Jacobus II van Engeland
| 1633-1701 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Koning van Engeland | ||||||
|
||||||
| Koning van Schotland | ||||||
|
||||||
|
Jacobus II (Engels: James) (14 oktober 1633 – 16 september 1701) was koning van Engeland en (als Jacobus VII) van Schotland van 1685 tot 1688. Hij was de derde zoon van Karel I.
In 1643 ontving hij de titel hertog van York. Tijdens de burgeroorlog tussen de republikeinen van Oliver Cromwell en de royalisten werd hij door het parlement gevangengenomen, maar hij ontsnapte in 1648 naar Den Haag. In 1649 ging hij naar Frankrijk. In 1652 diende hij onder Turenne en in het Spaanse leger.
Bij het herstel van de Stuarts (de troonsbestijging van zijn broer Karel II) in 1660 werd hij 'Lord High Admiral' van Engeland. In die hoedanigheid was hij commandant van de marine en versloeg de Hollanders in de Slag bij Lowestoft (1665). De kolonie Nieuw Amsterdam, die bij de Vrede van Breda 1667 aan Engeland kwam, werd naar hem New York genoemd.
Onder invloed van zijn vrouw, Anna Hyde (Cranbourne Lodge, Windsor 12/22 maart 1638 – St. James’s Palace, Londen 31 maart 1671), met wie hij in op 24 november 1659 te Breda was getrouwd, was hij overgegaan tot het katholicisme. Na de afkondiging van de Test Act (1673) moest hij daardoor al zijn ambten neerleggen.
Op 21 november 1673 te Dover hertrouwde hij met de katholieke Maria d'Este (25 september 1658 – 7 mei 1718), prinses van Modena. Zijn populariteit onder de bevolking nam steeds meer af en in 1678 moest hij zelfs vluchten. Hij kon echter spoedig terugkeren en in 1680 werd hij koninklijk stadhouder in Schotland, waar hij hard optrad tegen de protestanten. Jacobus was de wettige troonopvolger, maar na 1680 brak een hevige strijd om zijn erkenning uit tussen koning en parlement en de politieke partijen van de Whigs (liberalen) en de Tories (conservatieven). Toen Karel stierf zonder erfgenaam, was Jacobus de wettige opvolger voor de troon van Engeland en Schotland. Hij werd gekroond op 23 april 1685 in Westminster Abbey.
Van Jacobus' eerste huwelijk waren nog twee dochters in leven, beide protestant en ook uit zijn tweede huwelijk had hij geen mannelijke erfgenaam. Op 10 juni 1688 schonk echter zijn tweede vrouw het leven aan haar vijfde kind, ditmaal een zoon. De algemene ontevredenheid nam met de geboorte van deze katholieke erfgenaam nog meer toe. Het vooruitzicht van een katholieke dynastie was zeer bedreigend voor de protestanten, die niet gelukkig waren met een katholiek als hoofd van de Kerk van Engeland. Dit leidde tot een samenzwering met het doel James te vervangen door zijn dochter Maria, overtuigd protestante.
Op 5 november 1688 landde Maria's echtgenoot Willem III van Oranje-Nassau in Engeland (bij Torquay) met een groot Nederlands leger. Willem gaf het bevel het Engelse leger te ontbinden en daar werd goeddeels gehoor aan gegeven. Jacobus had daardoor al snel in Engeland zelf niet veel steun meer. Op 11 december vluchtte hij om vanuit die delen van zijn rijk waar hij nog wel steun had -het katholieke Ierland- de strijd voort te zetten. Hiermee kwam zijn regering feitelijk ten einde omdat het parlement in Westminster zetelde.
Op 28 januari 1689 besloot dit parlement dat Jacobus met zijn vlucht afstand had gedaan van de troon en dat Willem en Maria hem wettig konden opvolgen. Hiermee kwam ook het primaat van het parlement over het koningschap vast te staan. De Schotten volgden het besluit op 11 april 1689. Jacobus was in Ierland nog aan de macht tot aan de Slag bij de Boyne op 1 juli 1690.
Na zijn nederlaag vluchtte Jacobus naar Frankrijk, waar Lodewijk XIV hem een jaargeld gaf. Officieel trad hij nooit af en bleef hij aanspraak maken op de troon van Engeland, Schotland en Ierland. Hieruit ontstond het Jacobitisme dat nog tot in het midden van de 18e eeuw een factor in de Engelse politiek zou blijven.
Op 16 september 1701 stierf Jacobus in ballingschap in Saint-Germain-en-Laye bij Parijs. Hij is begraven in de kerk van Saint-Germain.
[bewerk] Kinderen
Jacobus had zeker 20 kinderen bij vier verschillende vrouwen:
- bij zijn eerste echtgenote Anne Hyde:
- Karel (Worcester Park House, Surrey 22 oktober 1660 – Palace of Whitehall, Londen 5 mei 1661, hertog van Cambridge (niet officieel)
- Maria (St. James’s Palace, Londen 30 april 1662 - Kensington Palace, Londen 28 december 1694), koningin van Engeland en Schotland 1689-1694
- Jacobus (St. James’s Palace 12 juli 1663 - Richmond Palace, Richmond upon Thames 20 juni 1667), 1e hertog van Cambridge
- Anne (St. James’s Palace 6 februari 1665 - Kensington Palace 1 augustus 1714), koningin van Groot-Brittannië 1702-1714
- Karel ([[St. James’s Palace 4 juli 1666 – aldaar 22 mei 1667, 1e hertog van Kendal
- Edgar (St. James’s Palace 14 september 1667 – Richmond Palace 8 juni 1671), 1e hertog van Cambridge
- Henriette (Palace of Whitehall 13 januari 1669 - St. James's Palace 15 november 1669)
- Catherina (Palace of Whitehall 9 februari 1671 - St. James's Palace 5 december 1671)
- bij zijn tweede echtgenote Maria d’Este:
- Catherina Laura (St. James's Palace 10 januari 1675 – aldaar 3 oktober 1675)
- Isabella (St. James's Palace 18 augustus 1676 – aldaar 2 maart 1681)
- Karel (St. James's Palace 7 november 1677 – aldaar 12 december 1677)
- Elizabeth (* en † 1678)
- Charlotte Maria (St. James's Palace 16 augustus 1682 – aldaar 6 oktober 1682)
- Jacobus Frans Edward (St. James's Palace 10 juni 1688 – Rome 1 januari 1766, jacobitisch troonpretendent
- Louise Maria Theresia (Saint-Germain-en-Laye 28 juni 1692 – aldaar 8 april 1712
- bij zijn maîtresse Arabella Churchill
- Henriette FitzJames (1667 – 30 april 1730); ∞ I (29 november 1683) Hendrik Waldgrave (1661 – 24 januari 1690), 1e baron Waldegrave; ∞ II (1695) Piers Butler (1652 – 1697), 3e burggraaf Galmoyle
- Jacobus FitzJames (1670 – 1734), 1e hertog van Berwick 1687
- Hendrik FitzJames (1673 – 1702), 1e hertog van Albemarle
- Arabella FitzJames (1674 – 7 november 1704)
- bij zijn maîtresse Catherine Sedley:
- Catherine Darnley (ca 1681 – 14 maart 1743); ∞ I (Westminster Abbey 28 oktober 1699) James Annesley († 1702), 3e graaf van Anglesey; ∞ II (16 maart 1706) John Sheffield (7 april 1648 – Londen 27 februari 1721), 1e hertog van Buckingham
| Voorganger: -- |
Jacobus VII en II Jacobitisch troonpretendent 1688-1701 |
Opvolger: Jacobus VIII en III |
