Sergej Prokoedin-Gorski

Sergej Prokoedin-Gorski, 1915 (zelfportret)

Sergej Michajlovitsj Prokoedin-Gorski (31 augustus 1863 - 27 september 1944) heeft zijn leven gewijd aan de vooruitgang van de fotografie. Hij werd geboren in Moerom in Oblast Vladimir, Rusland in 1863 en volgde een opleiding in de scheikunde. Hij studeerde bij gerenommeerde wetenschappers in Sint-Petersburg, Berlijn, en Parijs en ontwikkelde vroege technieken voor het maken van kleurenfoto's.

Zijn onderzoek leidde tot patenten voor het produceren van kleurenfoto's en voor de projectie van kleurenfilm. Rond 1905 kreeg hij het idee om met deze nieuwe technologie een systematische inventarisatie in kleurenfoto's te maken van het Russische rijk. Hij wilde met dit ambitieuze project de schoolkinderen van Rusland onderwijzen over de geschiedenis, cultuur en modernisatie van het rijk.

Zijn proces gebruikte een camera die snel achter elkaar drie monochrome opnames maakte met een groen, rood en blauw gekleurd filter. Door deze drie beelden met correct gekleurd licht te projecteren, werd het originele kleurenbeeld weer verkregen. Hij heeft geen systeem kunnen vinden om de beelden ook in kleur af te drukken.

Hij kreeg van tsaar Nicolaas II de beschikking over een speciale treinwagon die als donkere kamer was ingericht. Met geschreven toestemming om normaliter niet toegankelijke gebieden te betreden en de medewerking van de rijksbureaucraten documenteerde hij tussen 1909 en 1915 het Russische Rijk.

Zijn foto's bieden een indringend beeld van een verloren wereld: het Russische rijk aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog en de Russische Revolutie. Zijn onderwerpen lopen van middeleeuwse kerken en kloosters van het oude Rusland, via spoorwegen en fabrieken van een ontluikende industriële natie tot het dagelijkse leven en werk van Ruslands zeer diverse bevolkingsgroepen.

Na de revolutie verliet hij Rusland in 1918 en ging eerst naar Noorwegen en Engeland voordat hij zich vestigde in Parijs, waar hij woonde tot zijn dood in 1944. In 1948 kocht de Library of Congress van zijn erfgenamen de glazen platen waarop hij zijn beelden had vastgelegd. In 2001 werd met dit materiaal een tentoonstelling ingericht (The Empire that was Russia). Hiertoe werden de glazen platen gescand en digitaal verwerkt tot kleurenfoto's.

In 2004 werd Blaise Agüera y Arcas geëngageerd door de Amerikaanse Library of Congress (Washington) om van elk van de 1902 negatieven een digitale kleurenversie te produceren. Een volledige beschrijving van zijn proces en een lijst van andere sites waarop digitale afbeeldingen te vinden zijn vindt men in de beschrijving van de verzameling van de Library of Congress.