מקוה
פֿון װיקיפּעדיע
מקווה ביי ספרדים און חסידים גייען די מענער אויך אין א מקוה, אבער אין אלגעמיינער אידישקייט גייען נאר די פרויען זיך טובל'ן ווען זיי ווערן ריין נאך נדה, אויך ווען מען איז זיך מגייר דארפן יעדער איינער זיך טובלן אין מקוה.
[בעאַרבעטן] הנהגות פאר מענער מקוה
איך האף אז די אלע וואס לייענען דא גייען אין מקוה טעגליך (אדער לכה"פ כמעט טעגליך...), איז נעמט עטליכע מינוט, און לייענט ווי אזוי זיך אויפצופירן אין מקוה, און גיט דאס איבער אייערע חברים, "ספרעד דע ווארד"...
א) קומסט אן אין מקוה, מוזט נישט רעדן. אויב ווילסטו יא עפעס רעדן, שריי נישט הויך, נישט יעדער מוז וויסן וואס דו האסט גע'חלומ'ט ביינאכט.
ב) טוה זיך אויס איידל, מאך זיכער אז דו פארנעמסט נישט א גאנצע באנק. רעכן זיך מיט א צווייטן.
ג) ס'איז נישט קיין שיינע זאך זיך צו נעמען קראצן די הויט פון די פוס בפני כל קהל עם ועדה. ס'קען פארעקלען מענטשן.
ד) אויב ביסטו נישט ריין אדער פארשוויצט, נעם א שאוער בעפאר דו גייסט זיך טובל'ען. אנדערע אידן מוזן זיך נישט טובל'ען אין דיינע שמוץ.
ה) אין בור, דריי דיך אויס צו א וואנט און פארברענג ווי אזוי דו ווילסט.
ו) בשעת דו טובל'סט זיך, טוה עס רואיג. א גרויסער עולם, ווען מ'טובל'ט זיך, הייבט אן די וואסער צו שטורעמען מיט מעכטיגע כוואליעס... וואס שפרינגסטו אזוי? פארוואס דארפן די אנדערע מענטשן זיך ווארפן רעכטס און לינקס ווייל דו ווילסט יעצט זיך טובל'ען מיט גרויס התלהבות? צו מאכן א טעסט ווי אזוי דו ביסט, גיי אין א רואיגע מקוה און גיב צוויי-דריי טבילות, און הייב אויף דיין קאפ און קוק זיך אום. איז די וואסער נאך אלץ רואיג ווי בעפאר, אדער עס האט זיך צושטורעמט? אויב איז די וואסער צעווילדעוועט, דאן דאפסטו זיך אויסלערנען טובל'ען!
ס'איז ידוע דער הייליגער ר' ישראל סאלאנטער ז"ל מייסד תנועת המוסר האט אמאל געזעהן א מענטש לויפן פארטאגס צו סליחות, אויפן וועג לויפנדיג האט ער אריינגעהאקט אין עטליכע מענטשן, צובראכן און שאדן געמאכט יענעמ'ס כלים, און געשריגן אויף מענטשן וואס האבן אים געשטערט זיך יאגן, האט ר' ישראל געזאגט אויף דעם מענטש אז יצא שכרו בהפסדו, ער האט מער שאדן געמאכט ווי אויפגעטון. אנדערע מענטשן דארפן נישט ליידן אז דו ביסט אין גרויס התלהבות!
ז) עס איז כדאי זיך אפווישן אין דעם באד צימער און נישט אינעם צימער ווו מען טוט זיך אויס/אן, ווייל די וואסער וואס טראפעט פון דיר מאכט א שרעקליכע העקלאפטיגע בלאטע. ווישסט זיך אפ מיט דיין האנטוך, פיין און וואויל, אבער אויסבלאזן די נאז דערין איז שוין נישט קיין שיינע זאך. קודם כל קען דאס פאר'מיאוס'ן ביי מענטשן; דערנאך, אנדערע מענטשן קענען נוצן דיין האנטוך אויף דער ערד נאכדעם וואס דו פארלאזט דעם מקוה (כנהוג אצלינו), נו, מה דעלך סני לחברך לא תעביד, דו וואלסט זיכער נישט געוואלט אריינטרעטן אין יענעמ'ס אויסגעבלאזענע נאז האנטוך, טא אויב אזוי טוה דאס נישט פאר קיין צווייטן. פאר דעם קען מען נוצן טישאס אדער טוילעט פאפיר. בפרט אין מאנכע מקוואות ווען דו האנטוכער גייען אויס נוצט מען איבער "גענוצטע" האנטוכער... קאמענטארן זענען איבריג.
המשך יבא... איר קענט צולייגן הלכות, הגהות, אדער פירכות!
