Benjamin Disraeli

Benjamin Disraeli (Londen, 21 december 1804 – Mayfair, 19 april 1881) was een Brits staatsman en de belangrijkste politieke rivaal van William Ewart Gladstone. Hij was tweemaal premier, in 1868 en van 1874-1880.

Benjamin Disraeli was van Joodse afkomst (zijn vader had zich tot de Anglicaanse Kerk bekeerd). Hij studeerde rechten, maar maakte zijn studie niet af. Vervolgens ging hij de politiek in en geraakte in conflict met de conservatieve leider Robert Peel, die naar zijn mening te veel waarde hechtte aan vrijhandel. De afschaffing van de Corn Laws (invoerrechten die moesten verhinderen dat de graanprijzen "te" laag zouden zakken) in 1846 was naar zijn mening zeer schadelijk voor de landbouwbelangen. Het geschil met Peel leidde ook tot een conflict met diens "kroonprins", Gladstone.

De aanhangers van Peel gingen met leden van de "Whig"-oppositie de Liberal Party vormen. Als reactie daarop sloten Disraeli en andere tegenstanders van vrijhandel zich aaneen tot een nieuwe Conservative Party. Zoals Gladstone dus de stichter van de moderne Liberale Partij was, werd Disraeli een der stichters van de moderne Conservatieve Partij. Daarmee hadden zich de twee grote politieke formaties gevormd die de Britse politiek zouden beheersen tot de opkomst van de Labour Party omstreeks 1920.

Disraeli had ook een zekere faam als auteur. Vooral zijn roman Vivian Grey had veel succes bij tijdgenoten.

Disraeli bekleedde het ministerschap van financiën in de Toryregeringen Derbyy, en werd in 1868 zelf korte tijd premier. Maar zijn werkelijke politieke succes is pas laat in zijn leven gekomen. Zijn tweede, langdurige premierschap begon toen hij al bijna 70 jaar oud was.

Koningin Victoria kon het met de charmeur Disraeli veel beter vinden dan met de stijve Gladstone. Disraeli zou eens hebben gezegd dat ieder mens van vleierij houdt en dat je, wanneer het om vorstelijke personen gaat, die vleierij het best maar met hele scheppen tegelijk kon opdienen...(Everyone likes flattery; and when you come to Royalty you should lay it on with a trowel.) De zet waarmee hij Victoria helemaal voor zich wist te winnen was zijn initiatief tijdens zijn tweede premierschap om haar te laten uitroepen tot Keizerin van India (1 januari 1877).

In tegenstelling tot Gladstone, die een zuinige en vreedzame regering voorstond, was Disraeli een "imperialist" in hart en nieren. Hij voerde een pro-Turkse politiek en bestreed de Zoeloes in Zuid-Afrika. Van autonomie voor de opstandige Ieren wilde hij niet weten.

Spoedig na zijn verkiezingsnederlaag in 1880 werd hij ziek. Hij overleed in april 1881.

Hij is bekend in Amerika, voor zijn uitspraak: "There are three kinds of lies: lies, damned lies, and statistics". Vertaald in het Nederlands: Leugens, verdraaide leugens en statistieken.