniczne
- Jan Węglarz (Instytut Informatyki Politechniki Poznańskiej) za rozwijanie metod projektowania informatycznych systemów zarządzania i sterowania produkcją, wykorzystujących szeregowanie dyskretno - ciągłe
[edytuj] 2001
- nauki ścisłe
- nauki humanistyczne i społeczne
- Stefan Swieżawski (emerytowany profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego) za dzieło pt. Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, stanowiące doniosły wkład w badania nad przemianami europejskiej myśli filozoficznej antyku i średniowiecza
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Zbigniew Gliwicz (Instytut Zoologii Uniwersytetu Warszawskiego) za wykazanie roli drapieżnictwa w kształtowaniu historii życia i zachowań zwierząt
- nauki techniczne
- Michał Kleiber z Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN za opracowanie nowych metod analizy i optymalizacji w nieliniowej termomechanice ciał odkształcalnych
[edytuj] 2002
- nauki ścisłe
- Andrzej Udalski (Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego) za rewizję skali odległości we Wszechświecie i odkrycie wielu ciemnych obiektów towarzyszących gwiazdom
- nauki humanistyczne i społeczne
- Lech Leciejewicz (Instytut Archeologii i Etnologii PAN oraz Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego) za dzieło Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej ukazujące nowatorski i oryginalny obraz cywilizacji europejskiej w jej wczesnośredniowiecznej fazie
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Mariusz Jaskólski (Wydział Chemii UAM) za wyjaśnienie sposobu powstawania agregatów amyloidalnego białka ludzkiego - cystatyny C, przyczyniające się do zrozumienia mechanizmu niektórych schorzeń mózgu człowieka
- nauki techniczne
- Adam Proń (Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej i Komisariat Energii Atomowej (CEA) w Grenoble ) za wkład w badania nad polimerami przewodzącymi prąd elektryczny oraz otrzymywaniem przetwarzalnych polimerów przewodzących
[edytuj] 2003
- nauki ścisłe
- Marek Pfützner (Instytut Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego) za doświadczalne potwierdzenie istnienia nowego rodzaju promieniotwórczości - rozpadu dwuprotonowego
- nauki humanistyczne i społeczne
- Jerzy Szacki (emerytowany profesor Uniwersytetu Warszawskiego) za fundamentalne dzieło Historia myśli socjologicznej, stanowiące całościowy i oryginalny wykład dziejów pojmowania zjawisk życia społecznego
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Roman Kaliszan (Wydział Farmaceutyczny Akademii Medycznej w Gdańsku) za zastosowanie metod modelowania matematycznego oraz chromatografii do określania związku między strukturą chemiczną leków i ich właściwościami farmakologicznymi
- nauki techniczne
- nagrody nie przyznano
[edytuj] 2004
- nauki ścisłe
- Wojciech Stec (Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN w Łodzi) za otrzymanie nowych biologicznie czynnych związków o dużym potencjale terapeutycznym za pomocą oryginalnej, opracowanej przez siebie metody syntezy tiofosforanowych analogów DNA
- nauki humanistyczne i społeczne
- Jadwiga Staniszkis (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego) za badania będące próbą teorii i interpretacji procesów transformacji współczesnej Polski i świata, przedstawione w książkach Postkomunizm (2001) oraz Władza globalizacji (2003)
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Janusz Limon (Katedra Biologii i Genetyki Akademii Medycznej w Gdańsku) za wybitny wkład w rozwój cytogenetycznych metod diagnozowania nowotworów złośliwych
- nauki techniczne
- Krzysztof Matyjaszewski (Wydział Chemii Carnegie Mellon University w USA oraz Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych Polskiej Akademii Nauk w Łodzi ) za odkrycie nowych metod kontrolowanej polimeryzacji rodnikowej i zastosowanie tych metod w przemyśle
[edytuj] 2005
- nauki ścisłe
- nagrody nie przyznano
- nauki humanistyczne i społeczne
- Karol Myśliwiec (Zakład Archeologii Śródziemnomorskiej PAN w Warszawie) za odkrycie grobowca wezyra Merefnebefa w nekropoli w Sakkarze (Egipt) udokumentowane w monografii The Tomb of Merefnebef (2004)
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Zofia Kielan-Jaworowska (emerytowana profesor w Instytucie Paleobiologii PAN w Warszawie) za twórczą syntezę badań nad mezozoiczną ewolucja ssaków przedstawioną w fundamentalnym dziele Mammals from the Age of Dinosaurus (2004)
- nauki techniczne
- Roman Słowiński (Instytut Informatyki Politechniki Poznańskiej) za opracowanie metodyki komputerowego wspomagania decyzji podejmowanych na podstawie niepełnych danych
[edytuj] 2006
- nauki ścisłe
- Tomasz Dietl (Instytutu Fizyki PAN) za opracowanie potwierdzonej w ostatnich latach teorii rozcieńczonych półprzewodników ferromagnetycznych oraz zademonstrowanie nowych metod sterowania magnesowaniem
- nauki techniczne
- Leon Gradoń (Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej) za opracowanie teorii procesów powstawania i transportu aerozoli i mikrocząsteczek w gazach i cieczach oraz jej wykorzystanie w urządzeniach technicznych i medycznych
- nauki humanistyczne i społeczne
- Piotr Sztompka (Instytutu Socjologii UJ) za oryginalne opracowanie idei współczesnej socjologii, pozwalające zrozumieć wyznaczniki oraz dynamikę skomplikowanych zmian społeczeństw nowoczesnych, przedstawione m.in. w książkach Socjologia. Analiza społeczeństwa oraz Socjologia zmian społecznych
- nauki przyrodnicze i medyczne
- Mariusz Ratajczak (Katedra Immunologii Klinicznej i Transplantologii Collegium Medicum UJ) oraz z Uniwersytetu w Louisville za odkrycie w szpiku kostnym oraz krwi pępowinowej komórek funkcjonalnie przypominających macierzyste komórki zarodkowe
