Ausgleich
De Ausgleich (compromis) was een overeenkomst die in 1867 in het keizerrijk Oostenrijk de staatsrechtelijke verhouding tussen Oostenrijk en Hongarije regelde en leidde tot de de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije.
Inhoud |
[bewerk] Federale Staat
De Ausgleich was een akkoord tussen in Oostenrijk wonende Duitsers en Hongaren. Voor 1867 bestond Oostenrijk uit kroonlanden met weinig autonomie. Het keizerrijk was een veelvolkenstaat met als hoofdgroepen de Duitsers, Hongaren en Slaven (West- en Zuid-Slaven). In deze federale staatsvorm werd het land in twee delen gesplitst Cisleithanië (Oostenrijk) en Transleithanië (Hongarije). Alleen financiën, defensie en buitenlandse zaken zouden gemeenschappelijk worden geregeld.
[bewerk] Ontevredenheid
De wens van de derde grote bevolkingsgroep, de slaven, om een eigen landsdeel te krijgen werd volkomen genegeerd. Dit droeg ertoe bij dat een groot percentage inwoners bijna geen gevoel voor eenheid had, zoals in Duitsland. Alleen keizer Frans Jozef I genoot vrijwel overal in het land grote populariteit. In 1867 werden de kroonlanden Hongarije, Kroatië en Slavonië, Fiume met gebied en Transsylvanië (Zevenburgen) samengevoegd tot het landsdeel Transleithanië.
De drie eerstgenoemde landen behielden hun eigen bestuur, maar Zevenburgen ging ressorteren onder koninkrijk Hongarije en kwam dus op een lager niveau te staan dan de andere gebieden, dit tot grote woede van de vele Roemenen die in het gebied woonden, maar het nieuw gevormde landsdeel Transleithanië bleef erbij dat Zevenburgen onderdeel zou blijven van Hongarije, Zevenburgen kreeg hierbij vrijwel geen bestuurskracht.
[bewerk] De landsdelen
Cisleithanië bestond uit de volgende kroonlanden:
-
- Koninkrijk Bohemen
- Koninkrijk Dalmatië
- Koninkrijk Galicië en Lodomerië
- Aartshertogdom Oostenrijk beneden de Enns
- Aartshertogdom Oostenrijk boven de Enns
- Hertogdom Boekovina
- Hertogdom Karinthië
- Hertogdom Krain
- Hertogdom Salzburg
- Hertogdom Silezië
- Hertogdom Stiermarken
- Markgraafschap Moravië
- Vorstelijk Graafschap Tirol
- Land Vorarlberg
- Kroonland Primorska (Küstenland)
Transleithanië bestond uit de volgende deelstaten (n.b. de status kroonland werd afgeschaft in dit landsdeel):
-
- Koninkrijk Hongarije
- Vorstendom Transsylvanië, wat gedegradeerd was van kroonland tot onderdeel van Koninkrijk Hongarije.
- Koninkrijk Kroatië en Slavonië
- Stad Fiume
- Koninkrijk Hongarije
Bosnië was in 1878 bezet en in 1908 officieël ingelijfd. Het had een aparte status dat centraal bestuurd werd, vanuit het ministerie van financiën.
[bewerk] Verenigde Staten van Oostenrijk
De Oostenrijks-Hongaarse kroonprins kwam met een uitgewerkt voorstel om de vele bevolkingsgroepen hun eigen status te geven met bijbehorende autonomie. Elke bevolkingsgroep kreeg zijn eigen deelstaat die dezelfde autonomie zouden hebben als de huidige twee landsdelen, die zouden worden afgeschaft. Maar door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, waarbij Oostenrijk-Hongarije uiteenviel, zijn deze plannen nooit doorgegaan.
[bewerk] Wetenswaardigheden
Andere volken voelden zich achtergesteld. Pas in 1907 in Oostenrijk algemeen mannenkiesrecht en in Hongarije nog niet eens 25% van de mannen.
In Hongarije bleven landeigenaren de leidende klasse. Landeigenaren waren goed opgeleid t.o. massa ongeschoolde proletariërs en landarbeiders.
De Oostenrijkse onderhandelaar, Ferdinand von Beust, noemde het compromis een overeenkomst tussen de Duitsers en de Magyaren om hun eigen barbaren op hun eigen manier te regeren.
