Vulkaan
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
'n Vulkaan is 'n geologiese landvorm (normaalweg 'n berg) wat ontstaan deurdat magma ontplof vanaf die binnekant van 'n planeet dwarsdeur die korsoppervlakte daarvan. Daar is ook ander tipes vulkane: ysvulkane (veral op die mane van Jupiter, Saturnus en Neptunus); en moddervulkane. Op die aarde is vulkane geneig om voor te kom naby aan die rande van tektoniese plate, alhoewel daar 'n paar belangrike uitsonderings is, die sogenaamde "warmkolvulkane". Soortgelyke warmkolvulkane word ook elders in die sonnestelsel aangetref, veral op die rotsagtige planete en mane.
Die woord "vulkaan" is waarskynlik afgelei van die eiland Volcano, 'n vulkaniese eiland in die Eoliese eilandgroep in Italië. Dié se naam is op sy beurt weer geleen van die Latynse vulcanus wat vurig beteken, en 'n afleiding is van Vulcan die god van vuur in die Romeinse mitologie.
[wysig] Vulkaniese kraters
Die krater is waarskynlik die mees sigbare deel van 'n vulkaan. Dit bestaan uit 'n kom, gewoonlik rond, waarvandaan gas en lawa ontsnap. Sommige vulkane bestaan uit slegs 'n krater, sonder veel van 'n berg daar rondom; maar in meeste gevalle is die krater bo-op 'n berg wat toring tot hoë hoogtes. Vulkane met een hoofkrater is gewoonlik kegelvormig.
Op aarde kan vulkaniese ontploffings gereeld toegeskryf word aan magma wat opbeweeg deur die aardkors en in kontak kom met grondwater. Dit lei dan tot 'n stoomontploffing, wat kan voorkom op oënskynlike normale vlaktes, ver weg van enige klaarblyklike vulkaniese aktiwiteit.
Vulkaniese kraters is ook al opgemerk op die Maan, Mars, Venus, and Io.
[wysig] Sien ook
- Vulkanologie, die studie van vulkane.
- Lys van vulkane.
