مهاباد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

Mahabad

مَهاباد (به کردی Mehabad)یا(مه + آباد) که ساکنین منطقه آن را «سابلاخ» نیز می‌‌نامند و به آن لقب «شهر پیشوا» داده‌اند از شهرهای باستانی و قدیمی ایران است. این شهر در جنوب استان آذربایجان غربی قرار دارد، زبان مردم این شهر کردی سورانی ‌ می‌‌باشد. این شهر دارای آثار تاریخی زیادی می‌‌باشد که فقرگاه و غار آبی سهولان از جمله آثار تاریخی آن هستند، جمعیت این شهر تقریباً 250 هزار نفر می‌‌باشد، آب و هوای آن سرد و کوهستانی است.

[ویرایش] جغرافیا

موقعیت جغرافیایی آن ۴۵ درجه و ۴۳ دقیقه و ۳ ثانیهٔ طول شرقی و۳۶درجه و ۴۶ دقیقه و۳ ثانیهٔ عرض شمالی از نصف النهار گرینویچ .ارتفاع از سطح دریای آزاد ۱۳۲۰ متر. مساحت ۲۵۹۱ کیلومتر مربع. میزان جمعیت بر اساس سر شماری سال ۱۳۷۵ خورشیدی ۱۷۱۶۲۴ نفر (۱۰۷۷۱۹ نفر شهری و ۶۳۹۰۵ نفر روستایی. فاصله از تهران:۸۳۵

از جاذبه‌های طبیعی منطقه می‌توان به تالاب کانی برازان اشاره کرد.

[ویرایش] تاریخچه

از لحاظ تاریخی مهاباد ریشه‌ در تاریخ مانایی و مادها دارد و البته نه این شهر کنونی بلکه شهری که در هنگام عقب‌نشینی‌ سپاهیان صفوی به آتش کشیده شد، آن هنگام که پس از شکست خوردن از امپراتوری عثمانی و فرار، سیاست «زمین‌های سوخته» را اجرا می‌کردند، شهری که علیرغم سرسبزی و طراوتش اکنون «شهر ویران» خوانده می‌شود و بقایای ویرانه‌هایش در شمال مهاباد کنونی وجود دارد.

اما مهاباد کنونی را بوداغ سلطان بزرگ ایل مکری بنا نمود و به آن رونق و آبادانی داد و حتی با یاری امیرنشین اردلان (سنندج) و امیرنشین بابان (سلیمانیه) مسجد سرخ مهاباد را که یادگار دوران عظمت امیرنشین مکریان در روزگار وی است را تبدیل به مرکز اندیشه، علم و دین نمود.

مهاباد پایتخت جمهوری مهاباد به ریاست قاضی محمد (به کردی Pêşewa Qazî) بود. این جمهوری در سال 1325 با همکاری سید جعفر پیشه وری تشکیل شد. در پی سقوط فرقه این جمهوری نیز سقوط کرد. تشکیل این جمهوری زمینه ساز مطالبات قومی و فرهنگی بعدی کردها شد.

[ویرایش] ایل‌های منطقه

بسیاری از مردمان شهرستان مهاباد از کردهای مُکری هستند که به ایل‌های گوناگون بخش می‌شده اند. نام این ایل‌ها عبارت است از منگور، مامش، گورک، پیران، سوسنی، ملکاری، بریاجی، پژدری، مرگه‌ای، دهبکری، بیگ‌زاده‌ها، بابان، خانزاده‌ها و بلباس تشکیل شده است.