Binominale nomenclatuur

De binominale nomenclatuur (bi-nominaal - twee namen) is, letterlijk, een tweenamige benaming. De zoölogische nomenclatuur gebruikt dergelijke tweenamige namen als formele wetenschappelijke namen voor soorten.

Linnaeus was de eerste die aan iedere soort een dubbele naam gaf: naast de naam voor het genus (mv. genera) of geslachtsnaam kreeg elke soort die hij onderscheidde ook een triviale naam of soortnaam. Voor het gemak ordende hij zijn geslachten in Klassen en Ordes (een rang als "familie" hanteerde hij niet). Met de tweedelige naamgeving zoals ingevoerd door Linnaeus ontstond een scheiding tussen nomenclatuur en taxonomie. Vóór Linnaeus was een naam gekoppeld aan de beschrijving van de benoemde groep, ná Linnaeus was de naam alleen een handvat (etiket, label).

Het "Principle of Binominal Nomenclature" is een belangrijk principe in de zoölogische nomenclatuur en houdt in

soorten krijgen een tweenamige naam (binomen)
ondersoorten krijgen een drienamige naam (trinomen)
alle andere rangen krijgen een éénnamige naam.

Het genus Felis bevat bijvoorbeeld o.a. de soorten Felis domesticus (de huiskat), Felis concolor (de poema) Felis caracal (de caracal) en Felis pardalis (de ocelot). Deze wetenschappelijk namen worden cursief geschreven, of in manuscript of in getypte tekst onderstreept. De genusnaam wordt met een hoofdletter, de soortnaam met een kleine letter geschreven. Als geen verwarring mogelijk is kan in een tekst de genusnaam worden afgekort (F. domesticus).

Voorbeelden van ondersoorten, b.v. met verschillende kleuren die in verschillende delen van het verspreidingsgebied voorkomen, zijn de Sumatraanse tijger en de Siberische tijger: Panthera tigris altaica (trinomen) is de Siberische tijger

Meestal zijn soortsnamen Grieks of Latijn of gelatiniseerde versies van namen en vaak geven ze een opvallend kenmerk van de soort aan: felis is Latijn voor kat, en in Coccinella septempunctata betekent septempunctata 'met zeven stippen' (wat voor het zevenstippelig lieveheersbeestje voor de hand ligt). Namen zijn niet altijd zo logisch: Dicrotendipes thanatogratus is een mugje dat naar de popgroep 'The Grateful Dead' is genoemd...(Grieks "thanatos", dood, en Latijn "gratus", grateful). De keuze van de soortsnaam is het voorrecht van degene die de naam publiceert.

Het komt voor dat soorten op grond van nieuwe onderzoeksgegevens naar een ander geslacht worden verplaatst en dan van naam veranderen, of dat een geslacht bij nader inzien in twee nieuwe geslachten moet worden gesplitst, of dat twee geslachten worden verenigd. Bij zoogdieren komt dit niet zo heel vaak voor. Toch zal men in de literatuur b.v. voor de gewone leeuw al drie verschillende namen aantreffen: Felis leo, Panthera leo en Leo leo. Bijv. bij insecten, een zeer grote groep met om en nabij een miljoen benoemde soorten blijkt geregeld dat een soort al eens door een ander benoemd was, onder een andere naam. Voor al deze gebeurtenissen bestaan regels:

Bij een door meer auteurs onafhankelijk van elkaar benoemde soort telt alleen de eerst gepubliceerde naam. Het kan decennia duren voor zoiets wordt ontdekt, waardoor een onjuiste naam inmiddels wel grote bekendheid kan hebben gekregen. Juist bij soorten waarbij veel kans op verwarring bestaat wordt dus vaak de naam van de publicerende auteur met jaartal erbij aangegeven.
De soortsnaam blijft bij verandering van het genus ongewijzigd tenzij er in dat genus al een andere soort bestaat met die soortsnaam, dan moet ook de soortsnaam worden gewijzigd. Zijn er al een of meer alternatieve soortsnamen beschikbaar van (een) andere beschrijver(s), dan komt de oudste daarvan het eerst in aanmerking. De soortsnaam moet bij een genusverhuizing wel worden aangepast aan het taalkundig geslacht van de genusnaam, en bv een mannelijke of vrouwelijke uitgang krijgen.
Mocht de soort later naar een ander genus verhuisd zijn dan komt de naam van de auteur tussen haakjes te staan: (Epler).