Budiism

From Wikipedia

Fuunt: La Viquipèdia Catalana

Cheest artícul al è scrivüü in koiné uçidentala, urtugrafía ünificada.

Bandera budista

La rœda da la vita, pintüra budista (chesta-chí l'è uriginària dal Bhutan)

Ul budiism al è la religjun u la filusufía basada sura i insegnameent da Siddharta Gautama (che al è deventaa ul Buda).

Chesta religjun-chí la tœu urígin a l'Índia e la sa defuunt usca a l'Àsia Centrala, ul Tibet, ul Sri Lanka, ul süd-est da l'Àsia, la Cina, la Corea e ul Gjapun. Incœu, ul budisme al è deventaa relativameent popülaar anca intal muund uçidentaal. Sa càlcüla che a gh'inn tra 230 e 500 miliun da budiist al muund.

[redatá] Siddharta Gautama

Siddharta Gautama al era fiœu d'una fameja rica e inflüenta. Però, a l'etaa da 29 agn al abanduna tüta la suva richezza e cumenza una vita d'asceta eraant. Al s'introdüss al cugnussimeent da li upanishads e, a l'etaa da 35 agn, al cunsegüiss í che anelava a: imòbil al pee d'un àrbur düraant 49 di', al descuvriss ul misteri da la liberazziun, ul nirvana. Inscí, al sa cunveert intal Buda, l'Ilüminaa. Al mœur a l'etaa da 80 agn aveent utegnüü par primm ul cessameent o neutralizazziun dal desideri e da l'azziun, id est ul nirvana.

Dopu la ilüminazziun, al sa cunveert in Buda e cumenza la prupagazziun dal sò dharma u veritaa budista. Ul Sermun da li Quatru Nòbil Veritaa al cunstitüiss ul nücli dal

budisme.

Prima nòbila veritaa: ogni esistenza l'è impregnada da suferenza, da pena, da früstrazziun devaant la cadücitaa d'un muund in constaant cambiameent. Tütt al è esenzialmeent desfügeent.
Segonda nòbila veritaa: l'urígin da la suferenza la sa trœva in l'afagn da viif, intal desideri d'atüazziun, da plasê, da pussessiun.
Terza nòbila veritaa: la suferenza la sa süprimm anichilaant la sett da viif, da gòd, d'atüâ.

L'estirpazziun radicala di desideri e da li passiun ne condüss a una serenitaa e tranqüillitaa absolüdi. Al è ul nirvana.