Wikipedia:Tiêu bản
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Những tiêu bản là các trang đặc biệt có thể "nhúng" vào mã nguồn của các bài viết để làm các bài này có thiết kế và văn phong thống nhất. Chúng có tên bắt đầu bởi chữ "Tiêu bản:" (còn gọi là trong không gian tên Tiêu bản). Ví dụ: Tiêu bản:Lịch sử Việt Nam.
Mục lục |
[sửa] Lợi và hại
Các tiêu bản giúp thống nhất văn phong và trình bày giữa các bài viết liên quan. Đặc biệt là đối với bảng thông tin, các trình bày phức tạp mà chúng ta không muốn lặp đi lặp lại từ bài này sang bài khác. Khi cần cập nhật thông tin chung, chỉ cần sửa tiêu bản; các bài dùng chung tiêu bản sẽ tự động được cập nhật theo.
Nhược điểm của việc dùng các tiêu bản là chúng làm tăng gánh nặng cho máy chủ của Wikimedia. Mã nguồn rắc rối khiến chúng khó sửa chữa và khó dùng với những thành viên ít kinh nghiệm.
[sửa] Nhúng tiêu bản vào bài như nào?
Đơn giản, với những tiêu bản không có tham số, khi soạn bài, bạn viết mã {{Tên tiêu bản}} vào mã nguồn của bài (bất cứ chỗ nào bạn muốn nội dung tiêu bản hiện ra trong bài). Ở đây <Tên tiêu bản là phần tên nằm sau chữ "Tiêu bản:" của tiêu bản.
Hãy thử viết mã sau vào Wikipedia:Chỗ thử để thí nghiệm:
{{Lịch sử Việt Nam}}
Nhiều tiêu bản có tham số. Người nhúng tiêu bản quy định giá trị của tham số khi nhúng. Hiển thị về tiêu bản sẽ hiện ra tùy theo tham số được quy định. Có hai loại tham số:
- Loại không có tên. Cách dùng thường là
{{Tên tiêu bản|giá trị 1|giá trị 2|...}}. - Loại có tên. Cách dùng thường là
{{Tên tiêu bản|tên tham 1=giá trị 1|tên tham 2=giá trị 2|...}}.
Xem chi tiết về cách dùng từng tiêu bản cụ thể tại trang thảo luận của tiêu bản hay tại ngay trang mô tả tiêu bản đó.
Trang Wikipedia:Danh sách tiêu bản liệt kê danh mục một số tiêu bản trong Wikipedia; mà bạn có thể dùng để thông báo hay cải thiện bài viết.
Để xem tất cả các tiêu bản, bạn có thể vào đây. Bạn cũng có thể tra tìm các tiêu bản tại Thể loại:Tiêu bản.
[sửa] Nâng cao
[sửa] Đổ mã nguồn ra bài viết
Khi dùng tiêu bản như hướng dẫn trên, bài viết hiển thị ra như thể chứa mã nguồn của tiêu bản (có vị trí các tham số đã gắn giá trị tương ứng), tuy rằng trong mã nguồn của bài viết chỉ có đoạn {{tên tiêu bản|tham=giá trị}}.
Để đổ mã nguồn của tiêu bản vào mã nguồn của bài viết, chúng ta viết:
{{subst:tên tiêu bản|tham=giá trị}}
Sau khi lưu trang, mã nguồn của tiêu bản (sau khi các tham đã được gắn giá trị tương ứng) sẽ được thay chỗ cho đoạn viết trên. Với cách dùng này, mọi sửa chữa tiêu bản sau này sẽ không ảnh hưởng đến bài viết nữa.
[sửa] Giá trị đặc biệt
Nếu giá trị định gán cho tham số chứa các ký tự đặc biệt có thể gây ra hiểu nhầm như:
- "}}" (có thể nhầm với việc kết thúc đoạn nhúng tiêu bản),
- "=" (có thể gây nhập nhằng khi dùng với tham số không có tên),
- "|" (có thể nhầm với phân cách giữa các tham số),
- "#", "*", ";", "[[" hay "]]" (có thể gây nhập nhằng khi tương tác với mã nguồn khác trong bài);
chúng ta kẹp ký tự đặc biệt này trong <nowiki> và </nowiki>.
[sửa] Viết mới hoặc sửa tiêu bản
Viết mới hoặc sửa tiêu bản thường được thực hiện bởi các thành viên có kinh nghiệm; do cần hiểu về các cú pháp tiêu bản.
[sửa] Một số cú pháp
[sửa] Tham số
Các tiêu bản có thể có tham số (còn gọi là thông số) hoặc không có tham số. Nếu có tham số, các tham số có thể có tên hoặc không có tên.
Các tham số không có tên được biểu diễn trong mã nguồn tiêu bản bằng cú pháp {{{1}}}, {{{2}}}, ... cho tham số thứ nhất, thứ hai, ... Khi người dùng tiêu bản, mọi giá trị gắn cho tham số thứ nhất sẽ được đưa vào các vị trí chứa {{{1}}} trong mã nguồn và hiệu ứng hiển thị ra trong bài như thể vị trí {{{1}}} được thay bởi giá trị người dùng đã cho. Tương tự cho các tham số thứ hai, ba...
Các tham số có tên, ví dụ tên là X, được biểu diễn trong mã nguồn tiêu bản bằng cú pháp, ví dụ {{{X}}}.
Các tham số có thể được gán giá trị mặc định; các giá trị này sẽ được dùng nếu người dùng tiêu bản không chỉ rõ giá trị cho tham tương ứng. Cách viết giá trị mặc định là dùng "|" tiếp theo là giá trị mặc định. Ví dụ {{{1|giá trị mặc định của tham thứ nhất}}}, {{{X|Y}}}.
[sửa] Phần không hiện ra trong bài
Nếu bạn muốn tạo ra các nội dung chỉ hiển thị tại trang mô tả về tiêu bản mà không hiển thị trong bài dùng tiêu bản này, kẹp nội dung này giữa: <noinclude> và </noinclude>. Các nội dung này có thể là các hướng dẫn về cách dùng tiêu bản; hay phần xếp thể loại trang mô tả tiêu bản vào một thể loại thích hợp; cũng như liên kết đến tiêu bản tương tự ở Wikipedia ngôn ngữ khác.
[sửa] Phần chỉ hiện ra trong bài
Nếu bạn muốn tạo ra các nội dung chỉ hiển thị trong bài dùng tiêu bản này mà không hiển thị tại trang mô tả về tiêu bản, kẹp nội dung này giữa: <includeonly> và </includeonly>. Kỹ thuật này thích hợp cho việc giấu các đoạn hiển thị có thể vô nghĩa hoặc gây khó hiểu cho người xem khỏi trang mô tả về tiêu bản, khi các tham số chưa được gắn giá trị.
[sửa] Bắt đầu với tiêu bản đơn giản
Các tiêu bản đơn giản có thể không cần tham số.
Một cách nhanh và nhiều khả năng thành công đối với các thành viên ít kinh nghiệm khi muốn viết tiêu bản mới là sao chép mã nguồn từ một tiêu bản tương tự có sẵn và thay đổi nhẹ trang trí và nội dung văn bản.
Các tiêu bản phức tạp hơn cũng có thể được sao chép từ Wikipedia ngoại ngữ. Lúc đó có thể sẽ cần truyền lên các hình ảnh liên quan, hoặc tạo mới các tiêu bản liên quan, vốn có sẵn trong Wikipedia ngoại ngữ nhưng chưa có trong Wikipedia tiếng Việt.
[sửa] Kỹ năng cần thiết
Khi sửa các tiêu bản nhất thiết phải kiểm tra xem các bài viết có sử dụng chúng hiển thị như mong muốn.
Để biết các bài viết nào sử dụng một tiêu bản, bạn ấn vào liên kết "Các liên kết đến đây" ở cột công cụ trong trang tiêu bản liên quan. Ví dụ, khi bạn vào trang mô tả tiêu bản Tiêu bản:Tóm tắt về công ty, ấn nút "Các liên kết đến đây" ở cột công cụ", bạn sẽ đến được trang liệt kê các bài có dùng tiêu bản này.
Sau khi sửa một tiêu bản, bạn có thể cần xóa bộ nhớ đệm của trình duyệt và tải lại trang dùng tiêu bản để xem sự thay đổi. Với những trang mà trrinfh duyệt không trục tiếp tải về, bạn có thể phải đợi một thời gian để máy chủ cập nhật thông tin về sự sửa đổi tiêu bản cho các trang dùng tiêu bản này.
Nếu bạn vẫn có khó khăn khi sửa tiêu bản, thử vào Wikipedia:Bàn giúp đỡ để hỏi các thành viên có kinh nghiệm khác.
[sửa] Nâng cao
[sửa] Đổi tên tiêu bản
Có thể đổi tên tiêu bản bằng cách dùng nút di chuyển trên đầu trang mô tả về tiêu bản (nút này dành cho các thành viên đã đăng nhập). Sau khi di chuyển như vậy, các bài viết dùng tên cũ vẫn hiển thị như mong muốn.
Tuy nhiên tránh đổi hướng kép. Các tiêu bản đổi hướng kép sẽ không hoạt động và cần phải được sửa để đổi hướng về tiêu bản chính.
[sửa] Nhiều tên gọi cho cùng một tham
Có thể tạo ra hai tên gọi cho cùng một tham số trong tiêu bản bằng cú pháp {{{tên_1|{{{tên_2|mặc_định}}}}}}. Tương tự cho các tham số có thể gọi bằng ba hay nhiều tên gọi hơn.
Kỹ thuật này có thể áp dụng cho việc Việt hóa các tiêu bản sao chép từ Wikipedia ngôn ngữ khác: có thể đặt tên tiếng Việt cho các tham số và dùng chúng song song với tên gốc trong ngoại ngữ. Ví dụ, nếu tiêu bản có thể được dùng bởi nhiều trang bằng tham số tiếng Anh; và cũng được dùng bởi nhiều trang bằng tham số tiếng Việt thì có thể đưa cả hai tên gọi tham số vào bằng cú pháp {{{tên_tiếng_Việt|{{{tên_tiếng_Anh|mặc_định}}}}}}. Điều này giúp tiêu bản có thể được sao chép thẳng từ Wikipedia ngoại ngữ mà vẫn hoạt động; đồng thời cũng có thể được dùng bởi các thành viên không thạo ngoại ngữ.
[sửa] Kết hợp cú pháp tính toán/biến hệ thống
Các tiêu bản có thể dùng các hàm cú pháp trong mã nguồn. Khi đó, nhớ xếp tiêu bản này vào Thể loại:Tiêu bản dùng hàm cú pháp (kẹp trong <noinclude> và </noinclude> để việc xếp loại chỉ dành cho trang mô tả tiêu bản chứ không phải cho bài viết dùng tiêu bản này).
Nhiều tiêu bản tận dụng các biến hệ thống chứa các thông tin về thời gian hay thông tin liên quan đến trang mà tiêu bản sẽ được nhúng vào.
