Convergente evolutie
Van convergente evolutie wordt gesproken als dieren en planten uit verschillende taxonomische groepen zeer sterke (uiterlijke) overeenkomsten hebben ontwikkeld. Dit komt voor bij planten of dieren die dezelfde ecologische niche bezetten (roofdieren die slagtanden ontwikkelen zoals de sabeltandtijger had) of in hetzelfde soort milieu leven (bijvoorbeeld rivieroevers, de savanne of de woestijn).
Een bekend voorbeeld van convergente evolutie is dat vergelijkbare lichaamsvormen worden aangetroffen bij haaien, dolfijnen en ichthyosaurussen (uitgestorven zeereptielen uit het krijt). Dit komt doordat met deze vorm een optimale stroomlijn wordt verkregen.
Een ander voorbeeld is dat veel buideldieren uit Australië erg lijken op placentale zoogdieren elders, hoewel ze zeker niet sterk verwant zijn.
Indrukwekkende voorbeelden van convergente evolutie zijn de Afrikaanse euphorbia en de Amerikaanse cactussen. Beide families van succulente planten hebben onafhankelijk van elkaar een groot aantal sterk gelijkende vormen ontwikkeld, zoals de zuil, de bol en de 'medusavorm' om in dorre streken te overleven. Astrophytum asterias en Euphorbia obesa lijken als ze niet in bloei staan zoveel op elkaar dat ze voor de leek niet van elkaar te onderscheiden zijn.
Op moleculair niveau kan ook over convergente evolutie worden gesproken: als voor twee soortgelijke functies (bijvoorbeeld dezelfde reactie in twee ongerelateerde organismen) onafhankelijk van elkaar een eiwit evolutionair wordt ontwikkeld dat op dezelfde manier werkt of op dezelfde manier is opgevouwen.
