Kraken (pand)
Kraken is het in gebruik nemen van een onbewoonde ruimte of een onbewoond gebouw (kraakpand), zonder toestemming van de eigenaar.
Inhoud |
[bewerk] Achtergrond
Krakers (personen die kraken) claimen de rechten over de gekraakte ruimte meestal door bezetting, en niet door bezit. De jaren tachtig van de 20e eeuw kenden een hausse aan kraken. De woningnood in (met name) de grote steden, samen met een soms grote leegstand leidde ertoe dat men het recht in eigen hand nam. Er ontstond een grote en actieve kraakbeweging met een duidelijk anarchistische inslag.
Zie ook antikraak
[bewerk] Tegencultuur
In een aantal kraakpanden vinden er regelmatig culturele activiteiten als exposities en filmvertoningen plaats. Ook zijn er soms eetcafés of volkskeukens (vaak vegetarisch of veganistisch), weggeefwinkels of vrije radiostations in gevestigd.
Kenmerk van al deze activiteiten is met name dat de plegers ervan zich afzetten tegen de heersende cultuur, tegen de consumptiemaatschappij. Krakers zijn vaak ook actief in allerlei maatschappelijke bewegingen, zoals in de tachtiger jaren de anti-kernenergiebeweging, en in de huidige eeuw de anders-/antiglobalisten.
[bewerk] Juridische aspecten
[bewerk] Nederland
Kraken op zichzelf is in veel landen een misdaad en in andere landen wordt het alleen gezien als een civiel conflict tussen eigenaar en bezetters. De wetgever kiest in de meeste landen traditioneel de kant van de eigenaar. Er zijn echter sommige landen, doorgaans met een tekort aan woonruimte, waar de neiging heerst om krakers te negeren tot het gekraakte pand of terrein ontwikkeld wordt en de krakers verwijderd worden.
Nederland is een van de weinige landen waar kraken niet specifiek verboden is bij wet. Wanneer een pand langer dan twaalf maanden niet in gebruik is geweest en de eigenaar niet kan bewijzen het pand op korte termijn weer in gebruik te nemen, wordt de kraker niet gemaand op te stappen. Het enige illegale aspect is de braak; dit is het openbreken van het pand. Dit kan echter alleen bij een betrapping op heterdaad ten laste gelegd worden.
Krakers in Nederland kiezen er daarom vrijwel altijd voor om na het binnendringen van een nieuw pand de politie in te schakelen: deze zal altijd als eerste officieel leegstand en huisvrede moeten constateren, waarna de krakers bewoningswil kunnen laten blijken. Dit kan door te bewijzen dat er zich in het nieuwe kraakpand een privé huiselijk leven afspeelt (of dat deze intentie manifest is), wat meestal aangetoond kan worden door de aanwezigheid van een slaapplaats, een tafel en een stoel.
In juni 2006 maakten ministers Sybilla Dekker (Volkshuisvesting) en Piet Hein Donner (Justitie) kenbaar van plan te zijn om kraken strafbaar te stellen. Ze willen in de zomer een wetsvoorstel rond hebben. Argumenten om kraken te verbieden zijn volgens hen het tegengaan van langdurige leegstand en verpaupering, het ontlasten van de politie en het respecteren van het eigendomsrecht. Minister Alexander Pechtold (Grotestedenbeleid) en wethouders van de vier grootste steden uitten kritiek op het plan.[1][2]
[bewerk] België
De situatie in België is vergelijkbaar: kraken is niet verboden bij wet, de braak is het enige duidelijk illegale aspect en de eigenaar kan enkel bij de vrederechter de uitzetting van de krakers eisen. Dit is dan een civiele (burgerlijke) procedure, geen strafrechtelijke. Het grote verschil met de Nederlandse situatie is dat er geen standaardprocedure of wetgeving rond kraken bestaat. Meestal wordt eerst de eigenaar op de hoogte gebracht van de kraak en in de meeste gevallen verwittigt deze de politie dan. Volgens de wet mag de politie een bewoond pand niet zonder huiszoekingsbevel betreden. Doen zij of de eigenaar dit wel dan plegen zij huisvredebreuk wat wel strafbaar is.
[bewerk] Politieke aspecten
In het begin van de jaren tachtig van de 20e eeuw genoten de krakers nog een relatief grote bescherming. Ze werden als bewoners beschermd en voor een ontruiming was een dagvaarding nodig die op naam van de bewoner stond. Door de identiteit van bewoners te verbergen (in de kraakwereld sprak iedereen elkaar alleen met de voornaam aan, achternamen waren meestal niet bekend) kon men lang blijven zitten. Dit 'gat' in de wet is al snel door de overheid (CDA - mr. A.A.M. van Agt) gedicht met een noodwetje dat ontruimingen mogelijk maakte.
ROOD, jongeren in de SP, voerde in 2003 een kraakmarathon om aandacht voor de woningnood te vragen. In verschillende steden, zoals Haarlem, Leiden en Arnhem werden panden gekraakt.
In 2003 deed CDA-Tweede Kamerlid Jan ten Hoopen een voorstel om kraken illegaal te maken. Hierop bracht de kraakbeweging een voorlichtingsbrochure uit en hielden verschillende kraakpanden open dagen. Sommige politieke tegenstanders van het kraken vinden alleen het kraken van overheidsgebouwen acceptabel. Weer anderen vinden kraken een vorm van diefstal.
In België diende de Gentse CD&V’er Tony Van Parys in 2003 een wetsvoorstel dat het kraken van gebouwen strafbaar moet stellen. Het betreft ook de bezetting als actiemiddel. Het Vlaams Belang diende in 2005 een gelijkaardig wetsvoorstel in.
[bewerk] Negatieve aspecten van kraken
Hoewel kraken in veel gevallen als een begrijpelijke uiting van maatschappelijke onvrede gezien kan worden, kent het kraken in Nederland ook negatieve aspecten. Bij sommige ontruimingen wordt door de krakers en hun symphatisanten geweld gebruikt, soms worden zelfs lukraak vernielingen gepleegd. Voormalige gekraakte monumentale panden blijken in sommige gevallen van binnen door de krakers volledig vernield te zijn, onder andere door het barricaderen, maar vaak ook als een wraakactie op de ontruiming. In Nijmegen werd in de jaren '90 een pand naast ernstige vernielingen voor langere tijd onbruikbaar gemaakt door vanaf de bovenste verdieping grote hoeveelheden afgewerkte motorolie door de vloeren en plafonds te laten lopen. Met name het geweld bij ontruimingen heeft de in de jaren '70 en 80 aanwezige brede maatschappelijke steun voor het kraken verminderd.
Voor de eigenaar van een gekraakt pand is het zuur dat krakers wettelijke bescherming genieten, waardoor uitzetting moeilijk is. De eigenaar krijgt op dat moment geen inkomsten uit zijn bezit, maar dient wel op te draaien voor de aan het bezit verbonden lasten als belasting en hypotheek.
[bewerk] Kraakspreekuur
Een kraakspreekuur is een kraakhulpdienst voor beginnende en aanstaande krakers. Ze wordt georganiseerd door ervaren krakers, die hun informatie en praktische ondersteuning aanbieden aan de 'nieuwelingen'. Ook helpen ze bij juridische en praktische problemen waar men individueel niet uit komt.De meeste kraakspreekuren helpen ook met de kraak zelf, ze hebben materiaal en kennis en ze weten hoe ze met de politie moeten omgaan om ervoor te zorgen dat alles duidelijk voor iedereen verloopt.
Veel Nederlandse steden hebben een kraakspreekuur.
[bewerk] Nederlandse kraakpanden
Nederlandse kraakpanden met een eigen artikel op Wikipedia:
[bewerk] Huidige kraakpanden
- Amsterdam - ASCII
- Groningen - Op Drift
- Haarlem - Kenaupark
- Maastricht - Landbouwbelang
- Rotterdam - Het Slaakhuis
- Utrecht - Vogelenburcht
- Wageningen - Huize "Vrijstaete"
[bewerk] Gelegaliseerde panden/complexen
[bewerk] Ontruimde panden
- Den Haag - De Blauwe Aanslag 2003
- Doornenburg - Fort Pannerden
- Maastricht - De Gieter begin 2005
- Zwolle - Golden-Wonder 1 augustus 2002
[bewerk] Belgische kraakpanden
Belgische kraakpanden met een eigen artikel op Wikipedia:
[bewerk] Huidige kraakpanden
[bewerk] Ontruimde panden
[bewerk] Externe links
- Grote steden tegen kraakverbod op Wikinews
- Kamer van Koophandel, Kraken
- Internationale site over kraken
| Bron(nen): |
|
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Squatting op Wikimedia Commons. |
