Kleine Beer

kaart van Kleine Beer

De Kleine Beer (Ursa Minor, afkorting CMi) is een sterrenbeeld aan de noorderhemel, liggend tussen rechte klimming 00^u00^m en 24^u00^m en tussen declinatie +65º en de pool (+90º). Het grootste deel van het sterrenbeeld ligt ongeveer tussen rechte klimming 13^u en 18^u. Op de breedte van de Benelux is het sterrenbeeld circumpolair en bevat de noordelijke hemelpool die zich momenteel in de buurt bevindt van de ster Polaris. In 1950 was de afstand tussen deze ster en de pool 1º, maar door de precessie zal dit niet altijd zo blijven.

De Kleine Beer is één van de 48 klassieke sterrenbeelden die door Ptolemeus zijn beschreven. Het sterrenbeeld dateert uit de oudheid, men denkt dat de Griekse filosoof Thaleus het sterrenbeeld ongeveer 600 v. Chr. heeft geïntroduceerd maar het zal al veel eerder bekend zijn geweest als navigatiemiddel tussen de sterren. In oude tijden werd Kleine Beer ook wel de Vleugel van de Draak genoemd.

[bewerk] Mythologie

(één van de verhalen)
Callisto, één van de vriendinnen van Artemis, verloor haar maagdelijkheid aan Zeus die zich had vermomd als Artemis. Ze kreeg een kind en noemde hem Arcas. De woedende Artemis veranderde Callisto in een beer. De zoon van Callisto, Arcas, doodde zijn moeder bijna toen hij aan het jagen was maar Zeus (of Artemis, dat is niet helemaal duidelijk) hield hem tegen en plaatste hen beiden aan de sterrenhemel als de Grote Beer en Kleine Beer. Hera, de vrouw van Zeus, was er niet blij mee dat Callisto en Arcas aan de hemel werden geplaatst dus vroeg ze Tethys om hulp. Tethys, een watergodin, vervloekte de beide sterrenbeelden om voor altijd om de hemelpool te draaien en nooit onder de horizon te verdwijnen.

[bewerk] Sterren

(in volgorde van afnemende helderheid)

Polaris (α, alpha Ursae Minoris, de Poolster)
Kocab (β, beta Ursae Minoris)
Pherkad (γ, gamma Ursae Minoris)
Epsilon Ursae Minoris (een Algol type veranderlijke ster)
Alifa al Farkadain (ζ, zeta Ursae Minoris)
Yildun (δ, delta Ursae Minoris)
Anwar al Farkadain (η, Eta Ursae Minoris)
Pherkad Minor (11 Ursae Minoris)

[bewerk] Wat is er verder te zien

Het sterrenbeeld wordt door amateur-astronomen wel gebruikt om de helderheid van de hemel te schatten. De sterren hebben helderheden tussen magnitude 2 en 6. Als al deze sterren goed zichtbaar zijn dat zou het een goede waarnemingsnacht kunnen zijn.

De Kleine Beer bevat geen interessante waarneemobjecten voor amateurs maar bevat wel een nabij gelegen melkwegstelsel genaamd Ursa Minor dwerg. Wel is het sterrenbeeld bekend omdat de poolster deel van de Kleine Beer uitmaakt.