Satan
 Voor het motorfietsmerk met de naam Satan, zie Satan (motorfiets) |
Inhoud |
[bewerk] Inleiding
Satan wordt door christenen gezien als een gevallen engel die door God uit de hemel is gegooid. Zijn echte naam was eigenlijk Lucifer. Hij wilde net zo machtig als God zijn en dat kon hij niet. Hij werd opstandig en ging van toen af aan God tegenwerken. Geen mens kan de macht van de satan weerstaan. Maar doordat God zijn Zoon Jezus naar de aarde heeft gestuurd waar hij gekruisigd werd, is de duivel overwonnen en kunnen we God in ons leven aannemen. Anderen geloven dat Lucifer een opstand heeft willen ontketenen onder de engelen tegen God maar toen dat niet lukte sprong hij van woede uit de hemel.
Het getal 666 wordt in het bijbelboek Openbaring van Johannes aangeduid als het getal van het beest en daarom wordt het vaak gelinkt aan de duivel, satanisme, het kwade, enzovoort. Sommige mensen nemen aan dat 666 een code is voor de tiran van die tijd, namelijk Keizer Nero . Dit lijkt logisch, aangezien de schrijver, die zich Johannes noemde, een christen was, en Nero christenen liet vervolgen, vaak voor zijn eigen plezier.
De benaming satan komt van het Hebreeuwse satanas en betekent 'vijand' of 'tegenstander'.
Het ook veel gebruikte synoniem duivel is van het Griekse diábolos afkomstig en heeft soortgelijke betekenissen, namelijk 'lasteraar', 'verzoeker', 'scheidingmaker' en 'tegenstander'.
In het algemeen wordt de satan of de duivel aangemerkt als iets slechts of kwaads (in tegenstelling tot God).
Satan is dus, vanuit taaltechnisch opzicht, geen persoon, maar een titel, of ook wel een benaming. Toch geloven zowel joden, moslims en christenen dat Satan een werkelijk bestaande entiteit is. Ze zien hem als een opstandige geest die verantwoordelijk is voor het verderf op aarde en wiens dagen geteld zijn.
[bewerk] Schrijfwijze
Er is verschil van mening over hoe men de term 'satan' dient te omschrijven. Denkt men aan de satan als synoniem voor de woorden 'tegenstander' en 'vijand' dan ligt een spellingswijze met een kleine beginletter voor de hand; de Bijbelvertalingen van de Statenvertaling, die van het Nederlands Bijbelgenootschap uit 1951 en die van de Willibrordvertaling uit 1995 hanteren deze schrijfwijze.
Ziet men de term 'Satan' als een eigennaam dan zal men de voorkeur geven aan een hoofdletter. De in 2004 uitgebrachte Nieuwe Bijbelvertaling volgt deze lijn.
[bewerk] In het christendom
[bewerk] Benamingen
Andere Bijbelse namen voor de Satan zijn: De Duivel, de boze, de onreine geest, de aanklager, de draak, de (oude) slang, de brullende leeuw, de mensenmoordenaar, de vader van de leugen, de verderver, de tegenstrever van God, de vorst van het rijk van de duisternis, de gevallen engel, de vorst van de demonen, de overste van de boze geesten, de overste van deze wereld, de god van deze eeuw, de God van deze aarde, een 'engel van licht' (de duivel vermomd als goede engel).
Ook wordt de Satan in de Bijbel soms met specifieke namen aangeduid zoals: Azazel, Beëlzebub, Belial en Lucifer.
Niet uit de Bijbel afkomstige, meer gekscherende benamingen zijn: de duvel, Droes, Drommel, doivelke en Joost.
De benamingen Antichrist en het beest uit het Bijbelboek Openbaring slaan strikt genomen niet op de satan.
[bewerk] Oude Testament
Al in het eerste begin komt hij voor en wel als de slang uit het paradijs in de Hof van Eden (Genesis) die Eva weet te verleiden tot het eten van de boom van kennis van goed en kwaad en die op haar beurt (dus indirect door satan) Adam verleidt tot het eten van diezelfde boom, iets wat uitdrukkelijk door God verboden was en waarmee de zondeval van de mens wordt ingeluid.
Verder treedt de satan op als boosaardige aanklager van de mensen bij God. Heel duidelijk en zeer indringend is dit geschilderd in het boek Job. Hier probeert hij Job die een zeer vroom man was, af te brengen van zijn geloof en vertrouwen in de HEER God (in het Hebreeuws: JHWH). Hij vraagt aan God toestemming om Job met allerlei ziekten, plagen en rampen te mogen treffen om te zien of Job ook in moeilijke omstandigheden trouw zal blijven aan God. Er is dus geen sprake van de Satan of de Duivel als gelijkwaardige tegenstander van God: God is altijd en overal machtig over alles en iedereen, ook over de Duivel.
Sommigen zien in de passage 1 Samuël 16:14 zelfs wel eens een aanwijzing dat God boze geesten zou gebruiken om mensen te straffen: maar van Saul was de Geest van de HEER geweken, en een boze geest, die van de HEER kwam, joeg hem angst aan.
Verder zet de satan aan tot kwaad gedrag; zo zou hij koning David aangezet hebben tot een volkstelling wat niet naar de wens van God was (1 Kronieken hoofdstuk 21).
Hoofdstuk 14 uit het Bijbelboek Jesaja wordt wel beschouwd als een beschrijving van de val van de satan; zie hiervoor: Lucifer.
[bewerk] Nieuwe Testament
Hierin is Satan de grote tegenspeler van Jezus Christus. Zo tracht hij tot drie keer toe Jezus tot zonde te verleiden maar Jezus wijst zijn verleidingen aan de hand van Bijbelcitaten krachtig van de hand.
Volgens de Bijbel overwint Jezus Christus de satan door Zijn offerdood voor de zonden en Zijn opstanding uit de dood. Hiermee onttroont Hij de Satan van zijn macht die hij door de menselijke zondeval wederrechtelijk had verkregen.
Ook mensen kunnen de Satan en zijn demonen overwinnen door te geloven in en te getuigen van dit offer van Jezus en volgens de Bijbel als Gods Woord te leven; hierdoor wordt men als christen aangemerkt. De Bijbel geeft aan dat men zich in Jezus' Naam moet verzetten tegen de duivel en dat hij dan wegvlucht (Bijbelboek Jacobus).
De climax komt in het Bijbelboek de Openbaring van Johannes waarin de Satan door middel van de Antichrist tijdelijk de hele aarde onder controle krijgt en een wereldwijde vervolging tegen alle christenen en uiteindelijk ook tegen Israël (met name Jeruzalem) begint.
Jezus Christus zal echter bij Zijn terugkomst afrekenen met de satan; deze zal duizend jaar lang in een afgrond worden gevangengezet en daarna enige tijd worden vrijgelaten. Deze gelegenheid zal hij aangrijpen om zijn laatste opstand tegen God te beginnen die zal uitlopen op zijn definitieve ondergang: de satan, zijn demonen en alle onrechtvaardige mensen zullen als eeuwige straf terechtkomen in een zwavel- en vuurpoel.
[bewerk] Oorsprong en werk van de satan
Volgens de traditionele theologie was satan oorspronkelijk een van de of de machtigste aartsengel(en) van God. Hij werd echter jaloers op God, wilde zich daarom gelijkstellen aan God worden en werd daardoor God ongehoorzaam (keerde zich af van God). Dit luidde zijn val in; hierbij wist hij een derde van Gods engelen aan zijn zijde te krijgen. Deze 'gevallen engelen' verwerden tot demonen die de satan als hun leider hebben verkozen.
Volgens velen is er een gevecht gaande tussen God en de satan om de mensheid. Beiden proberen de mens te overtuigen, God om hem in Jezus Christus te laten geloven en Gods Bijbelse wil na te laten volgen, de satan om hem kwaad te laten doen en zich afzijdig van God en Jezus Christus te laten houden. Daarbij wordt de satan slechts door God geduld om de vrije wil van zijn schepselen te waarborgen, hij is nooit gelijkwaardig aan God.
Geloof in de satan is onder christenen niet algemeen, velen geloven in het bestaan hiervan, vele anderen beschouwen de satan meer als een personificatie van het kwade dan als een daadwerkelijk aanwezige macht.
[bewerk] Uitdrijving van de satan
Volgens de Bijbel kunnen mensen door de duivel gebonden of bezeten raken. Het tweede geval is erger omdat in dat geval de duivel of een of meer van zijn demonen ook daadwerkelijk in iemand wonen.
Om hiervan af te komen is er bevrijding noodzakelijk en deze is slechts effectief wanneer hij plaatsvindt in de kracht van de Heilige Geest en in de Naam van Jezus Christus.
De Rooms-Katholieke Kerk kent het exorcisme of duiveluitdrijving als één van de sacramentalia, om bij een bezetene de duivel uit te drijven.
In andere Kerken, bijvoorbeeld protestantse Kerken zoals Pinkstergemeenten komt duiveluitdrijving ook voor.
Zie ook: demonische gebondenheid en bezetenheid en literatuur daarover.
[bewerk] Christelijke literatuur
- Het domein van de slang, 1988, ISBN 906064686X, W.J. Ouweneel
[bewerk] In het jodendom
In de Tenach en de rabbijnse literatuur staan meerdere referenties aan de Satan, die steeds verschillende karateristieken en handelingen worden toegeschreven. De verhalen rond engelen zijn in het jodendom vrij marginaal. Anders dan bijvoorbeeld de profeten en de messias, zijn engelen in het jodendom door God gezonden bovennatuurlijke wezens.
In grote lijnen wordt Satan beschouwd als een engel die zich van God heeft afgekeerd en nu aan het hoofd staat van een leger van kwade machten. Hij probeert de mensen te misleiden. Dat doet hij door de schijn zo voor te spiegelen alsof het de werkelijkheid is. Hij probeert de verhouding van de mens tot God te verstoren. Maar eens, namelijk op de dag van het oordeel, zal er een einde komen aan de macht van Satan. Hij zal dan overwonnen worden door de goede engelen Michaël, Gabriël en Rafaël.
Er wordt wel beweerd dat tijdens de Babylonische ballingschap het jodendom onder invloed van de Perzische godsdienst van Zarathustra gedachtes over een strijd tussen goed en kwaad zou hebben ontwikkeld. Deze hypothese is echter arbitrair en geenszins bewezen. De hypothese luidt dat men zich moeilijk zou hebben kunnen indenken dat zowel kwaad als goed van God afkomstig zou zijn en dat daarom de gedachte aan een macht van het kwade, de satan zou zijn ontstaan.
In het jodendom kent men nog een andere benaming voor de satan, daar wordt hij ook wel Samaël genoemd.
[bewerk] In de islam
In de islam staat de satan bekend onder de namen Sjejtan (of Shaitan) en Iblis. Volgens de moslimtraditie werd de satan opstandig toen hij van God voor Adam moest buigen ("Ik ben beter dan hij, want hij is geschapen uit aarde en ik uit vuur."), verhaald in Soera Al-Hidjr. Hij zou weggezonden worden maar vroeg aan God respijt om de mensen te testen en hen van het geloof proberen af te keren. God stond hem dit toe. De satan wordt dus in de islam niet gezien als een tegenstander van God maar als een door God geschapen wezen en daarmee onder Gods controle. De koran zegt dat goed en kwaad door God geschapen zijn. De meeste moslims geloven ook niet dat de satan een (gevallen) engel is/was maar een zogeheten djinn (geest).
[bewerk] In het traditioneel satanisme
Anders dan in het christendom of de islam, waarin Satan wordt beschouwd als een door God geschapen engel of djinn, ziet men Satan-Azazel, net als Jahwe, als een emanatie van het Ultieme Realiteit - Abraxas, die qua invloed en macht ongeveer op gelijke hoogte staat met de oud-testamentische Jahwe. Satan-Azazel wordt niet beschouwd als een personificatie van het pure kwaad, maar als een muze die het mensdom via de verboden vrucht de kennis schenkt en bevrijdt uit zijn ketenen van onwijsheid.
Alhoewel Satan en Jahwe beide slechts uitvloeiingen zijn van dezelfde Bron, worden ze toch benaderd als twee aparte entiteiten, op dezelfde manier zoals alle levende wezens uiteindelijk uitvloeiingen zijn van de Ene en tegelijkertijd toch allemaal unieke individuen zijn.
[bewerk] In het modern satanisme
Gesticht door Anton Szandor LaVey. Satan (de aanklager) wordt beschouwd een soort metafoor en niet als een daadwerkelijk bestaand wezen, sommige aanhangers zien Satan ook als een ongedefinieerde donkere natuurkracht, die alles in het heelal in balans brengt.
[bewerk] In de kunst, de mythologie en de geschiedenis
In de beeldende kunst wordt de duivel meestal afgebeeld met een rood-kleurige huid, bokkenpoten en horentjes bovenop zijn hoofd. Dit beeld is grotendeels ontleend aan de vrolijke Grieks-Romeinse mythologische figuren van de bos- en veldgod Pan en zijn bende van saters. De angst voor de "Duivel" (in de verschijning als die van Pan) is nog steeds terug te vinden in een woord als paniek.
In de late Middeleeuwen was de duivel een veel voorkomend thema in beeldende kunst en literatuur. Heksen werden gezien als mensen die een verbond met de duivel hadden gesloten. Als tegenprestatie verschafte de duivel deze mensen (meestal vrouwen) een bovennatuurlijke kracht waardoor zij in staat zouden zijn veel kwaad te verrichten. In de 16e en 17e eeuw werden veel mensen, vooral vrouwen, die verdacht werden van hekserij publiekelijk verbrand. Men meende ook dat heksen bijeenkwamen om op bokken rond te rijden en wilde dansen uit te voeren, de zogenaamde heksensabbat. Bij de heksensabbat zouden de heksen ook seks hebben met de duivel en in het gewone leven (werden/waren) ze seksverslaafd.
Categorieën: Bijbel | Christendom | Hebreeuwse Bijbel | Islam | Religie | Satanisme
