Жүдо

Wikipedia-с

Жүдо бөх нь 1882 онд Кано Жигороо нь анхлан зохиосон Японы цэрэг, байлдааны урлагийн нэг. Бие хамгаалах урлаг болон спортын төрөл ч болдог. 2 хүн хоорондоо золгон, мэх хийлцэн өрсөлдөгчөө ар нуруугаар нь унагаах эсвэл хэвтээ барилдаанд тодорхой хугацаанаас дээш хугацаанд цэвэр дарж чадвал ялалт болдог.

"Өрсөлдөгчийнхөө хүчийг ашиглан ялалтанд хүрэх" гэсэн дотоод сэтгэлгээг чухалчлан үздэг.(柔よく剛を制す(日本語) The weak often gets the better of the strong.(English))

Үндсэн ухагдахуун консепц нь Би, чи, бүгдээрээ сайн сайхан - "Өрсөлдөгчдөө хандаж талархал, хүндэтгэл үзүүлж хоорондоо итгэлцсэний үндсэн дээр бусдын төлөөх сэтгэлийг өөртөө төлөвшүүлэн, зөвхөн өөрөө биш бусад хүмүүст ч гэсэн сайн сайхан байх орчин бүрдүүлье"

Бүх чадлаа сайн сайхны төлөө - "Өөрийнхөө бүх хүчин чадлыг ашиглан бүх нийт нийгмийн төлөө сайн үйлс бүтээе" юм.

Дан ганц ялалтанд хүрэхийн тулд бус өөрийнхөө дотоод сэтгэлийг ч гэсэн бялдаржуулах зорилготой.

Жүдо

1 Түүх
- 1.1 Жүжицүгээс жүдо хүртэл
- 1.2 Дэлхий дахинд тархсан нь
2 Мэхийн төрөл
3 Зэргийн тухай
4 Дүрэм
5 Өмсгөл
6 Бусад

[Өөрчлөх] Түүх

[Өөрчлөх] Жүжицүгээс жүдо хүртэл

12 зуунаас эхлээд Японы самурайн нарийн дунд Жүжицү хэмээх тулааны урлаг өргөн дэлгэрсэн байна. Жүжицүгээс нийтдээ 100 давах тулааны урлагийн урсгал бий болсон гэгддэг. Мэйжигийн хувьсгал гарснаас хойш Жүжицүгээр хичээллэдэг хүмүүс багасаж ирсэн. Энэ үед 1882 онд Кано Жигороо нь хэвтээ барилдаан болон атемиваза(??)-г голлодог Тэнжиншинёо , босоо барилдаан голлодог Китоо хэмээх жүжицүгийн 2 урсгал дээр тулгуурлан, өөрийнхөө Китоогийн туршлагаас "Тэнцвэр алдагдуулах" чадварын талаар нарийн боловсруулж гимнастик, бие заслын аргачлал, бие бялдаржуулалт, тулааны урлаг болгон, хүнийг боловсруулж хөгжүүлэх аргачлал боловсруулж Жүдо хэмээн нэрлэн, хуучин Токиогийн Шитая дүүрэгт орших Эйшо сүмд Коодооканг байгуулсан байна. Коодоокан(жүдо) нь жүжицүгийн урсгал дунд цөөнх байсан. Коодоокангийн 4 эзэнгийн нэг болох Сайгоо Широо нь Японы Цагдаагийн ерөнхий газрын Тулааны урлагийн тэмцээнд аврага болсноор орон даяар Коодоокан жүдог хүлээн зөвшөөрсөн.

[Өөрчлөх] Дэлхий дахинд тархсан нь

Жүдо нь 1964 оны Токиогийн Зуны олимпд албан ёсны тэмцээний төрөл болон орсон. Эмэгтэйчүүдийн төрөл нь 1988 оны Сөүлийн Зуны олимпд нээлттэй төрөл, 1992 оны Барселоны Зуны олимпд албан ёсны төрөл болсон. Дэлхийн Жүдогийн Холбоонд нийт 187 орон багтдаг ба Төв штаб нь Сөүлд байдаг. Францад Жүдогоор хичээллэгсэд хамгийн их. Монголд ч гэсэн хичээллэдэг хүн ихтэй. Олимпоос медал хүртдэг спортын цөөхөн төрлүүдийн нэг юм.

[Өөрчлөх] Мэхийн төрөл

Коодоокан жүдод "шидэлт", "даралт", "атемиваза" гэсэн 3 төрлийн мэх байдаг. Мөн Ката болон Рандори гэж бий. Кано нь "атемиваза" төрлийн мэхийг аюултай хэмээн тэмцээн болон рандоригийн үед "шидэлт", "даралт" төрлийн мэхийг л хэрэглэх болсон. Тиймээс ч жүдо нь аюул багатай спортын төрөл хэмээгдэн дэлхий дахинд өргөн тархсан байна. "Атемиваза" төрлийн мэх нь орчин үед зэрэг нэмэх үеийн шалгалтанд хүртэл хэрэглэгдэх нь ховор болсон учир жүдогоор хичээллэдэг хүн ч мэдэхгүй байх нь их. Мөн түүнчлэн зааж сургах дасгалжуулагч байхгүй байгаа нь бодит байдал юм.

[Өөрчлөх] Зэргийн тухай

Жүдогийн цол зэрэглэл нь зэргээс эхлэн дан болон өгсдөг. Зэрэг болон дан нь Иго, Шоги(Япон үндэсний шатар)-д хэрэглэгддэг байсныг Кано Жигороо нь анхлан тулааны урлагийн зэрэглэлд хэрэглэсэн байна. Орчин үед Кэндо, Карате зэрэгт хэрэглэгдэж байгаа нь Жүдогоос эхлэлтэй юм. 1-р дан нь хар бүс гэдгээр нийтэд тархсан. Дээр үеээс жүдогийн бүсийг угаадаггүй байснаас бэлтгэл сургуулилт хийсээр удах тусам бүс нь хар болж ирдэгээс хар бүс нь тухайн хүний хүч чадал, чадварын илэрхийлэл болсон байна.

4-р зэргээс доош бол: Цагаан бүс
3-с 1 хүртэл : Хүрэн бүс
1-с 5-р дан : Хар бүс
6-с 8-р дан : Улаан цагаан алаг бүс
8-с дээш: Улаан бүс

※ 6-р дангаас дээших нь хар бүсээрээ байсанч болно.
※ Эмэгтэйчүүд нь Япон дотроо бол бүс голоор 1/5 хэмжээний өргөнтэй цагаан зураастай байдаг. Олон улсын дүрмэнд бол эрэгтэй эмэгтэй ижилхэн.

Нийтэд 10-р дан нь хамгийн дээд дан гэж яригддаг ч, Жүдог үнлэслэгч Кано Жигороо нь "Жүдо" хэмээх номондоо "1-р дангаас ахиулсаар 10-р дан хүрч, цаашид улам хүчирхэгжин дээшлэж байвал 11, 12-р дан болж болно" гэж дээд хязгаар заагаагүй байдаг. Гэвч хараахан тийм тохиолдол гараагүй байгаа.
2006 он хүртэл Коодоокан жүдогийн 10-р дантай 15 жүдочин байдаг. 10-р дан авсан дарааллаар нь жагсаавал:
1935 Ямашита Ёшицүгү, 1937 Исогай Хажимэ, Нагаока Шюүичи, 1945 Мифүнэ Кюүзоо, Ийзука Күнисабүроо, Самүра Кайчироо, Табата Шёотароо, Окано Ёшитароо, Шёорики Мацүтароо, Накано Шёозоо, Күрихара Тамио, 1984 Котани Сүмиюки、2006 Тайго Тошироо, Абэ Ичироо, Оосава Ёшими нар юм.
Мөн Олон Улсын Жүдогийн Холбооны 10-р дантай жүдочин нь Антон Гээсинк(Голланд), Чарлез Палмер(Англи) 2 л юм. Эмэгтэйчүүдээс 10-р дантай хүн хараахан байхгүй. 9-р дан Фүкүда Кэйко, түүний дараа 8-р дантай 二星温子 нар л байгаа.

[Өөрчлөх] Дүрэм

Коодоокангийн шүүлтийн дүрэм, Олон Улсын Жүдогийн Холбооны шүүлтийн дүрэм гэсэн 2 дүрэм бий. Тэмцээний дэвжээ нь 8мх8м-с 10мх10м хүртэлх хэмжээтэй татами байна. Коодоокангийн дүрмийн дагуу бол 67, Олон Улсын Жүдогийн Холбооны дүрмийн дагуу бол 66 төрлийн "шидэлт"-н мэх, 29 төрлийн (2лаа адилхан) "даралт"-н мэхийг ашиглан ялалтын төлөө тэмцэлддэг. Тэмцээн нь заагдсан хугацааны дотор явагдаж барилдааныг гартаа авсан хүн нь ялах ба хэн нэг нь "Иппон(цэвэр ялалт)" авсан тохиолдолд тэмцээн шууд дуусна. Хэрвээ хэн нэг нь тэргүүлэх оноо аваагүй байгаа тохиолдолд нэмэлт цаг сунган барилдаж хэн түрүүлж оноо авсан(Алтан онооны дүрэм) нь ялдаг. Тэгээд ч хэн нь ч ялж чадахгүй тохиолдолд шүүгчийн шийдвэрээр ялагчийг тодруулдаг. Тухайн тэмцээний дүрмээс хамаарч хайнцуулах ч тохиолдол байдаг. Олимп зэрэг томоохон тэмцээнүүдэд 5мин барилддаг.

[Өөрчлөх] Дагах барилдааны тухай

Олимп болон ДАШТ зэрэгт 3-р байрын төлөөх барилдаан гаргахын тулд дагах барилдааныг бий болгодог. Үүнд нь шувтрагын барилдаанд ялагдсан бөхчүүд дундаас шөвгийн 4-т үлдсэн бөхчүүдтэй барилдсан бөхчүүд нь барилддаг.

[Өөрчлөх] Шидэлт

Өрсөлдөгчөө хүч хурдын хувьд илт давуутайгаар шидэж, ар нурууны аль болох их талбайг татамид хүргэсэн бол "Иппон" болдог. Арай иппон гэж тооцохоор биш бол "ваза-ари", түүний дараа "юү-коо", хамгийн доодох нь "коо-ка" юм. Ваза-ари 2 удаа авсан тохиолдолд иппон болдог. Юү-коо коо-ка нь хэд ч авсан дээд үнэлгээндээ шилжихгүй.

[Өөрчлөх] Даралт

国際審判規定では相手の背、両肩または片方の肩を畳につくように制し、相手の脚によって自分の身体、脚がはさまれていない場合、25秒間経過すると、「一本」勝ちになる。20秒以上25秒未満で「技あり」、15秒以上20秒未満で「有効」、10秒以上15秒未満で「効果」である。なお、講道館規定では30秒で「一本」、25秒以上30秒未満で「技有り」、20秒以上25秒未満で「有効｣となる。

絞め技、関節技については、相手が「参った」の合図（相手の体若しくは畳を審判に分かるように2～3回たたく）をすれば「一本」勝ちになる。

関節技の場合、「参った」をするかどうかは、完全に本人の自由である。従って、肘や肩を脱臼しても勝つ自信がある場合、「参った」をしないことがあるが、非常に危険なため勧められない。絞め技で相手が失神した（落ちた）場合（仮死状態）は、「一本」となる。絞め技で相手が死亡した場合は、「有効」となる。地方レベル、中学生以下の大会の場合、関節技や絞め技が完全に極まっていれば、安全のため、選手が「参った」をしなくても「一本」になることがある。これを「見込み一本」という。中学生以下は安全のため関節技・三角絞め禁止。小学生以下は安全のため絞め技・関節技禁止。