Brajlo

El Vikipedio

"PREMIER"

Skribarto > Skriboj > Planskribo > Brajlo

Brajlo estas planskribo inventita de Louis Braille por blinduloj aŭ homoj kun tre malbona vidkapablo. Ĝi konsistas el palpeblaj punktoj ŝtancitaj en la paperon.

Brajla ĉelo

Por la blinduloj kiuj legos tiun ĉi paĝon kaj ne povos vidi la supran bildon, jen tabelo de la Esperanta Brajla Alfabeto:

A	1	B	12	C	14	Ĉ	146
D	145	E	15	F	124	G	1245
Ĝ	12456	H	125	Ĥ	1256	I	24
J	245	Ĵ	2456	K	13	L	123
M	134	N	1345	O	135	P	1234
R	1235	S	234	Ŝ	2346	T	2345
U	136	Ŭ	346	V	1236	Z	1356

Brajlo konsistas el aranĝo de punktoj, kiu formas literojn de la alfabeto, ciferojn kaj interpunkciojn. La baza Brajla simbolo nomiĝas "Brajla ĉelo" kaj konsistas el 6 punktoj ordigitaj en la formo de ortangulo, 3 punktoj vertikale kaj 2 horizontale. Aliaj simboloj konsistas el nur kelkaj de tiuj ĉi 6 punktoj. La 6 punktoj ofte aludiĝas per numeroj laŭ la pozicio en la ĉelo. Ekz.: 124 estas numerokodo por litero "F".

Ne ekzistas Brajlaj simboloj por majuskloj. Kiam majuskla litero estas bezonata, oni faras simbolon "punkto 6" en la ĉelo antaŭ la litero. La unuaj dek neĉapelitaj literoj de la alfabeto ankaŭ estas la ciferoj. Por fari numeron, oni uzas numero-signon, kiu estas punktoj 3-4-5-6. Do, "1" estas numero-signo kune kun "A". "2" estas numero-signo kune kun "B". Ktp.

Laŭ la Nacia Federacio por la Blinduloj (Usono), spertaj homoj povas legi Brajle po 200-400 vortojn minute. (Konsiderendas, ke la usona lingvo havas multe da tre mallongaj vortoj.)

[redaktu] Rilate al Esperanto

Ankaŭ la Esperantaj kromsignoj estas skribeblaj brajle. La ĉapelon indikas la punkto 6, aldonita al la literoj c/g/h/j/s; litero "ŭ" estas horizontala spegulaĵo de litero "u".

Laŭ Otto Prytz [1]: "La sistemo necesigas ankaŭ modifon de alia litero: La konvencia reprezento de "w" en brajlo estas punktoj 2456, simbolo egala al tiu de la E-a "ĵ". Se en E-a teksto aperas "w" (ekzemple en propra nomo), oni transskribas ĝin per punktoj 23456, do aldonante punkton 3 al la konvencia signo."

La Ligo Internacia de Blindaj Esperantistoj (LIBE) zorgas pri la kreo kaj disvastigo de brajlaj publikaĵoj en Esperanto.

Helene Giroud skribis la unuan tekston en Esperanto per brajlo.