Kraken (chemie)
Kraken is de chemische bewerking die gebruikt wordt om zware koolwaterstoffen om te zetten in lichtere fracties. Zoals de naam 'kraken' al suggereert worden de lange koolwaterstofmoleculen tijdens het proces in kleinere stukken gebroken. Voor de bereiding van grondstoffen voor de plasticfabicage (zoals etheen en propeen) gebeurt dit kraken door verhitting (thermisch kraken). De conversie van zware oliefracties naar lichtere brandstoffen is vaak gebaseerd op een katalysator (katalytisch kraken, cat-cracking of hydro-cracking).
De kleinere moleculen die bij kraken ontstaan zijn vaak onverzadigd, omdat lichte verzadigde koolwaterstoffen relatief meer waterstofatomen nodig hebben dan in de reactie beschikbaar zijn. Onverzadigde koolwaterstoffen hebben dubbele bindingen, die een goed aanknopingspunt vormen voor vervolgreacties. Hierdoor zijn de producten van het kraakproces goed bruikbaar als grondstoffen in diverse petrochemische processen.
Hydro-kraken (of hydro-cracking) is een variant van kraken waarbij in aanwezigheid van een katalysator waterstof wordt toegevoegd, ten einde verzadigde producten te verkrijgen. Hierbij bestaat de katalysator vaak uit een zeoliet voor het eigenlijke kraken, samen met nikkel-wolfraam-sulfide voor de hydrogenering van de onverzadigde kraakproducten. Dit proces wordt vooral gebruikt om zwaardere aardoliefracties om te zetten in lichtere bestanddelen die in brandstoffen als diesel en benzine kunnen worden gebruikt. Simpel gezegd, om meer diesel en benzine uit de aardolie te kunnen halen.
Kraken is een relatief gevaarlijk proces, omdat de koolwaterstoffen op hoge temperatuur gebracht worden, en de producten bij een lek in de installatie spontaan zullen ontbranden. Bij DSM in Geleen vielen bij een explosie van een naftakraker op 7 november 1975 14 doden en raakten 104 mensen gewond.
