An tAontas Eorpach

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

**An tAontas Eorpach**

Is eagraíocht idirnáisiúnta de stáit san Eoraip é an tAontas Eorpach (AE). Thosaigh sé mar an Comhphobal Eorpach do Ghual agus Cruach le 6 bhall, agus ina dhiaidh sin lean na hainmneacha Comhphobal Eacnamaíochta na hEorpa, "an Comhmhargadh" (neamhoifigiúil), agus Comhphobal Eorpach a chéile go dtí gur tugadh an "Aontas Eorpach" ar an aontas ar deireadh. Tá daonra timpeall is 457 milliún aige (2005). Is é Aontaithe d'ainneoin na héagsúlachta a mhana.

Tá cúig thír is fiche san Aontas Eorpach. I mí na Bealtaine 2004, tháinig deich dtír bhreise isteach leis na cúig cinn déag a bhí ann roimhe sin.

Tá 12 tíortha a bhí ann go dtí sin cheana féin i limistéar an euro, agus ceaptar go dtiocfaidh an chuid is mó des na nua-bhaill isteach chomh luath agus is féidir leo.

[athraigh] Stair

Robert Schuman

I 1952, bhunaigh an Bheilg, an Fhrainc, an Iodáil, an Ísiltír, Lucsamburg agus Poblacht Chónaidhme na Gearmáine an Comhphobal Eorpach do Ghual agus Cruach. D'éirigh sé sin an Comhphobal Eacnamaíochta na hEorpa (níos déanaí, an Comhphobal Eorpach).

Tháinig an Danmhairg, Éire agus an Ríocht Aontaithe isteach sa chéad fairsingiú i 1973. Tháinig an Ghréig isteach i 1980 agus an Spáinn agus an Phortaingéil i 1981.

Thosaigh an tAontas Eorpach é féin i 1993. Cuireadh an Fhionlainn, an Ostair agus an tSualainn le líon na dtíortha mballstát i 1995. Tháinig an Chipir, an Eastóin, an Laitvia, an Liotuáin, Málta, an Phoblacht Sheiceach, an Pholainn, an tSlóivéin, an tSlóvaic agus an Ungáir isteach i 2004.

Sa bhliain 2004, shéan cinn stáit an Aontais Bunreacht na hEorpa ach caithfidh sé a daingnigh le na ballstáit.

[athraigh] Na ballstáit

Is íad na ballstáit faoi lathair ná:

[athraigh] Méadú

Sa bhliain 2007, beidh an Rómáin agus An Bhulgáir ina mball, má chomhlíonann siad roinnt riachtanachtaí eacnamaíochta. Tá an Chróit, Poblacht na Macadóine agus an Tuirc ag cur isteach ar bhallraíocht freisin. Tá iarratas na Cróite á chur ar gcúl faoi láthair. Tá a lán ball den Aontas ag cur in aghaidh teacht isteach na Tuirce san AE.

[athraigh] Maoiniú an AE

Aontaíonn na Ballstáit buiséad an Aontais Eorpaigh ar bhonn ilbhliaintúil tar éis dóibh togra a fháil ón gCoimisiún Eorpach. Rachaidh an creat buiséadach reatha in éag i 2006 agua caithfear creat nua a aontú do na blianta 2007-2013. Cuireadh tús leis na pléite ar an gcreat nua i 2004. Clúdóidh an creat nua buiséid Aontas ina bhfuil seacht mBallstát is fiche le leibhéil éagsúla forbartha eacnamaíochta agus sóisialta bainte amach acu.

[athraigh] Polasaithe

Ó thaobh fhorbairt talmhaíochta agus tuaithe de, tá an Comhbheartas Talmhaíochta, ar a dtugtar an CAP nó an Common Agricultural Polcy as Béarla, á athchóiriú faoi láthair. Bunaíodh creat dleathach ar a tugadh an Comhbheartas Iascaireachta nó Common Fisheries Policy (CFP) i 1983. Seo an beartas faoina bhfuil forbairt na nearnálacha iscaigh is dobharshaothraithe curtha i bhfeidhm. Rinneadh athbhreithniú agus athchóiriú air sa bhliain 1992 agus arís ag deireadh na bliana 2002. Tá an bhéim curtha ar chaomhnú agus ar atógáil stoic sa CFP.