Βιομηχανικός σχεδιασμός
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο βιομηχανικός σχεδιασμός (Industrial Design ή Product Design) δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα με τον καταμερισμό της εργασίας στην βιομηχανία. Η εργασία του βιομηχανικού σχεδιαστή είναι να δίνει το σχήμα ή την εμφάνιση σε βιομηχανικά προϊόντα. Σε αυτή την διαδικασία έχει να λαμβάνει υπ’ όψη τον τρόπο παραγωγής και τις ανάγκες ή απαιτήσεις των χρηστών. Ολοένα και μεγαλύτερη σημασία έχει επιπλέον η συμβολική άξια ενός αντικείμενου.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ιστορία
[Επεξεργασία] Ευρώπη
Παρ οτι ο Θόνετ σχεδιασε και έφτιαξε τις βιομηχανοποιημένες καρέκλες καφέ, (προάγγελους των σύγχρονων μοντέρνων επίπλων) το 1859 διάρκεσε πολλά έτη έως ότου καθιερώθηκε το βιομηχανικό σχέδιο. Το μοντέλο Νο 14 έσπασε ρεκόρ, (αφού πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν πουληθεί περισσότερα από πενήντα εκατομμύρια κομμάτια). Σύνδυασε το βιομηχανικό τροπο παραγωγής με την νεα τεχνολογία λιγισματως του ξύλου με ατμό. Mετά από αυτήν την επιτυχία οι απόγονοι του συνεργάστηκαν αργότερα με πολλούς σχεδιαστές.
Στην εποχη του Art Déco/Jugendstil οι πρωτες επιχειρήσεις ανακαλύπτουν την σχεδιαση των προιοντων ως πλεονεκτημα στην επαφη με τον χρήστη. Επαγγελματιες βιομηχανικοι σχεδιαστες ομως δεν υπαρχουν. Τα γνωστά πρόσωπα ειναι καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες που ειδικεύονται στο σχεδιασμό προϊόντων. Ο πρώτος σχεδιαστής, αρμόδιος για μια ολοκληρωμένη ταυτότητα ειναι ο καλλιτέχνης Πέτερ Μπέρενς, υπαλληλος της AEG το 1910. Λίγα χρόνια αργότερα ακολουθεί η ιταλική Olivetti.
Το 1920 οι σχεδιαστές στρέφονταν σε απλά και γεωμετρικά προϊόντα πιστεύοντας ότι κατασκευάζονταν εύκολα και κατά αυτό τον τρόπο θα κάλυπταν πιο εύκολα της ανάγκες του ευρύτερου κοινού. Επίσης η πλειοψηφία των σχεδιαστών θεωρούσε ότι το διακοσμητικό στοιχείο είναι παραπλανητικό. Αυτή η άποψη ακολουθήθηκε και επεκτάθηκε στη σχολή του Μπαουχάους (Bauhaus -Hochschule für Gestaltung), της οποίας η λειτουργία απαγορεύτηκε από τους Ναζί στο Dessau της Γερμανίας. Δύο γνωστά συνθήματα που συνδέονται με αυτήν είναι τα "Weniger ist mehr" (ελλ. μφ. λιγότερο είναι περισσότερο) και "Die Form folgt der Funktion" (ελλ. μφ. Το σχήμα ακολουθεί την χρήση). Γνωστοί εκπρόσωποι της σχολής Μπαουχάους ήταν οι Μις βαν ντερ Ρόε, Βάλτερ Γκρόπιους, Βασίλι Καντίνσκυ, Herbert Bayer, Marianne Brandt και Marcel Breuer.
Το 1955 ιδρύεται στην Δυτική Γερμανία μια νέα σημαντική σχολή, η Σχολή του Ουλμ (Hochschule für Gestaltung Ulm), η οποία βάζει στόχο να συνεχίσει τις ιδέες του Μπαουχάους και να συμβάλει στην εκπαίδευση δημοκρατικών πολιτών. Το 1968 κλείνει, αφού οι πολιτικοί διακόπτουν την χρηματοδότηση της. Γνωστοί εκπρόσωποι της είναι οι Otl Aicher, Max Bill, Hans Gugelot, Gui Bonsiepe και Tomas Maldonado.
Δύο χρόνια μετά, η Σχολή του Όφενμπαχ (από το 1832) μετονομάζεται σε Hochschule für Gestaltung Offenbach και όχι μόνο παίρνει ένα σημαντικό κομμάτι του τρόπου διδαχης, αλλά δημιουργεί και την θεωρία της γλώσσας των προϊόντων (Theorie der Produktsprache) ή product semantics όπως έχει ονομαστεί διεθνώς. Αυτή επιτρέπει την εκτίμηση και των σχεδιασμό προϊόντων με κριτήρια όπως την αισθητική του σχήματος, την συμβολική άξια και την χρήση των σημάτων του προϊόντος.
Την ίδια εποχή στην Ιταλία, μετά από πολλά χρόνια, η εκπαίδευση του σχεδιαστή χωρίζεται από αυτήν του αρχιτέκτονα. Παρότι ο σχεδιασμός είχε μεγάλη σημασία για την πορεία του σύγχρονου ιταλικού κινήματος (φουτουρισμός και μοντερνισμός) και μετέπειτα της μεταπολεμικής οικονομίας, ήταν απλά μια ειδίκευση για αρχιτέκτονες.
Σήμερα το ιταλικό ντιζάιν είναι γνωστό ειδικά για τα προϊόντα τρόπου ζωής, όπως η Alessi, η B&B Italia, η iGuzzini και η Artemide.
[Επεξεργασία] ΗΠΑ
Στην ΗΠΑ ο βιομηχανικός σχεδιασμός είχε ένα άλλο ξεκίνημα. Η αρχή γίνεται ως μια νέα διάσταση της επικοινωνίας της επιχείρησης με τον καταναλωτή. Στην εποχή του 1930 ανοίγουν γραφεία τα όποια σχεδιάζουν ένα νέο εξωτερικό κάλυμμα υπόσχοντας με αυτό μια αύξηση των πωλήσεων. Όλα είχαν να ακολουθήσουν την αεροδυναμική, το λεγόμενο Streamline Design, το οποίο αφορά κάθε είδους αντικείμενα. Γνωστοί εκπρόσωποι είναι οι Raymond Loewy, Henry Dreyfuss, και Walter D. Teague.
Στο Cranbrook Academy of Art διδάσκει στην εποχή του 1940 ο Φιλανδός Eliel Saarinen, μαθητές του είναι ο υιός του Έρο Ζάρινεν (Eero Saarinen) και ο Τσάρλς Ίμς (Charles Eames). Τα σχέδια τους ακολουθούνε μια οργανική γραμμή. Νέα σχήματα συνδυάζονται με τεχνολογική πρωτοπορία, το λύγισμα τού φύλλου ξύλου και το Fiberglass.
Μια σημαντική επιχείρηση για το μεταπολεμικό αμερικανικό σχέδιο είναι η ΙΒΜ. άνοιξε ένα τμήμα σχεδίου, που σχεδιάσε κύρια αντικείμενα του λειτουργικού σχεδίου.
[Επεξεργασία] Ασία
Με την ανάπτυξη της βιομηχανιας των ασιατικών χωρών, το βιομηχανικό σχέδιο γίνεται εκεί επίσης ένας σημαντικος παράγοντας στο στάδιο της μελετης νεων προϊόντων.
[Επεξεργασία] Εκπαίδευση
Παλαιότερα οι σχεδιαστές ήταν συχνά ειδικευμένοι αρχιτέκτονες ή μηχανικοί. Σήμερα ο σχέδιασμος είναι όχι μόνο μια καθιερωμένη επιστήμη αλλά υποδιαιρείται σε εξειδικευμένους τόμεις όπως ο Εταιρικός σχεδιασμός (Corporate Design) και ο Σχεδιασμός αυτοκινήτων (Automotive Design η Styling).
Στην Ελλάδα, ο βιομηχανικός σχεδιασμός διδάσκεται στο TEI Κοζάνης και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ωστόσο πολλοί Έλληνες σχεδιαστές προέρχονται από εκπαιδευτικά ιδρύματα ξένων χωρών όπως της Ιταλίας ή της Γερμανίας.
Mερικοί γνωστοί Έλληνες βιομηχανικοί σχεδιαστές είναι
- Άλεκ Ισσιγόνης, οποίος σχεδίασε τα αυτοκίνητα Morris Minor και Austin Mini.
- William Katavolos, σχεδιαστής επίπλων και μηχανικός.
- Νίκος Ζωγράφος, σχεδιαστής επίπλων.
- Αντονιος Βολανης, πρώην σχεδιαστής της Matra, σχεδίασε τα αυτοκίνητα Matra Murena και Renault Espace.
- Ανδρέας Ζαπατίνας, πρώην σχεδιαστής της Alfa Romeo, σχεδίασε τα αυτοκίνητα Fiat Barchetta και Alfa 145, τωρινός διευθυντής τμήματος σχεδίου της Subaru.
[Επεξεργασία] Οικονομική Σημασία
Όλες οι σημαντικές διεθνείς επιχειρήσεις έχουν τμήματα σχεδιασμού ή συνεργάζονται μαζί με εξειδικευμένα εξωτερικά γραφεία. Ο Βιομηχανικός σχεδιασμός τα τελευταία χρονια είναι όλο και περισσότερο ένα μέρος της εταιρικής στρατηγικής.
[Επεξεργασία] Συλλογές και μουσεία σχεδίου
Το Μουσείο Σχεδίου Θεσσαλονίκης (Thessaloniki Design Museum) ιδρύθηκε το 1993, μετά από ιδιωτική πρωτοβουλία, και είναι το μοναδικό στην Ελλάδα. Από το 1998 λειτουργεί υπό την αιγίδα του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και διαθέτει μία μόνιμη συλλογή περίπου 2.000 αντικειμένων βιομηχανικού σχεδιασμού.
Μερικά σημαντικά διεθνή μουσεία είναι:
- Πινακοθήκη του Μοντέρνου (Μόναχο)
- Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (Νέα Υόρκη)
- Stedelijk Museum, Amsterdam
- Κέντρο Ζορζ Πομπιντού
- Museum für angewandte Kunst, Frankfurt (MAK)
- Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
- Designmuseum, London
[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- DESIGN ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ του Μουσείου Design Θεσσαλονίκης
- Thessaloniki Design Museum celebrates 10th anniversary
- «Για την υστεροφηµία του design, ρε γαµώτο!», Στέργιος Δελιαλής
[Επεξεργασία] Περιοδικά σχεδίου
[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία
- Bernhard E. Buerdek, Geschichte, Theorie, und Praxis der Produktgestaltung, DuMont Κολονία 1991, νέα έκδοση Birkhäuser 2005
- Οtl Aicher, the world as Design, ernst & sohn Βερολίνο 1991
