Beginselen van Agalev

De Vlaamse groene partij Agalev, de voorloper van het huidige Groen!, is op een merkwaardige manier ontstaan. Een actiegroep met de naam Anders Gaan Leven deed sinds 1977 bij wijze van “actie” mee aan de parlementsverkiezingen en haalde in 1981 tamelijk onverwacht drie parlementszetels.

Daarna duurde het nog even vóór deze “vereniging-met-parlementsleden” een min of meer geordende partij werd. De statuten en de verhouding met de “beweging” werden pas een jaar later goedgekeurd (Beraad van Tielrode, 27-28 maart 1982), net zoals de beginselverklaring (congres van Hasselt, 22-23 mei 1982) en het sociale luik van de beginselverklaring (congres van Westende, 11-12 december 1982). Het economisch programma van de partij kreeg nog later vorm (Economisch Congres van Mechelen, 4-5 mei 1985).

De groene draad doorheen de drie basisteksten (statuten, beginselverklaring, economisch programma) waren de drie beginselen

Door deze fundamenten moest de partij haar radicalisme in het ecologisch (en dus ook economisch) programma proberen te verzoenen met een geduldig vertrouwen in de kracht van de mensen aan de “basis”. Deze nieuwe groene partij onderscheidde zich daarmee duidelijk van andere, ogenschijnlijk soortgelijke stromingen die vaak meer autoritaire of zelfs gewelddadige middelen vooropstelden, zoals het marxisme of strekkingen van het anarchisme.

De drie sleutelwoorden sierden de kop van het ledenblad Bladgroen, tot het blad in april 1988 een zogenaamd “kwalitatieve sprong” maakte (zie redactioneel in jaargang 7 nummer 3). De partij deed inderdaad al gauw ervaring op met de ijzeren wet van Michels of de wet van de oligarchie. Een groeiende strekking bleek vooral problemen te hebben met de basisdemocratie, de afkeer van het leiderschapbeginsel en van centralisatie, die ook intern, in de partijstructuren beoefend werd.

Onder de noemer professionalisering werden een reeks “statutaire” beraden en congressen belegd, waarbij telkens geprobeerd werd het organisatorische model te stroomlijnen: Wilrijk 1986, Deinze 1988, Gent 1989, Malle 1993, Brussel 1995, Gent 1995, Klemskerke-de Haan 1996. Deze pogingen lukten steeds maar gedeeltelijk doordat in de amendementenslag telkens opnieuw de “oude“ beginselen doorbraken in de teksten.

De duidelijkste afkeer van de basisbeginselen werd verwoord door de kopstukken Geysels en Vogels, die in een boek de basisdemocratie een “waanidee” noemden (GEYSELS J. & VOGELS M., Politieke herbebossing, notities voor de 21e eeuw, Hadewijch, Antwerpen 1993).

Na een verkiezingsnederlaag in 2003 -de partij verdween uit het federale parlement- werd het oude Agalev opgedoekt en een nieuwe partij Groen! opgericht (15 november 2003). Het was meer dan een naamsverandering. Voor het eerst kreeg de partij in de persoon van Vera Dua een echte voorzitter of voorzitster, zoals alle andere “normale” partijen.

In tegenstelling tot Groen! en de andere groen-linkse partijen in Europa zou het Agalev van de jaren '80 zich nauwelijks of niet als progressief of als links gepositioneerd hebben. Om zich ergens een plaats in het politieke spectrum te geven werd eerder de term alternatief (anders) gebruikt. Ook sprak men van de brede groene stroming, dit om aan te geven dat men de klassieke politieke tegenstellingen (links-rechts, progressief-conservatief, liberaal-socialistisch, vrijzinnig-gelovig, Vlaams-Belgisch) wilde overstijgen.

Zie ook: Vier basisbeginselen van groene partijen