Menno van Coehoorn
Menno van Coehoorn (1641 - 17 maart 1704) was militair en vestingbouwkundige.
Inhoud |
[bewerk] Leven en werk
Menno baron van Coehoorn is op de Lettinga State bij Leeuwarden geboren als een telg uit een geslacht van hoge Zweedse legerfunctionarissen. Tijdens zijn leven nam hij dienst in verschillende legers waaronder dat van stadhouder Willem III. Hij was onder andere als kapitein betrokken bij de verdediging van Maastricht in 1673.
Daarna begon hij zijn talenten als ontwerper en bouwer van vestingwerken te ontplooien. Zijn eerste grote werk was de fortificatie van de stad Coevorden in 1680. Zijn methodes vielen echter niet bij iedereen in goede aarde en Van Coehoorn raakte in een lange pennestrijd verwikkeld met kapitein-ingenieur Louis Paen over de theorie achter de vestingbouw. Deze strijd zou in de 17e eeuw beroemd worden als de 'Twist der Vijfhoecken'.
In de twist met Louis Paen bleek Van Coehoorn het laatste woord te hebben toen hij in 1685 zijn boek 'Nieuwe vestingbouw op een natte of lage horisont' uitbracht. In dit boek worden drie methodes van vestingbouw omschreven die speciaal zijn ontworpen voor het Nederlandse landschap en die de modernste manieren van oorlogsvoeren zouden kunnen weerstaan.
De ster van Menno van Coehoorn begon pas echt te rijzen toen hij als generaal-majoor van de infanterie ten strijde trok in de Negenjarige Oorlog. Hier paste hij zijn kennis van de verdedigingskunst toe bij de belegeringen van Keizersweer en Bonn in 1689. Hij maakte echter vooral naam bij de verdediging en later de herovering van de vestingen en citadellen van zijn Franse evenknie Vauban. Dankzij zijn successen werd hij door de koningen van Spanje en Engeland in de adelstand verheven en kreeg hij van de Staten-Generaal talloze opdrachten voor ontwerpen van fortificaties.
Behalve nieuwe methoden in de vestingbouw heeft Van Coehoorn een aantal andere zaken bedacht. Zo is hij de uitvinder van de bajonet en heeft hij het Coehoorn Mortier uitgevonden; een klein draagbaar mortier voor belegeringen. Het Coehoorn Mortier is nog tot ver in de 20e eeuw gebruikt door de marine als middel om bevoorradingskabels van een boot naar de andere te schieten.
Nadat Van Coehoorn een natuurlijke dood was gestorven in 1704, werd hij begraven in de kerk van het Friese dorp Wijckel. Hier geeft nog altijd een groot monument de plek van zijn graf aan, ontworpen door Daniel Marot en uitgevoerd door Pieter van der Plas.
[bewerk] Van Coehoorn versus Vauban
Menno van Coehoorn wordt vaak vergeleken met zijn tijdgenoot Vauban, een vestingbouwer die vooral in Frankrijk groot aanzien genoot en verantwoordelijk is voor talloze fortificaties aldaar. Hun methodes verschilden echter als dag en nacht. Waar Vauban de zaken meestal simpel hield, konden de vestingen van Van Coehoorn de bestokers steeds weer verrassen met nieuwe verdedigingswerken en vuur uit onverwachte hoeken. Ook kreeg Van Coehoorn wel eens het verwijt dat, terwijl Vauban zich vooral concentreerde op het zoveel mogelijk intact houden van troepen tijdens een belegering, van Coehoorn bereid was golf na golf van soldaten op een vesting af te sturen totdat deze kapot geslagen was. Dit soort kritiek kwam echter vooral vanuit Frankrijk.
[bewerk] De vestingen van van Coehoorn
Menno van Coehoorn werkte onder andere aan de vestingwerken van Zwolle, Nijmegen, Grave en Breda. De verdedigingswerken van Bergen op Zoom worden als zijn meesterwerk beschouwd. Van Coehoorn ontwierp ook tal van linies die zich als een lint door het landschap slingerden. Voorbeelden hiervan zijn de Helper Linie bij de stad Groningen en de thans nog aanwezige Hoge Linie bij Doesburg. In de 19e eeuw werden echter veel vestingwerken van Van Coehoorn gesloopt.
In 1932 werd de Stichting Menno van Coehoorn opgericht, die streeft naar behoud van deze en andere verdedigingswerken.
In Arnhem-Noord heeft jarenlang een kazerne gestaan die genoemd is naar Menno van Coehoorn. In de Menno van Coehoornkazerne zijn onder andere de regimenten infanterie gelegerd die in de Tweede Wereldoorlog op de Grebbeberg hebben gevochten. Het monumentale hoofdgebouw van deze kazerne staat nog steeds aan de Klarendalseweg. Op een deel van het terrein van de Menno van Coehoornkazerne is in 2000 een nieuwbouwproject met 64 woningen gerealiseerd. De Vereniging van Eigenaren van dit nieuwbouwproject heeft ook de naam van Menno van Coehoorn aangenomen.
