Радаслаў Астроўскі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Радаслаў Астроўскі (25 кастрычніка, 1887, Запольле, Беларусь – 17 кастрычніка, 1976, Саўт-Рывэр, Нью-Джэрсі, ЗША) ― беларускі палітычны актывіст і лідэр, прэзыдэнт Беларускай Цэнтральнай Рады, беларускага ўраду пад нямецкай адміністрацыяй у 1943-1944.
Радаслаў Астроўскі нарадзіўся 25 кастрычніка 1887 году ў мястэчку Запольле, Слуцкага павету, Менскай губэрні. Паступіў у Слуцкую ґімназію, але быў выключаны за ўдзел у Расейскай Рэвалюцыі 1905-1907 гадоў. У 1908 годзе быў прыняты на матэматычны факультэт Санкт-Пэтэрбургскага Ўнівэрсытэту. У 1911 арыштаваны за ўдзел у рэвалюцыйных хваляваньнях. Утрымліваўся ў астрогах Санкт-Пэтэрбургу і Пскову.
Пасьля выхаду на свабоду ў 1912 годзе, аднавіўся ва ўнівэрсытэце, і пазьней перавёўся ў Тартускі Ўнівэрсытэт, дзе скончыў фізыка-матэматычны факультэт.
Працаваў настаўнікам ў Чанстахове (Польша) і ў Менску. З 1915 па 1917 выкладаў у Менскім Настаўніцкім Інстытуце. Пасьля лютаўскай рэвалюцыі 1917 году быў камісарам Часовага Ўраду Слуцкага павету. У верасьні таго ж году заснаваў Слуцкую Беларускую Ґімназію і стаў яе дырэктарам.
Астроўскі выступіў супраць кастрычнікай рэвалюцыі 1918 году. Быў дэлеґатам Першага Ўсебеларускага Зьезду. Выступаў за беларускую незалежнасьць у прэсе. Удзельнічаў у Слуцкім Паўстаньні 1920 году.
У 1921 годзе пераехаў у заходнюю Беларусь. З 1924 па 1936 працаваў дырэктарам Віленскае Ґімназіі.
У другой палове дваццатых гадоў рэзка зьмяніў свае палітычныя погляды. У лютым 1924 стаў ініцыятарам стварэньня праўрадавага прапаґандысцкага Польска-Беларускага Таварыства. Пасьля ягонага распадзе ў тым жа годзе, супрацоўнічаў зь Беларускай Камуністычнай Партыяй (бальшавікоў) і з Камуністычнай Партыяй Заходняй Беларусі, курыраваў падпольны камсамол у сваёй ґімназіі.
З 1925 па 1926 быў намесьнікам старшыні Беларускай Сялянска-Работніцкай Грамады, старшынём Таварыства Беларускай Школы, і дырэктарам Беларускага каапэратыўнага банка ў Вільні, празь які праходзілі сродкі на фінансаванне Грамады. У 1926 уступіў у Камуністычную Партыю Заходняй Беларусі, быў арыштаваны польскімі ўладамі, але апраўданы на судовым працэсе супраць Грамады.
У 1928 Астроўскі зноў зьмяніў палітычную арыентацыю і стаў прапаґандаваць супрацоўніцтва з польскім урадам, за што настроіў супраць сябе многіх дзеячаў заходнебеларускага нацыянальнага руху. У траўні 1934 — сьнежні 1935 яны правялі над ім грамадзкі суд.
У другой палове 1930-ых гадоў пад псэўданімам «Эра» публікаваў артыкулы ў розных беларускіх кнігах–календарох, і ў ґазэце «Родны край». У 1936 вымушаны пакінуць Вільню і пераехаць у Лодзь.
Падчас нямецкай акупацыі 1939-1945 гг., Астроўскі актыўна супрацоўнічаў зь нямецкімі ўладамі. У 1941 вярнуўся ў Менск, працаваў там у цывільнай адміністрацыі. Старыў беларускія адміністрацыі ў Бранску, Смаленску і Магілёве, працаваў у гэтых гарадох бурґамістрам.
У 1943 годзе, Радаслаў Астроўскі стаў прэзыдэнтам Беларускай Цэнтральнай Рады, стварэньне якой было ўрэшце рэшт дазволенае немцамі, якія пачалі цярпець паразы на ўсходнім фронце, і спадзяваліся набыць сымпатыі беларусаў, каб потым мабілізаваць іх супраць Чырвонай Арміі. Хаця рада ня мела асаблівых паўнамоцтваў, яна тым ня менш у дазволеных межах кіравала некаторымі галінамі жыцьця, напрыклад, адукацыяй.
Астроўскі быў адным з галоўных арґанізатараў Другога Ўсебеларускага Зьезду у 1944 годзе.
Пасьля вайны, ратуючыся ад саветаў, Астроўскі ўцёк у Заходнюю Нямеччыну. У 1956 годзе пераехаў у Злучаныя Штаты. Актыўна ўдзельнічаў у палітычным актывізьме беларускай дыяспары, быў галоўным ідэёляґам бэцээраўскай плыні эміґрацыі.
Радаслаў Астроўскі памёр 17 кастрычніка, 1976 году ў Саўт Рывэры, штат Нью Джэрсі.
