Messing
Messing, "geelkoper", in de vorm van folie ook wel latoen of latoenkoper genoemd, is een legering van koper en zink.
De naam geelkoper is afgeleid van de kleur wanneer het materiaal nog niet lang is blootgesteld aan de buitenlucht. Het is dan duidelijk geler dan zuiver koper of brons.
Messing is een waardevol materiaal, vanwege zijn hardheid en goede smeedbaarheid. Er bestaan drie types messing:
- Alfamessing, met minder dan 40% zink, is flexibel en kan koud gesmeed worden
- Bètamessing, met meer zink naar verhouding, kan alleen heet gesmeed worden. Maar dit type messing is harder en sterker.
- Witte messing, met meer dan 45% zink, is te bros om algemeen bruikbaar te zijn.
Messing is bekend bij de mensheid sinds prehistorische tijden, lang voordat het metaal zink was ontdekt. Het werd gemaakt door koper samen met calamiet te smelten. Calamiet is een zinkerts. Tijdens dit proces wordt het zink uit het calamiet onttrokken en mengt dit direct met het koper. Zuivere zink is echter te reactief om te produceren met deze oude technieken.
Tegenwoordig wordt bijna 90% van messing legeringen hergebruikt. Dat wil zeggen dat messing schroot verzameld wordt en terug gaat naar de gieterij waar het gesmolten wordt tot het gewenste eindproduct. Dit zijn meestal gietbillets of palen. Deze worden later geextrudeerd tot de juiste vorm en maat.
Veel kan gedaan worden om de eigenschappen van het normale messing te verbeteren. Een element als aluminium maakt het messing sterker en corrosiebestendig. Het aluminium zorgt voor een zeer dun en doorzichtig, hard laagje dat zelfherstellend is. Het element tin heeft een soortgelijk effect en vindt men terug in legeringen die toegepast worden in zeewatermilieus (de z.g. naval brasses). Combinaties van elementen als ijzer, aluminium, silicium en mangaan kunnen - mits in de juiste combinatie en hoeveelheid aanwezig - voor messingen zorgen met een hoge slijtweerstand. Een bekend voorbeeld hiervan is de legering LDM C673 waar een juiste combinatie van mangaan en silicium tot een sterk en slijtvaste legering leidt die zijn weg gevonden heeft in automotive toepassingen.
Er bestaan ook zogenaamde ontzinkingsbestendige messingen. Deze messingen worden toegepast in die situaties dat er grote kans is op corrosie bij gebruik van normale messingen. Dit kan optreden als de watertemperatuur te hoog is, er chlorides aanwezig zijn of bij afwijkende waterhardheid (te lage hardheid). Als voorbeeld een toepassing in een warmwaterboilersysteem. Het messing wordt via op een speciale wijze geproduceerd waarbij grote aandacht is voor een gebalanceerde samenstelling en juiste temperatuuromstandigheden. Het niet aanhouden van een dergelijke gebalanceerde procesvoering geeft een afwijkende kwaliteit die in geschetste omstandigheden op den duur zeker tot falen van de constructie leidt.
In Drunen is Neerlands enige bedrijf actief in de productie van hoogwaardige messing legeringen voor high end toepassingen zoals hierboven geschetst.
