Kafkasya Cephesi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Kafkasya Cephesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Parçası olduğu Osmanlı Cephesi | |||||||||
|
|||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Osmanlı İmparatorluğu | Çarlık Rusyası, Demokratik Ermeni Cumhuriyeti | ||||||||
| Kumandanlar | |||||||||
| Mustafa Kemal, Kazım karabekir, Vehip Paşa | |||||||||
| Güçler | |||||||||
| Üçüncü Ordu ->Mart 1917: Kafkas Ordular Gurubu -> Haziran 1918: Doğu Ordular Gurubu |
? | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| ? | ? | ||||||||
| Kafkasya |
|---|
| Ardahan – Sarikamis – Malazgirt – 1. Kara Killisse – Van – Köprüköy – Erzurum – Trabzon – Erzincan – Muş – Bitlis – Oğnut – 2. Kara Killisse – Sardarapat – Bash Abaran |
Kafkasya Cephesi, Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı ve Rus ordularının Kafkasya'da karşı karşıya geldikleri cepheyi belirten tarih terimi.
1914 sonunda Osmanlı Devleti, Almanya ve Avusturya-Macaristan imparatorlukları yanında, Rusya, İngiltere, Fransa ve müttefiklerine karşı harbe katılmıştı. 93 Harbinden beri Kars ve Artvin, Rusya’nın elinde idi. Türklerle meskun bu illeri geri almak Almanların Doğu Avrupa’daki Rus cephesindeki hareketlerini hafifletmek, bir muharebe kazanmak, Kafkasya ve diğer Türk illerine yaklaşmak gibi gayelerle, Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili Enver Paşa, bu cephede taarruza karar verdi.
Konu başlıkları |
[değiştir] 1914, Sarıkamış
1 Kasım 1914 sabahı Rus güçleri Türk sınırına girdiler. Yavuz ve Midilli’nin Rus limanlarını bombalamasından sonra gelişen olaylar Rus saldırısı ile yeni bir döneme giriyordu.
Savaş başladığı anda Rus'ların Kafkasya mıntıkasında toplam 160.000. kişilik birlikleri vardı. Batum, Alexanrpol, Erivan ile sınır arasında 1. Kafkas Kolordusu , 66. Yedek Tümeni, 1.2.3. Plaston Tugayları, 1.2. Kazak Tümenleri ve bir Sibirya Süvari Tugayı bulunuyordu. Bu güçlerin gerisinde de Tiflis'te 2. Tükistan Kolordusu vardı. Bu güçler saldırı için getirilmişti.
İstanbul'dan gelen telkinlere uyarak Ordu sınırından savaşa sebebiyet vermemek için dikkatli idi. Ama ne var ki Karadeniz'deki Rus donanmasının bombalanması ardından sınırımızda Rus silahları patladı. Artık kara harbi başlamıştı. Yalnız şu halde anlaşılıyor ki savaştan önce Kafkasya'da bir taarruz harbi planlanmış değildi. Ortada bir düzenli orduda yoktu. Fakat belirtmeliyiz ki bu arada Enver Paşa orduyu 22 Temmuz 1333'te (4 Ağustos 1914) Ordulara bir fermanı yayınlayarak mutlak bir itaat ve vazifeyi ifaya gece gündüz gayret istemiştir. Fakat öyle görülüyor ki daha Avrupa'da Harp başlar başlamaz, Enver Paşa'nın çevresinde Alman'lardan gelen bir baskı başlamıştır.
Rus çarı Nikola’nın yıllarca yenemediği ve kaçarak canını zor kurtardığı cephe de bir dram bayrağı dalgalanıyordu. İngilizleri arayıp Türkleri yenmenin yolunu soran Nikola'ya cevap Çanakkale Cephesini açmaktı. Böylece ordular Çanakkaleye sevk edilecek ve Doğu cephesi güçsüzleşecekti. Enver Paşa bu durumda bir plan yaparak ütopik düşlerini de yanına almayı unutmadan, Oltu’dan, Allahuekber Dağlarını aşarak Sarıkamış'ı kurtaracak ve ötesine geçecekti. Enver Paşa’nın amacı Kafkasya’dan sonra Hindistan ve Afganistan'a yürümekti.
Karadeniz olayından sonra Rus ordusu 1 Kasım 1914 sabahından itibaren Sarıkamış'tan Pasin'e hareketle Türk hudutunu geçti. 1. Rus Kolordusu Sarıkamış’tan ilerleyerek Köprüköyü istikametinde Horosan Yüzvereni tutacaktı. IV. Kolordusu Erivan'dan hareketle Karaköse güneyinde Murat suyu geçitlerini işgal edecekti. Birinci kolordunun karargahı Türk sınırına yakın Karaurgan köyünde bulunacak Oltu-Karaboğaz, Oltu-Narman üzerinden Erzurum’a doğru 10 piyade taburu; 6 süvari 24 topluk oltu müfrezesini sürecekti. Nitekim ilk Rus saldırısı üzerine 3. Kolordu Kumandanı Hasan İzzettin Paşa Erzurum bölgesinde müdafaaya karar verdi. Merkezi Samsun’da bulunan X. Kolordu da 3. Ordu emrine verildi. 1 Kasım 1914'ten 2 Ocak 1915'e kadar olan haraketler Sarıkamış Harekâtında anlatılmaktadır.
- Bu alt başlığın ana maddesi: Sarıkamış Harekâtı
Gerek Hafız Hakkı beyde gerek Enver Paşada tecrübe temeli yoktu. iç alemlerinde ki ihtirasların yarattığı genç ve dumanlı hayaller ruhlarına hakim olduğundan, Hafız İsmail Hakkı Bey İstanbul’daki Genel Kurmay ikinci Başkanlığını bırakıp en şiddetli kış ayında Enver Paşa’nın arzusuyla Kafkasya’ya fetih için 3. Orduya koşmuştu. Başına geçtiği X. Kolorduyu son nefesine kadar kar ve ateş içinde eritmiştir. Bu sonuçtan az zaman sonrada ilaçsız hastanesiz bir orduyu kırıp geçiren Tifüs, yüklendiği ordu komutanlığından onu da bulmuş ölçüsüz ve dengesiz bir atılışın bedelini hayatı ile ödemiştir. Enver Paşaya gelince o bu dramın başındadır.
[değiştir] 1915
- Bu alt başlığın ana maddesi: Sarıkamış Harekâtı
- Bu alt başlığın ana maddesi: Malazgirt Savaşı (1915)
- Bu alt başlığın ana maddesi: Kara Killisse Savaşı
- Bu alt başlığın ana maddesi: Van Savaşı
- Bu alt başlığın ana maddesi: Köprüköy
[değiştir] 1916
- Bu alt başlığın ana maddesi: Erzurum Savaşı (1916)
- Bu alt başlığın ana maddesi: Erzincan Savaşı
[değiştir] 1917
1917'de Rusya'da çıkan ihtilal sonucunda Rus birlikleri Erzurum-Kars ve havalinden çıkarılırken silahlarını Ermeni ve Gürcüler'e dağıtarak Türkler ile mücadeleyi onlara bırakmışladır. 1917 sonlarında Gürcüler Posof-Kobliyan tarafında, Ermeniler de Erzurum-Kars-Ardahan tarafında faaliyetlere başlamış, bunun üzerine Kars-Ardahan ve Posof'lu aydınlar da Ermeni-Gürcü hareketini engellemek için 17-18 Ocak 1919'da Kars'ta yapılan kurultayda geçici bir hükümet kurmuslardir. Fakat bu hükümetin faaliyetleri Ingilizler tarafindan hemen engellenmiş ve üyeleride Malta'ya sürülmüştür. Bu hükümetin dağılmasından sonra Gürcüler Azgur, Ahıska ve Duğur'da ileri gelen sahıslarla isbirliği yaparak Ahıska, Ahırkelek ve Posof'u isgal etmişlerdir. Bu dönemde 3. tümenimize bağlı taburlarla, milis kuvvetleri; Gürcülere karşı ayrı ayrı savaşmışlardır.
[değiştir] 1918
- Bu alt başlığın ana maddesi: Kara Killisse Savaşı (1918)
- Bu alt başlığın ana maddesi: Sardarabat Savaşı
- Bu alt başlığın ana maddesi: Bash Abaran Savaşı
[değiştir] Rus Ordusu'nun durumu
Güçleri şöyleydi; 86 Piyade tabur, 96 süvari bölüğü, 258 top olarak toplam 90.000. asker idi. Ayrıca Piyade tümenlerinde ikişer piyade ve birer topçu Tugayı bulunuyordu. Topçu Taburları 18 Toplu 3 Bataryadan müteşekkildi. Böylece Tümenlerde 16 Piyade Taburu ve 48 Top bulunuyor demekti. Kolordudaki Obüscü ve İstikam Taburları, Alay’lı ikişer Tugaylı süvari tümenleri vardı. bunlara 16 Tonluk 3’er bataryada verilmişti. Topların menzilleri 5-6 bir metre idi ki bizim topçu birliklerimizin mesafesini aşıyordu. Rus Kafkas ordusu ayrıca Türkistan birliklerinden takviye edilmek imkanına sahipti. Nitekim Sarıkamış harbinde bu takviyeler yetiştirilmiştir.
| Cepheler | Askeri Olgular | Politik Olgular | Antlaşmalar | Sosyal Olgular |
| Osmanli | Osmanlı Askeri | İkinci Meşrutiyet | Sevr | Ermeni Tehciri |
| Batı | Yavuz ve Midilli Olayı | İttihad ve Terakki | Mondros | Jön Türkler |
| Doğu | Üç Paşalar | Arap Ayaklanması | Brest Litovsk | |
| Italyan | Alman Askeri Misyonu | Paris Kon. | ||
| Balkan | Osmalı-Alman | |||
| Atlantik | Sykes-Picot | |||
| Afrika | Wilson Prensipleri | |||
| Pasifik | Savaş Mahkemesi |
