Gebruiker:Norbert zeescouts/Kladblok

< Gebruiker:Norbert zeescouts

Norbert zeescouts/Kladblok
Opening	1837
Telegrafische code	FDR
Spoorlijn(en)	52 - 53 - 57 - 60
Aantal perrons
NMBS infofiche

BTTB (Sjabloon:Infobox NMBS station)

Met het eerste lijndeel station Hoboken – station Boom ziet spoorlijn 52 pas op 20 juni 1879 het levenslicht. Op 22 juli 1880 werd de spoorlijn station Dendermonde – station Puurs geopend en het baanvak station Puurs naar station Boom volgde op 8 augustus 1881. Na station Antwerpen Centraal, geopend op 3 juni 1836, is station Dendermonde (°1837) het oudste station aan spoorlijn 52. Beide steden werden al zeer vroeg met station Mechelen, het toenmalige middelpunt van onze nationale spoorwegmaatschappij, verbonden. De spoorlijn 53 station Mechelen – station Dendermonde – station Gent-Zuid (of station Gent Zuid) werd al in 1837 in gebruik genomen en in 1856 volgt spoorlijn 57 station Dendermonde – station Lokeren. Net voor de opening van lijn 52 krijgt station Dendermonde eerst nog een spoorverbinding met station Hamme en station Sint Niklaas (spoorlijn 56) erbij in 1877. Al meteen is duidelijk dat lijn 52 van meet af aan een secundaire (en lokale) rol van betekenis had, niettegenstaande de drie baanvakken dubbelsporig werden aangelegd. Ook het station Puurs was reeds in 1870 in gebruik voor de huidige spoorlijn 54 station Mechelen - station Sint Niklaas – station Terneuzen, terwijl station Boom als station op de toenmalige spoorlijn 61 station Oude-God (of station Mortsel Oude God) – station Edegem - station Kontich Dorp – station Boom – station Willebroek – station Londerzeel – station Opwijk – station Aalst al in 1875 operationeel was. Dit verklaart het bochtige tracé van lijn 52 in de omgeving van deze steden, vermits de stations geörienteerd zijn volgens de eerst in dienst genomen spoorlijn. De Rupel was de enige natuurlijke hindernis van betekenis (het zeekanaal werd veel later gegraven), die lijn 52 in twee delen snijdt. De rol van station Dendermonde als eindpunt van lijn 52 wordt in 1881 nog belangrijker, toen de spoorlijn 60 station Dendermonde – station Asse – station Brussel-Noord is aangelegd. Vanuit dit spoorknooppunt kon men toen in zeven verschillende richtingen per spoor vertrekken of aankomen, veel meer dus dan het veel grotere Antwerpen.

In 1893 werd lijn 52 vanaf station Hoboken verbonden met de fortenlijn 27A via station Hoboken-Schoonsel, station Wilrijk en station Mortsel Luithagen naar station Mortsel, die tot 1970 als zuidelijke ringlijn van Antwerpen zal fungeren. Pas na het doorbreken van de militaire vesting rond Antwerpen, samen met spoorlijn 25A, wordt de spoorbaan tussen station Hoboken en station Antwerpen-Zuid (of station Antwerpen Zuid) op 1 mei 1894 een feit. Het toenmalige tracé liep langs de huidige Emiel Vloorstraat en Kol. Silvertopstraat, waarna men, met een bocht van 90 graden, haaks op de Schelde te station Antwerpen-Zuid toekwam. Nochtans was station Antwerpen-Zuid reeds in 1877 als goederenstation in gebruik genomen (via de Scheldekaaien verbonden met station Antwerpen D.S.) en speelde een belangrijke rol voor de Antwerpse haven na de rechttrekking van de Schelde. In die tijd waren de Scheldekaaien een goede ankerplaats voor de toenmalige grote zeeschepen om goederen over te slaan en er was aldaar nog een drukke bedrijvigheid tot de jaren zestig. De reden voor deze laatste lijnverlenging, waarvoor de militairen speciaal een poort in hun verdedigingswerk moesten voorzien, was de wereldtentoonstelling van 1894 te Antwerpen, waarvoor een monumentaal stationgebouw diende gebouwd te worden, dat pas in 1902 volledig klaar was. Lijn 52 en de fortenlijn 27A zullen van dan af vooral voor het goederenverkeer van groot belang blijven, een element dat veel later de sluiting van de lijn 52 telkens afhoudt.

Norbert zeescouts/Kladblok
Opening	1918 (goederen)
Telegrafische code	FNKL
Spoorlijn(en)	52
Aantal perrons

In 1907 krijgt station Antwerpen-Zuid nog een rechtstreekse spoorlijn met station Mechelen erbij. Het was de bedoeling via deze nieuwe spoorlijn 25A snelle reizigerstreinen vanuit station Brussel-Noord naar station Antwerpen-Zuid te laten rijden, deels in aansluiting met de ferryboot naar Harwich, maar dit opzet bleek geen succes, behalve in 1920 toen een tweede wereldtentoonstelling te Antwerpen-Kiel plaatsvond. Vermeldenswaardig is ook dat het uit 1854 stammende stationsgebouw van station Antwerpen-Centraal (toen nog station Antwerpen-Oost of station Antwerpen Oost genoemd) in 1898 terug heropgebouwd werd te station Dendermonde, toevallig aan het andere uiteinde van lijn 52. Dit houten stationsgebouw leek op een Zwitsers pavilioen en brandde roemloos af na de Duitse beschietingen in 1914. Nog in 1914 werd vanuit de Duitse stellingen een ‘wilde trein’ vol munitie op de vijandige stellingen te station Antwerpen-Zuid losgelaten, maar deze ontspoorde en explodeerde vroegtijdig, waarbij de Hobokense stationsbuurt volledig van de kaart werd geveegd. Na de krijgsverrichtingen bleek de bouw van een bijkomend goederenstation te station Antwerpen-Kiel noodzakelijk, om de nieuwe petroleuminstallaties beter te kunnen bedienen. Te station Antwerpen Kiel is nooit een stopplaats voor reizigers in dienst genomen.

In 1937 wordt de directe lijn 25A tussen station Antwerpen-Zuid en station Wilrijk opgebroken, waardoor alle treinen via station Hoboken moeten gaan rijden. Ook na de tweede wereldbrand bleef het baanvak station Antwerpen-Zuid – station Boom onmisbaar voor het goederenverkeer. Het reizigersverkeer bleef grotendeels beperkt tot het aan- en afvoeren van havenarbeiders, wat zich ’s morgens kenmerkte met een viertal reizigerstreinen naar en ‘s avonds vanuit de metropool.

In de jaren vijftig komt er een grote sluitingsgolf op gang waar autobussen de dienst van de treinen overnemen met de zogenaamde ‘vervangingsautobussen’. Voor spoorlijn 61 station Kontich – station Boom – station Willebroek – station Londerzeel – station Opwijk – station Aalst valt het doek in 1952, al blijft het spoorvak station Boom – station Willebroek intact voor het goederenvervoer. Ook lijn 56 station Dendermonde – station Hamme - station Sint-Niklaas sluit haar tussenstations in 1959 en wordt deels opgebroken. Hetzelfde lot ondergaat de spoorlijn station Dendermonde – station Aalst in 1964. Maar ook lijn 52 krijgt een eerste verwittiging met het op enkel spoor brengen van de lijndelen station Dendermonde – station Puurs en station Puurs – station Boom in 1961, dit vooral door de terugloop van het goederenverkeer, veroorzaakt door het verschuiven van de havenactiviteiten naar het noorden.

In 1965 moeten te station Antwerpen-Zuid zowel station, de stoomlocomotieven, als spoorbundels plaatsruimen voor zijn ergste concurrent; Antwerpen verliest haar zuidelijke spoorwegkathedraal en autosnelwegen komen er in de plaats als toegang tot de nieuwe Kennedytunnel. Lijn 52 volgt van dan af de goederenbundel van station Antwerpen-Kiel en maakt nu een bocht in de richting van station Berchem. Het nieuwe Zuidstation (de naam station niet eens waard) ligt nu een kilometer meer oostwaarts en wordt nu met diesellocomotieven bediend. 1970 is een belangrijk jaar voor lijn 52, want doorheen de nieuwe Kennedytunnel komen nu ook de treinen vanuit station Sint Niklaas (lijn 59) toe in het nieuwe station Antwerpen-Zuid, om samen langs de nieuwe vestingslijn naar Berchem te worden verlengd. Hierdoor bekomt lijn 52 (en ook lijn 59) een nieuwe eindhalte: station Antwerpen-Centraal. Vanaf dan verzekeren 3 trek-duwstellen een uurdienst tussen station Boom en station Antwerpen-Centraal. Vanuit station Dendermonde vertrekken ’s morgens nog steeds een aantal gesleepte treinen zoals vroeger, maar nu is het eindstation station Antwerpen-Noorderdokken (station Antwerpen Noorderdokken, station Noorderdokken), vanwaar ’s avonds met dezelfde stellen wordt teruggereden. Op de spitsuren wordt nu bijna om het kwartier gereden tussen station Boom en station Antwerpen, terwijl lijn 52 op zondag volledig treinloos blijft. Door deze nieuwe verbinding met Berchem wordt de fortenlijn tussen station Hoboken en station Mortsel overbodig en daarmee ook het restant van lijn 25A station Wilrijk – station Waarloos – station Mechelen. Tot station Antwerpen-Kiel is de bovenleiding reeds aangebracht, maar deze is enkel van nut voor het goederenverkeer. Voor het reizigersverkeer komt wel de nieuwe stopplaats station Boom-Krekelenberg erbij. Vanaf mei 1978 gaat overdag ieder uur een dieselmotorwagen tussen Boom en Puurs pendelen, in aansluiting met de trek-duwtrein station Boom – station Antwerpen-Centraal. Aan het einde van de jaren zeventig wil men een omleidingsroute voor goederen creëren langs lijn 52 nu men de belangrijke reizigerslijn 25 station Antwerpen-Centraal – Brussel wil moderniseren. Hierdoor zouden reizigerstreinen deels op goederenlijn 27 terechtkomen en men vreesde daardoor capaciteitsgebrek.

Tot 1980 was lijn 52 tussen station Antwerpen-Kiel en station Boom zeer arbeidsintensief met tal van overwegen die men nog met de hand moest toedraaien en het was ook één van de laatste spoorlijnen met mechanische armseinen. Op 1 juni 1980 is het tegelijk feest en rouw, want al is de elektrificatie en modernisering van het noordelijk deel station Boom – station Antwerpen-Centraal een feit, het ontmantelen en vernieuwen van de kanaalbrug tussen station Boom en station Sauvegarde zal voor het zuidelijk deel nefaste gevolgen hebben. Op 29 mei 1980 rijden er voor het laatst reizigerstreinen tussen station Boom, station Puurs en station Dendermonde. Het baanvak station Dendermonde – station Puurs blijft nog tot 1983 in dienst voor de goederenbediening van station Baasrode-Noord. Ondertussen is lijn 53 (Mechelen – Dendermonde – Gent) in 1982 geëlektrificeerd en krijgt daardoor druk goederenverkeer te verwerken, waarna in 1983 te Dendermonde de aansluitingswissel met lijn 52 wordt uitgebroken. Als ook vanaf 3 februari 1985 op lijn 54 (station Mechelen – station Puurs – station Sint Niklaas) elektrisch wordt gereden, is ook te station Puurs de aansluitingswissel reeds verwijderd en is de spooruitbraak van het lijndeel station Puurs – station Dendermonde heel dichtbij. Gelukkig kunnen spoor-enthousiasten (BVS: Belgische vrienden van de stoomlokomotief) dit afgezonderde spoorvak als museumlijn inrichten, zodat het baanlichaam gevrijwaard blijft voor de toekomst.

Tijdens de vernieuwing van de Kanaalbrug ligt het onderbroken baanvak station Puurs – station Sauvegarde – station Boom (en ook station Willebroek – station Boom) er zieltogend bij, maar de belangrijke aansluiting van Prayon-Rupel aan de zuidzijde van het Zeekanaal zorgt ervoor dat de lijn al die tijd blijft liggen.

Op het noordelijke en geëlektrificeerde baanvak station Boom – station Antwerpen-Zuid blijft in 1980 de uurdienst gehandhaafd, samen met de zeer frequente spitsuurdiensten. Nieuw is wel dat eindelijk ook op zondag de trein kan genomen worden, iets wat in 1984 alweer ophoudt te bestaan.

Het jaar 1984 wordt een echt rampjaar voor spoorlijn 52. Niet alleen vernemen de reizigers dat de brug over het Zeekanaal eindeloos vertraging oploopt, maar ook voorziet het neiuwe IC/IR-plan de sluiting van alle stopplaatsen beneden de 200 reizigers. Niettegenstaande alleen station Boom-Krekelenberg en station Hemiksem-Werkplaatsen net onder die norm vallen, sluit men toch alle stations tussen station Boom en station Antwerpen-Zuid, ook de pas vernieuwde en drukbeklante stations van station Niel en station Hemiksem.

Alhoewel toen de reizigerstreinen nog officieel L-treinen heetten, spreekt de bevolking spottend over de ‘Rupel-express’, die nog slechts star om het uur rijdt, zonder spitsuurtreinen en niet meer op zaterdag, zondag en feestdagen. De gevolgen zijn natuurlijk direct waarneembaar met de hele dag door een lege spooktrein doorheen lege spookstations. Het verlies is zo fel dat zelfs Boom gevaarlijk weinig reizigers overhoudt. De sluiting van lijn 52 (alhoewel pas geëlektrificeerd) is niet meer uit het nieuws. Gelukkig is het lokale goederenverkeer nog belangrijk genoeg om een spoorlijn open te houden met klanten als Mettalurgie-Hoboken te Hoboken, Paktank chemicals en Lamitref te Hemiksem, de kolencentrale te Schelle, Prayon-Rupel te Sauvegarde en daarbij nog verscheidene bedrijven aan de Boomse goederenkoer samen met het omvangrijke station Antwerpen-Kiel. Door drukkingsgroepen en door politieke inmenging komen in mei 1988 een aantal stations terug in dienst, maar voor station Boom-Krekelenberg, station Schelle, station Hemiksem-Werkplaatsen en station Hoboken (Kapelstraat) is de sluiting definitief. De starre uurdienst op werkdagen blijft evenwel bestaan en het is wachten tot 22 mei 1998 om eindelijk terug treinen tussen station Puurs en station Boom te zien rijden. De vernieuwing van de bruggen over het Zeekanaal en (ondertussen ook) de Rupel hebben achttien jaar geduurd in plaats van de voorziene drie jaar.

Op 1 oktober 2000 komt eindelijk ook de stopplaats station Ruisbroek-Sauvegarde terug in dienst. Heden rijdt de L-trein station Antwerpen-Centraal – station Puurs nog steeds om het uur en slechts op werkdagen, aangevuld met één P-trein. Voor de toekomst van spoorlijn 52 zijn al verscheidene plannen ontvouwd (en sommige ook terug opgeborgen), maar alle wijzen ze in de richting van de frequente ontsluitende voorstadslijn, welke na het afwerken van de Antwerpse Noord-Zuid-verbinding is de praktijk kan gezet worden. Ook voor het geamputeerde lijnvak Puurs- Dendermonde is er nog hoop, daar minister Durant ook voor dit baanvak een studie tot heropening laat opmaken. Voorlopig is het nog afwachten.

Op 12 december 2004 wordt de stopplaats station Schelle heropend (Antwerpse Burgemeesters).