Organumo
El Vikipedio
Organumo (latine: organum) estas tekniko de kantado, kiu disvolviĝis en la mezepoko, kaj estas frua formo de polifonia muziko. En siaj plej fruaj etapoj, organumo envolvas du muzikajn voĉojn: melodion, kaj la saman melodion transponitan per konsonanca intervalo, kutime perfekta kvinto aŭ kvarto. En tiuj ĉi okazoj kutime la komponaĵo komenciĝis kaj finiĝis je unisono, konservante la transponon nur inter la komenco kaj fino. Organumo estis komence improvizata; dum unu kantisto prezentis ennotigitan melodion (la "vox principalis"), alia kantisto — kantante "orele" — provizis la neennotigitan duan melodion (la "vox organum"). Post paso de kelka tempo, komponistoj komencis verki kromajn partojn, kiuj ne estis nur simplaj transponoj, kaj tiel naskiĝis vera polifonio.
La unua dokumento, kiu priskribis organumon specife, kaj donis regulojn por ĝia prezento, estis la Musica enchiriadis (ĉ. 895), traktato tradicie (kaj probable ne ĝuste) atribuata al Hucbald de St. Amand. En sia originala naskiĝo, organumo neniam estis destinita kiel polifonio en la moderna senco; ĝi estis destinita kiel fortigilo de la sono de unisonaj kantistoj. Ankaŭ estas klarigite en la Musica enchiriadis, ke okta duobligo estis akceptata, ĉar ĝi estis neevitebla kiam viroj kaj knaboj kunkantis; kaj ankaŭ estis akceptate duobligi partojn per instrumentoj.
Organumo kiel muzika ĝenro atingis sian kulminon en la dekdua jarcento per la disvolvo de du tre apartaj skoloj de organuma komponado: la skolo de St. Martial de ornama organumo, kiu eble centriĝis ĉirkaŭ la monaĥejo de St. Martial en Limoges, kaj la skolo de Notre Dame de organumo en Parizo, kiu inkludis komponistojn kiel Leonin kaj Pérotin, kaj el kiu kreskis la plej multaj postaj formoj kiel la moteto.
[redaktu] Vidu ankaŭ
- Mezepoka muziko
- Gregoria ĉanto
- Musica enchiriadis
- Johannes Cotto
- Skolo de St. Martial
- Skolo de Notre Dame
[redaktu] Referencoj kaj pliaj legaĵoj
- Diversaj artikoloj, inkluzive de "Organum," "Musica enchiriadis", "Hucbald", "St Martial" en The New Grove Dictionary of Music and Musicians, red. Stanley SADIE. 20 vol. Londono, Macmillan Publishers Ltd., 1980. ISBN 1561591742
- Richard H. HOPPIN, Medieval Music. Novjorko, W.W. Norton & Co., 1978. ISBN 0393090906
