فرشته

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

این مقاله نیازمند ویکی‌سازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوه‌نامه آن را تغییر دهید. در پایان، پس از ویکی‌سازی این الگوی پیامی را بردارید.

فرشته ها(فرشتگان، ملائکه) موجوداتی پاک و فرمانبردارند، که امور عالم را به اذن خداوند انجام می دهند. آنها وظايف مهم و بسيار متنوّعى از سوى خداوند بر عهده دارند. گروهى حاملان عرش، گروهى مدبّرات امر، گروهى فرشتگان قبض ارواح، گروهى مراقبان اعمال بشر، گروهى حافظان انسان از خطرات، گروهى امدادگران الهى براى مؤمنان در جنگها، گروهى مأمور عذاب و مجازات اقوام سركش و گروهى مبلّغان وحى و آورندگان پيام الهى و كتب آسمانى براى انبيا هستند.

همه مذاهب اسلامی همداستانند که ایمان به ملائکه(فرشتگان الهی) از ارکان ایمان است، و قرآن کریم در آیه 285 بقره بدان تصریح کرده است: «ءَامَنَ الرَّسولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ كلُّ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ مَلَئكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسلِهِ: پيامبر، به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده ايمان آورده است، و همه مؤ منان (نيز)، به خدا و فرشتگان او و كتابها و فرستادگانش ايمان آورده اند.»

[ویرایش] ملائكه چگونه اند؟

در آيات قرآن مجيد، بحثهاى فراوانى درباره ملائكه و فرشتگان و صفات و ويژگيها و اعمال و افعال و مأموريتهاى مختلف آنان ديده مى شود كه اگر جمع آورى شود كتابى را تشكيل مى دهد.

در روايات اسلامى نيز بحثهاى بيشترى درباره فرشتگان و اعمال و صفات و مقامات آنها وارد شده است، ولى شايد بحث صريحى در هيچ كدام از اينها درباره ماهيّت ملائكه به چشم نمى خورد. به همين دليل در ميان دانشمندان درباره ماهيّت آنها گفتگوست.

علماى كلام بلكه اكثريّت دانشمندان اسلام، آنها را موجوداتى جسمانى (از جسم لطيف) مى دانند. در بعضى از تعبيرات كلمه نور به عنوان ماده اصلى تشكيل دهنده فرشتگان آمده است و در عبارت معروفى كه در بسيارى از كتب آمده، مى خوانيم:«اَلْمَلَكُ جِسْم نُورِيّ...».

قول ديگر مربوط به جمعى از فلاسفه است كه ملائكه را مجرّد از جسم و جسمانيات مى دانند و معتقدند آنها داراى اوصافى هستند كه در جسم نمى گنجد.

گرچه اين بحث كه ماهيّت ملائكه، مجرّد از جسم است يا غير مجرّد، اثر چندانى ندارد، ولى ظاهر آيات و روايات ـ اگر نخواهيم توجيه و تفسير خاصّى براى آنها در نظر بگيريم ـ آن است كه آنها از اين مادّه كثيف و خشن عنصرى نيستند، ولى به هر حال مجرّد مطلق نيز نمى باشند. زيرا زمان و مكان و اوصاف ديگرى كه لازمه جسم و جسمانيّت است براى آنها در آيات و روايات آمده است.

[ویرایش] ویژگی های فرشتگان

بى شك وجود فرشتگان ـ مخصوصاً با آن ويژگيها و مقامات و اعمالى كه قرآن براى آنان شمرده ـ از امور غيبيّه است كه براى اثبات آن با آن صفات و ويژگيها راهى جز دلایل نقلی وجود ندارد؛ زیرا بشر با توجه به ابزار محدود شناختی که در اختیار دارد، نمی تواند به حقیقت آن ها پی برد(برای توضیحات بیشتر در مورد محدودیت حواسّ انسان به مقاله جن مراجعه کنید).

قرآن مجيد براى آنها ويژگيهايى مى شمرد:

1. آنها موجوداتى عاقل و باشعورند.
2. همگى سر بر فرمان خدا دارند و هيچ گاه معصيت و نافرمانى نمى كنند (انبیاء، 19 و 20 و 27)(اعراف، 206)(بقره، 30).
3. پیش از انسان ها آفریده شده اند (بنگرید: آیات خلقت).
4. وظايف مهم و بسيار متنوّعى از سوى خداوند بر عهده دارند. از جمله مواردی که در قرآن به آن اشاره شده است:
   1. میراندن انسان ها، که وظیفه عزرائیل(ملک الموت) و یاران اوست (سجده، 11)(نحل، 28 و 32)(انعام، 61).
   2. آوردن وحی، که وظیفه جبرئیل و یاران اوست (شعراء، 194)(آل عمران، 39 و 42 و 45)(نحل،2).
   3. نوشتن اعمال انسان ها (ق، 17 و 18)(یونس، 21)(انفطار، 10 تا 12).
   4. حافظان انسان ها (انعام، 61)(رعد، 11).
   5. حاملان عرش الهی(تدبیرکنندگان عالم) (غافر، 7)(حاقه، 17).
   6. استغفار و شفاعت برای مومنان و دیگران(غافر، 7 تا 9)(انبیاء، 26 تا 28)(نجم، 26).
   7. یاری اهل ایمان.
   8. فرشتگان بهشت، و موکلان دوزخ (رعد، 23 و 24)(مدثر، 27 تا 31)(زخرف، 77).
5. فرشتگان داراى مقامات مختلفند و همه در يك سطح نيستند.
6. پيوسته تسبيح و حمد الهى به جا مى آورند.
7. گاه به صورت انسان يا به صورتى ديگر بر انبيا يا انسان‌هاى شايسته اى مانند مريم(عليها السلام)ظاهر مى شوند.

و اوصاف ديگر كه شرح همه آنها در اين مختصر نمى گنجد.

سنّت الهى بر اين جارى شده است كه براى نشان دادن قدرت و عظمت خويش و اهداف و اغراض ديگر، امور جهان هستى را به وسيله فرشتگانى كه سر بر فرمان او هستند و سستى و فتور و سهو و نسيان و كندى در اطاعت ندارند، اداره كند و هر يك از اصناف آنها برنامه اى معيّن و منظّم داشته، و كارگزاران كشور بى انتهاى حقّ باشند.

[ویرایش] نکته

اين نكته نيز قابل توجّه است كه بعضى از ناآگاهان براى راضى نگهداشتن كسانى كه منكر عوالم غيب به طور كامل هستند ملائكه را به قوا و انرژيهايى كه در طبيعت انسان و ساير موجودات قرار دارد تفسير كرده اند، در حالى كه يك مطالعه بسيار اجمالى روى آيات قرآنى اين طرز فكر را كاملا نفى مى كند چرا كه براى ملائكه و فرشتگان، عقل و شعور و ايمان و اخلاص و عصمت اثبات شده است.

باید گفت که اعتقاد به فرشتگان فقط یک باور اسلامی نیست، بلکه علاوه بر پیروان دیگر پیامبران الهی، بسیاری از فلاسفه قدیم و روحانیون قایل به وجود فرشتگانند؛ که فلاسفه از طریق استدلال عقلی و روحانیون از طریق مکاشفه و مشاهده و غیره وجود آن ها را اثبات می کردند.

[ویرایش] منابع

• پیام امام، ج 1، صص 149 تا 151، ناصر مکارم شیرازی، دار الکتب الاسلامیه.
• قاموس قرآن، ج 6، صص 275 تا 289، سید علی اکبر قرشی، دار الکتب الاسلامیه.
• دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، صص 1553 تا 1556، بهاءالدین خرمشاهی.