Međunarodni Aerodrom Sarajevo

From Wikipedia

Međunarodni Aerodrom Sarajevo, ili Sarajevo International Airport, je glavni aerodrom u Bosni i Hercegovini. Prije rata u BiH aerodrom se zvao Butmir. Ujedinjene Nacije su koristili aerodrom za humanitarisku pomoć.

Od Daytonsko Sporazuma Sarajevski aerodrom je postao međunarodni aerodrom. Današnje avio kompanije koje lete za Sarajevo su: B&H Airlines, Austrian Airlines, Alitalia, Aero Flight, Lufthansa, Jat Airways, Croatia Airlines i ostali.

2004, 397.000 ljudi su putovali kroz Međunarodni Aerodrom Sarajevo. Samo osam godina prije, 1996 god., 25.000 putovalo kroz Sarajevskog aerodroma.

2005 god., Paddy Ashdown je zaustavio pokušaj Bosanskohercegovačke Vlade da promjene ime aerodroma na Alija Izetbegović International Airport.

Sadržaj

1 Historija
- 1.1 Početak
- 1.2 Agresija na Bosnu i Hercegovinu
2 Avionske kompanije i destinacije
3 Vanjski linkovi

[izmijeni] Historija

Sporno je da li ovaj članak poštuje autorska prava

u skladu sa policom Wikipedije o radovima u javnom domenu i slobodnom dokumentacijom.
Pogledajte stranicu za razgovor za više informacija.

[izmijeni] Početak

Početak zračnog putničkog prometa na ovim prostorima datira još od perioda pred Drugi svjetski rat. Sarajevo u to vrijeme ima direktnu avionsku liniju sa Beogradom, uz upotrebu manjih putničkih letjelica, koje su koristile vojni aerodrom u Rajlovcu. Završetkom rata, od 1947 god. uspostavlja se redovan avio promet između Sarajeva, Beograda i Zagreba. U tom periodu koristi se sportski aerodrom Butmir kao zvanični sarajevski aerodrom. Zbog naraslih potreba, te novih tipova letjelica koje su zahtijevale betonske piste, pristupilo se projektovanju novog sarajevskog aerodroma. Gradnja je započela 1966 god. na lokaciji u sarajevskom polju, neposredno pored postojećeg sportskog aerodroma Butmir. Aerodrom "Sarajevo-Ilidža" kako se tada zvanično zvao, otvoren je svečano 2. juna 1969 godine. Ovim datumom Sarajevo je zvanično uključeno u međunarodni zračni promet, obzirom da su na aerodromu ustrojene službe carine i granične policije, u skladu sa međunarodnim propisima Međunarodne organizacije civilne avijacije - ICAO. Aerodrom je osposobljen za prihvat letjelica sa mlaznim pogonom, što je predstavljalo vidan pomak u pružanju usluga zračnog prometa. Aerodrom je raspolagao sa pistom dužine 2400 metara, skromnom pristanišnom zgradom, platformom i dvjema kratkim rulnim stazama. Radio-navigaciona oprema omogućavala je prihvat svih tipova letjelica i u prilikama složenih meteo uslova. Početkom 1970 god. otvara se redovna međunarodna linija Sarajevo-Frankfurt, a odmah potom kreće se i sa čarter letovima za ostale evropske zemlje. U ovom periodu sarajevski aerodrom uglavnom koriste domaće aviokompanije bivše Jugoslavije (JAT, Inex Adria i Aviogenex). Istovremeno u Sarajevu se formira jak avio servis republičkih organa BiH, koji kasnije prerasta u centar Generalne avijacije (poslovne). U ovom periodu godišnji promet putnika kreće se u prosjeku oko 70-100.000, obzirom da je Aerodrom "Sarajevo" bio uglavnom "FEEDING AIRPORT" tj. aerodrom koji je obezbjeđivao putnike Beogradu i Zagrebu za daljnje destinacije. Kandidaturom Sarajeva za zimske olimpijske igre javlja se potreba da se sačine projekti proširenja aerodroma (produženje postojeće piste, izgradnja nove paralelne rulne staze, proračuna za smanjenje operativnih minimuma za slijetanje i na kraju izgradnja potpuno novog terminala. Ideja je pretočena u stvarnost prije početka ZOI `84. Pista je produžena za dodatnih 200 m. Izgrađena je rulna staza, instalirana kompletno nova svjetlosna organizacija, postavljena nova R/NAV oprema za potrebe Službe kontrole letenja. Ovim radnjama aerodrom Sarajevo svrstao se u red najopremljenijih aerodroma u ovom dijelu Evrope. Terminalna zgrada dobila je sve sadržaje koji su uobičajeni na međunarodnim aerodromima, kao što su novi automatizovani "Check in" šalteri, karusel trake za transport prtljaga, Duty Free Shop, Rent `a car, prodavnice novina i ostalih sitnih potrepština. U periodu održavanja ZOI aerodrom Sarajevo imao je veliki broj avio operacija, koji se u prosjeku dnevno kretao oko 50-70 letjelica svih vrsta (DC-10, B-707, L-1011DC- 8 itd.). U ovom periodu ostvaren je i dnevni rekord otpremljenih putnika (dan po završetku ZOI više od 12.000 putnika). Period poslije ZOI aerodrom se vraća u normalan obim prometa koji nije zadovoljavao mogućnosti i kapacitete kojima se raspolagalo. Pred početak agresije na BiH promet se nešto povećao sa obimnim brojem čarter letova koji obavlja domaća kopanija "Air Commerce".

[izmijeni] Agresija na Bosnu i Hercegovinu

Agresija na BiH praktično počinje okupacijom aerodroma od strane JNA u noći između 4. i 5. aprila 1992. godine. JNA aerodrom drži u svojim rukama do juna 1992, kada ga predaje četnicima, koji vrše uništavanje R/NAV opreme i ostalih sadržaja, prije svega veoma skupe aerodromske opreme. Aerodromska oprema se odvozi na teritoriju koju drže agresori. Isti slučaj dešava se sa R/NAV opremom koja se demontira i odvozi za Beograd. UNPROFOR krajem juna 1992. preuzima aerodrom i daje ga pod nadzor francuske armije koja se i dan-danas nalazi na aerodromu, ali sad kao misija SFOR/NATO. Period od juna 1992, do decembra 1995. godine aerodrom predstavlja žilu kucavicu za snabdijevanja Sarajeva hranom i ostalim potrebama, zbog poznate dugotrajne opsade grada. Pista je u tom periodu predstavljala jedini ali veoma opasni kontakt sa ostalim svijetom. Pretrčavanjem preko piste radi snabdijevanja svim kako ličnim tako i ratnim potrebama, život je izgubilo prema nekim navodima oko 800 ljudi. Izgradnjom objekta DB ispod piste sarajevskog aerodroma, on je ušao u istoriju ratovanja kao veliki poduhvat i nadljudski napor graditelja da omoguće fizički opstanak stanovnicima Sarajeva. Misijom UNHCR i ostalih humanitarnih organizacija sarajevski aerodrom upisan je u istoriju zrakoplovstva kao vremenski najduži period uspostave jednog zračnog mosta za snabdijevanje stanovništva. Zbog velikog broja obavljenih letova u ovom periodu (više od 10.000 letova) aerodromska pista i svi drugi sadržaji pretrpjeli su veoma velika oštećenja, koja su diktirala pristup ozbiljnom planiranju i projektovanju detaljne, praktično generalne sanacije ukupnog kompleksa aerodroma. Poslije nadnaravnih aktivnosti grupe antuzijasta-ranijih radnika aerodroma 16 augusta 1996 godine, "Aerodrom Sarajevo" ponovo je otvoren za civilni promet, uz skromne uslove koje je u tom momentu diktirao IFOR/NATO. Aerodrom je započeo rad sa darivanom "second hand" opremom koja je ipak omogućila bezbjedan rad. Aerodrom Sarajevo svečano su otvorili gospoda Voren Kristofer, državni sekretar SAD i Alija Izetbegović, tadašnji predsjednik Predsjedništva BiH, uz prisustvo predstavnika IFOR, ambasadora SAD, Francuske i Republike Turske. Prve letove obavila je hrvatska aviokompanija Croatia Airlines na liniji Zagreb - Sarajevo - Zagreb, te turska čarter aviokompanija " Top Air" na liniji Istambul - Sarajevo - Istambul u zajedničkom poslu sa "Air Bosnom". Poslije ovog značajnog datuma, svakim danom raste interes stranih avio prevoznika za sarajevski aerodrom. Poslovna 1996 godina završena je sa 25.000 putnika. Godinu dana poslije (1997), bilježimo promet od 175.000 putnika, dok 1998 donosi promet od 278.344 putnika. Ovim brojem već se približavamo najuspješnijoj godini rada u periodu prije agresije. Međunarodni aerodrom Sarajevo - MAS, kako se danas zvanično zove, završava potpunu rekonstrukciju piste i ostalih manevarskih površina. Montira se kvalitetna i sofisticirana R/NAV oprema obezbijeđena donacijama Vlada Francuske i Austrije. Donacijom Kraljevine Norveške saniraju se prateći tehnički objekti, garaža protiv-požarne službe, zgrada aerodrmske kontrole letenja i kontrolni toranj. Početne i najbitnije donacije koje su omogućile početak rada civilne komponente aerodroma, bile su donacije Aerodroma Istambul i Hamburg. Bez ovih donacija i pomoći oko školovanja stručnih kadrova za poslove P/O, Aerodrom Sarajevo ne bi bio u mogućnosti obnoviti svoj rad, obzirom da je prije rata posjedovana oprema bila potpuno opljačkana ili uništena. Donacija Vlade Kraljevine Holandije odnosila se na izradu kompletnih projekata rekonstrukcije i nadzora koji obavlja poznata konsultantska kompanija NACO. Otpočinje rekonstrukcija aerodromskog terminala, prije svega fasade i zastakljenih površina uništenih ratnim dejstvima, a potom i interijera prema projektima firme NACO. MAS je nabavio najmoderniju aerodromsku opremu za opsluživanje svih tipova letjelica, kompletirao je sredstva-opremu za zimsku službu. Ugovorena je nabavka i isporuka opreme za protiv-požarnu zaštitu. Jedan od najbitnijih momenata je činjenica da je MAS zaposlio cca 200 radnika koji u ovoj evidentnoj nezaposlenosti predstavljaju dobar primjer za ukupan prostor BiH. MAS je vlasnik aerodroma u svojstvu državne kompanije. Momentalni status SFOR/NATO misije diktira da aerodrom koristimo zajedno sa svim strukturama SFOR/NATO, ali se svakim danom otvaraju prostori za ekspanziju civilne komponente prometa i lepeze aerodromskih usluga. Nedostatak predstavlja zaostajanje uključivanja državnih organa koji su zaduženi za vođenje zrakoplova i bezbjednost letenja-Službe kontrole letenja, u redovne operativne poslove, čime bi se donekle zaokružio ciklus civilnog djelovanja na aerodromu. Poslovi koji su toku vjerovatno će dati rezultate i u ovom dijelu poslova na aerodromu. Kao rezime 30 godina rada MAS, koji je obilježen 2. juna 1999 godine, može se reći da je to bio uspješan period sa određenim periodima opravdane stagnacije. Podsjetimo se legende o ptici "FENIKS". Poslijeratni period obnove i razvoja AS dobrim dijelom podsjeća na čudesnu bajku, pretočenu u stvarnost.