Hipposideros diadema
| Dit artikel is aangedragen voor verwijdering als Etalageartikel. Heeft u een mening over dit artikel, stem dan mee. |
| Hipposideros diadema IUCN-status: Veilig[1] |
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
|
|||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Hipposideros diadema (É. Geoffroy, 1813) |
Hipposideros diadema is een vleermuis uit het geslacht Hipposideros die voorkomt van Myanmar en Vietnam tot de Filipijnen, Nieuw-Guinea, de Salomonseilanden en Noordoost-Australië. Het is één van de meest wijdverbreide soorten van zijn familie, de bladneusvleermuizen van de Oude Wereld (Hipposideridae).[1]
De geslachtsnaam Hipposideros komt van de Griekse woorden voor "paard" (ἳππος, hippos) en "ijzer" (σίδηρος, sideros) en betekent "hoefijzer", een verwijzing naar het ingewikkelde neusblad waar soorten van dit geslacht door gekenmerkt worden. De soortnaam diadema is Latijn voor "hoofdband" of "diadeem".[2]
Inhoud |
[bewerk] Verspreiding
Over de verspreiding van deze soort in sommige gebieden is gedetailleerde informatie gepubliceerd. In Vietnam is de soort gevonden in de provincies Quang Tri en Lam Dong en op de eilanden Con Dao en Phu Quoc.[3] In de Filipijnen is deze soort gevonden op Bohol, Busuanga, Calauit, Catanduanes, Cebu, Dinagat, Guimaras, Leyte, Luzon, Mindanao, Mindoro, Negros, Palawan, Panay, Polillo, Samar en Siquijor.[4] In de omgeving van Nieuw-Guinea is de soort gevonden op Batjan, Batanta, Biak en Supiori, Bougainville, Buka, Buru, Ceram, Choiseul, Fauro, Guadalcanal, Halmahera, Japen, de Kai-eilanden, Karakelong (Talaud-eilanden), Kiriwina, Malaita, Manus, Misima, New Britain, New Ireland, Nggela Sule (Florida-eilanden), Rennell, Sanana, Sangihe (Sangihe-eilanden), San Jorge, Santa Isabel, Vella Lavella, Waigeo.[2] Op Nieuw-Guinea is de soort gevonden op een groot aantal locaties over het hele eiland heen.[5] In Australië komt de soort alleen voor op het noordoostelijke deel van Cape York, zuidelijk tot Townsville.[6] Dit dier is onder andere ook gevangen op Timor en de Tanimbar-eilanden.[7][8] Deze soort komt in de Filipijnen en op en rondom Nieuw-Guinea algemeen voor, maar in Australië is de soort minder algemeen.[4][2][5][6]
[bewerk] Leefwijze en gedrag
Net als veel andere vleermuizen is deze soort 's nachts actief. In Australië brengt hij de dag door in grotten, mijnen of gebouwen, maar in de Filipijnen gebruikt hij grotten, boomholtes en tunnels.[6][4] Op New Ireland en New Britain is deze soort in grotten gevonden. De dieren hangen daar apart, op 30 tot 50 centimeter van elkaar af; vaak zijn ze de enige vleermuissoort in een grot.[2] Het dier foerageert (in Australië) in allerlei habitats, van regenwoud tot eucalyptusstruiken.[6] Van zijn slaapplaats vliegt het dier tot 10 kilometer naar het gebied waar hij foerageert.[5]
Zoals de meeste vleermuizen eet deze soort vliegende insecten, die op de vleugel worden gevangen.[6] Het dier kan eten in zijn wangzakken opslaan.[5] Deze soort heeft krachtigere, meer directe vlucht dan andere bladneuzen. Per nest wordt er één jong geboren, dat in Australië in november of december ter wereld komt.[6] In Maleisië verzamelen vrouwtjes zich in maart en april voor de geboorte van hun jongen.[9]
[bewerk] Taxonomie
H. diadema is waarschijnlijk het nauwste verwant aan H. demissus uit San Cristobal in de Salomonseilanden en H. inornatus uit het Australische Noordelijk Territorium, twee vormen die voorheen als ondersoorten van H. diadema werden gezien.[1] Volgens een fylogenetische analyse van morfologische kenmerken is de soort daarnaast het nauwst verwant aan H. lylei, H. pratti en H. turpis, die allemaal in Zuidoost-Azië voorkomen. Deze groep was verwant aan een grote klade die andere grote Aziatische, Australische en Afrikaanse Hipposideros-soorten, Asellia tridens en leden van de fossiele geslachten Palaeophyllophora en Pseudorhinolophus omvatte.[10]
Deze soort omvat een groot aantal ondersoorten:[1][2][5]
- H. d. ceramensis Laurie & Hill, 1954 (Ceram en Buru)
- H. d. custos K. Andersen, 1918 (Kai-eilanden)
- H. d. diadema (É. Geoffroy, 1813) (oostelijke Kleine Soenda-eilanden)
- H. d. euotis K. Andersen, 1905 (Halmahera en omliggende eilanden)
- H. d. griseus (Meyen, 1833) (Nieuw-Guinea en de Filipijnen)
- H. d. masoni (Dobson, 1872) (Zuidoost-Azië)
- H. d. mirandus Thomas, 1914 (Manus)
- H. d. natunensis Chasen, 1940 (Natuna en Bungaran)
- H. d. nicobarensis (Dobson, 1871) (Nicobaren)
- H. d. nobilis (Horsfield, 1823) (Borneo, Java, Bali en westelijke Kleine Soenda-eilanden)
- H. d. oceanitis (Salomonseilanden, Bismarck-archipel)
- H. d. reginae Troughton, 1937 (Queensland)
- H. d. speculator K. Andersen, 1918 (Celebes)
- H. d. trobrius Troughton, 1937 (Trobriand-eilanden).
De geldigheid van veel van deze ondersoorten (bijvoorbeeld H. d. trobrius) is echter onduidelijk, en sommige populaties (zoals die uit Sumatra en Misima) zijn niet in een ondersoort geplaatst.[1][11]
[bewerk] Beschrijving
Het is een zeer grote bladneusvleermuis; in veel delen van zijn verspreidingsgebied is het het grootste lid van de familie dat ter plaatse voorkomt. De rug is bij Australische exemplaren lichtbruin, maar in de Filipijnen donker- of goudbruin, een kleur die in Australië ook wel voorkomt. De onderkant is wit of lichtbruin. Veel exemplaren hebben witte vlekken op de schouders en de rug. Deze vleermuis heeft grote, puntige oren en zeer kleine ogen.[6][3] De vorm van het neusblad verschilt van die van andere soorten: er zitten drie kleine neusbladen aan de zijkant en in het midden is een grote ronde knop te zien.[2] Exemplaren van deze soort uit zowel Borneo als Leyte hebben een karyotype van 2n=32, FN=60, net als veel andere Hipposideros-soorten.[12]
In onderstaande tabel zijn maten van H. diadema uit verschillende gebieden opgenomen; ter vergelijking zijn ook gegevens over de verwante soorten H. demissus en H. inornatus in de tabel geplaatst. Het gemiddelde wordt tussen haakjes na de extremen gegeven. Voor de maten uit Nieuw-Guinea en New Britain en voor H. demissus zijn de gemiddelden voor mannetjes en vrouwtjes apart aangegeven. De totale lengte, die alleen voor H. d. natunensis is gepubliceerd (144 mm) en de achtervoetlengte, die alleen voor Nieuw-Guinese populaties (10,8-17,7, gemiddelde voor vrouwtjes 15,4 en voor mannetjes 14,6) en de populatie op Mount Isarog op Luzon is gepubliceerd (17-19, gemiddeld 18), zijn niet in de tabel opgenomen.
| Populatie | Aantal exemplaren | Kop-romplengte (mm) | Staartlengte (mm) | Voorarm- lengte (mm) |
Tibialengte (mm) | Oorlengte (mm) | Gewicht (g) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Natuna (H. d. natunensis)[13] |
1 (holotype) | - | 48 | 88 | 33,5 | 23 | - |
| Borneo (H. d. nobilis)[14] |
1 | - | - | 81 | 33 | - | - |
| Bali (H. d. nobilis)[7] |
7 | - | - | 87,5-93,0 (90,3) | - | - | - |
| Java (H. d. nobilis)[8] |
24 | - | - | 80,0-90,7 | - | - | - |
| Timor (H. d. diadema)[7] |
2 | 81-95 | 54-55 | 82,3-86,2 | - | 30-31 | - |
| Tanimbar-eilanden (H. d. diadema)[8] |
7 | - | - | 77,4-83,4 | - | - | 39,0-42,0 |
| Noord-Celebes (H. d. speculator)[8] |
2 | - | - | 85,3-86,5 | - | 33,4-34,3 | 31,5 |
| Sangihe-eilanden (H. d. speculator)[8] |
1 | - | - | 79,1 | - | 32,4 | - |
| Talaud-eilanden (H. d. speculator)[8] |
1 | - | - | 85,1 | - | 33,0 | - |
| Nieuw-Guinea (H. d. griseus)[5] |
7 (2 ♀ en 5 ♂) | 81-89 (♀: 84,4; ♂: 82,2) | 41-52,4 (♀: 51,8; ♂: 48,8) | 75,4-81,2 (♀: 81,1; ♂: 77,7) | - | 26-29,8 (♀: 29,1; ♂: 28,1) | 33,5-43 (♀: 38,8; ♂: 36,5) |
| Luzon (H. d. griseus)[15] |
3 | - | 45-50 (47) | 78-83 (81) | - | 28-30 (29) | 31-50 (39,7) |
| Australië (H. d. reginae)[6] |
- | 74-96 (84) | - | 77-85 (82) | - | 25-30 (26) | 34-53 (44) |
| Misima (H. d. ssp.)[11] | 8 | - | - | 65-72 | - | - | - |
| Kiriwina (H. d. trobrius)[11] |
3 | - | - | 72-75 | - | - | - |
| New Britain (H. d. oceanitis)[2] |
10 (5 ♀ en 5 ♂) | 77,1-90,5 (♀: 84,4; ♂: 82,2) | 46,0-59,8 (♀: 50,5; ♂: 58,7) | 72,5-92,0 (♀: 76,3; ♂: 78,0) | 31,2-36,0 (♀: 33,5; ♂: 34,2) | 25,2-29,0 (♀: 27,4; ♂: 27,7) | 34,0-42,0 (♀: 38,6; ♂: 34,8) |
| H. demissus[2] | 10 (5 ♀ en 5 ♂) | 64,8-70,3 (♀: 67,6; ♂; 68,2) | 34,1-42,6 (♀: 38,4; ♂; 36,9) | 64,0-67,6 (♀: 65,2; ♂; 66,3) | 26,5-28,1 (♀: 27,1; ♂; 27,6) | 20,6-24,5 (♀: 23,1; ♂; 22,7) | 22,3-27,0 (♀: 24,8; ♂; 24,9) |
| H. inornatus[6] | - | 75-79 (77) | - | 68-73 (71) | - | 23-27 (25) | 22-35 (26,5) |
[bewerk] Literatuur
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Simmons, N.B. 2005. Order Chiroptera. Pp. 312-529 in Wilson, D.E. & Reeder, D.M. (eds.). Mammal Species of the World: a taxonomic and geographic reference. 3rd ed. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2 vols., 2142 pp. ISBN 0-8018-8221-4
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Flannery, T.F. 1995. Mammals of the South-West Pacific & Moluccan Islands. Chatswood: Reed Books, 464 pp. ISBN 0-7301-0417-6
- ↑ 3,0 3,1 Borissenko, A.V. & Kruskop, S.V. 2003. Bats of Vietnam and adjacent territories. An identification manual. Moscow: Zoological Museum of Moscow M. V. Lomonosov State University, 212 pp.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.fieldmuseum.org/Philippine_Mammals/Hipposideros_diadema.htm
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Flannery, T.F. 1995. Mammals of New Guinea. Chatswood: Reed Books, 568 pp. ISBN 0-7301-0411-7
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 Menkhorst, P. & Knight, F. 2001. A Field Guide to the Mammals of Australia. South Melbourne: Oxford University Press, x+269 pp. ISBN 0-19-550870-X
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Goodwin, R.E. 1979. The bats of Timor: systematics and ecology. Bulletin of the American Museum of Natural History 163:73-122.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Hill, J.E. & Roozendaal, F.G. 1989. Records of bats (Microchiroptera) from Wallacea. Zoologische Mededelingen 63:97-122.
- ↑ Nowak, R.M. (ed.) 1999. Walkers Mammals of the World. 6th ed. Baltimore en Londen: The Johns Hopkins University Press, 2 vols., 1936 pp. ISBN 0-8018-5789-9
- ↑ Hand, S.J. & Kirsch, J.A.W. 2003. Archerops, a new annectent hipposiderid genus (Mammalia: Microchiroptera) from the Australian Miocene. Journal of Paleontology 77(6):1139-1151.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Koopman, K.F. 1982. Bats from eastern Papua and the East Papuan islands. American Museum Novitates 2747:1-34.
- ↑ Rickart, E.A., Mercier, J.A. & Heaney, L.R. 1999. Cytogeography of Philippine bats (Mammalia: Chiroptera). Proceedings of the Biological Society of Washington 112(3):453-469.
- ↑ Chasen, F.N. 1940. A handlist of Malaysian mammals. Bulletin of the Raffles Museum 15:i-xx+1-209.
- ↑ Chasen, F.N. & Kloss, C.B. 1931. On a collection of mammals from the lowlands and islands of North Borneo. Bulletin of the Raffles Museum 6:1-82.
- ↑ Heaney, L.R., Balete, D.S., Rickart, E.A., Utzurrum, R.C.B. & Gonzales, P.C. 1999. Mammalian diversity on Mount Isarog, a threatened center of endemism on southern Luzon Island, Philippines. Fieldiana Zoology (n.s.) 95:1-62.
