Mauretania Tingitana

Situering van Mauretania Tingitana in Romeins Africa.

In de eerste eeuw v. Chr., verdeelde keizer Claudius de provincia Mauretania in Mauretania Caesariensis en Mauretania Tingitana langs de loop van de Mulucharivier (Muluya), ongeveer 60 km ten westen van het huidige Oran. Tingitana was de westelijk gelegen provincia, in het huidige Marokko, met als hoofdstad Tingis, het huidige Tanger, naar dewelke de provincia vernoemd werd.

De voornaamste exportproducten van Tingitana waren purperen kleurstoffen en waardevolle houtsoorten. De autochtone Mauri werden door de Romeinen zeer hoog aangeslaan als soldaten, voornamelijk als lichte cavalerie. Clementius Valerius Marcellinus is gekend als haar gouverneur (praeses) van 24 oktober 277 tot 13 april 280.

Volgens traditie vond het martelaarschap van St-Marcellus plaats op 28 juli 298 in Tingis. Sinds de invoering van de tetrarchie werd Mauretania Tingitana deel van de diocese van Hispaniae (let op het meervoud) en zo in de Praetoriaanse Praefectuur van de Galliërs (Mauretania Caesariensis lag in de diocese van Africa, in de andere praetoriaanse praefectuur binnen het West-Romeinse Keizerrijk) en bleef dat tot haar verovering door de Vandalen. Lucilius Constantius is ons bekend als haar bestuurder (praeses) in het midden van de late vierde eeuw.
De Notitia Dignitatum vermeldt ook, in de militaire organisatie, de functie van Comes Tingitaniae met een veldleger van twee legioenen, 3 vexillationes en 2 auxilia palatina. Flavius Memorius bekleedde dit ambt op een bepaald ogenblik in het midden van de vierde eeuw. Desalnietemin wordt er in de bronnen geimpliceerd dat er één militair grensgebied was voor beide Mauretaniae, onder de hoede van een Dux Mauretaniae ("leider van Mauretania") met 7 cohortes en 1 ala.

De Germaanse Vandalen, vestigden zich in de provincia Hispania Baetica in 422 onder leiding van hun koning Gunderic en van daaruit lijken ze strooptochten te hebben gehouden in Mauretania Tingitana. In 427 sloeg de toenmalige Comes Africa ("leider van Africa") Bonifacius een mogelijke terugroeping van het hof van Valentinianus III af en versloeg een leger dat men tegen hem gestuurd had. Hij had minder geluk toen een tweede troepenmacht door Gaiseric werd gestuurd in 428, het jaar waarin Gunderic door Gaiseric opgevolgd werd. Bonifacius nodigde daarom Gaiseric uit in Africa en zorgde voor een vloot om de Vandalen de gelegenheid te geven om naar Tingis over te steken in 429. De bedoeling van Bonifacius was de Vandalen naar Mauretania te sturen, maar zodra zij over de zeeëngtes waren keurde zij elke vorm van controle af en marcheerden naar Carthago, waar ze de Mauretiaanse provincialen zwaar lieten lijden.

In 533 heroverde de grote Byzantijnse generaal Belisarius de voormalige diocese van Africa op de Vandalen in naam van Justinianus I. Het gehele gebied ten westen van Caesarea hadden de Vandalen reeds verloren aan de Mauri, maar een opnieuw geïnstalleerde Dux Mauretaniae hield een militaire eenheid te Septem (het huidige Ceuta). Dit was de laatste voorpost in Mauretania Tingitana, nu een enclave voor de oostkust ervan verlaten werd. De rust was in het nu Byzantijnse deel van (V)Andalusia, onder de naam van de praefectuur Africa verenigd (een omkering van rollen!), teruggekeerd.
Het grootste deel van de Noord-Afrikaanse kust werd later georganiseerd in het civiele exarchaat van Carthago, een speciale status met het oog op de nood van verdediging van deze voorpost.

Toen de kaliefen van de Ommayaden geheel Noord-Afrika veroverden, hierbij het christendom voorgoed vervangend door de islam, werden bij Mauretaniae herenigd in de provincie al-Maghrib (Arabisch voor het westen, nog steeds de officiële naam van het Sherifiaanse koninkrijk Marokko, maar het omvatte ook de helft van het huidige Algerije).

Romeinse archeologische sites zijn onder ander Volubilis, een administratief centrum en de site van het paleis van Gordius en Augusta Zilil.

[bewerk] Referenties en verder lezen

J.B. Bury, History of the Later Roman Empire, Londen, 1958 (= 1923).
A.H.M. Jones, The Later Roman Empire, Oxford, 1964. ISBN 0631150765
art. Mauretania Tingitana, in RE. (Duits)
P. Strain - F. Engle (edd.), Großer Atlas zur Weltgeschichte, Berlijn, 2001. 3075095206 (Duits)